Akcjonariat pracowniczy w Polsce

• Autorzy: Michał Leski

Warianty tytułu

Employee Share Ownership in Poland

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

Partycypacja pracowników w zarządzaniu przedsiębiorstwem może wynikać z własności akcji lub udziałów. Jest to tzw. partycypacja kapitałowa. W Polsce ten rodzaj partycypacji kojarzony jest przede wszystkim z akcjonariatem pracowniczym powstałym przy okazji prywatyzacji majątku państwowego. Istotne znaczenie mają tu dwie ustawy prywatyzacyjne: ustawa z 13 lipca 1990 r. o prywatyzacji przedsiębiorstw państwowych oraz ustawa z 30 sierpnia 1996 r. o komercjalizacji i prywatyzacji. Przyznały one pracownikom prawo do nabycia do 20% odpłatnie w ustawie z 1990 r. oraz do 15% nieodpłatnie w ustawie z 1996 r. akcji prywatyzowanego przedsiębiorstwa. Dla przedsiębiorstw słabszych ekonomicznie w obu ustawach przewidziano ścieżkę prywatyzacji pracowniczej, polegającej na oddaniu przedsiębiorstwa do odpłatnego korzystania spółkom utworzonym przez pracowników (tzw. spółki pracownicze). Akcjonariat pracowniczy powstały w związku z prywatyzacją polskiej gospodarki okazał się jednak nietrwały. Zdaniem autora, pozytywne doświadczenia międzynarodowe, wsparcie dla idei akcjonariatu pracowniczego ze strony Unii Europejskiej przemawiają jednak za tym, aby jeszcze raz podjęto działania w kierunku upowszechnienia własności pracowniczej w Polsce. Być może w formie nowej ustawy dedykowanej temu zagadnieniu. (abstrakt oryginalny)

EN

Participation of employees in the management can result from the employees' ownership of the share. It is a so-called capital participation. In Poland this type of participation is associated mainly with the employee share ownership created by the privatization of the national wealth. There are two privatization acts of vital importance: the act from 13 July 1990 about the privatization of state enterprises and the act from 30 August 1996 about commercialization and privatization. The act of 1990 granted the employees the right to obtain up to 20% share of a privatized enterprise while the act of 1990 enabled the employees to receive up to 15% free of charge share of a privatized enterprise. The two acts also stipulated employee share ownership for enterprises in a weak economic situation. In such a case, companies created by employees (the so-called "employee companies") were given the opportunity to rent the enterprise. Nevertheless, the employee share ownership which arose as a result of the privatization of Polish economy turned out to be transitory. However, good international experience and support for employee share ownership by the European Union inspire the idea of popularizing the worker's ownership in Poland. Perhaps in the form of an act dedicated to this issue. (original abstract)

Słowa kluczowe

PL

Zarządzanie przedsiębiorstwem; Partycypacja pracowników w zarządzaniu; Akcjonariat pracowniczy; Ustawodawstwo prywatyzacyjne

EN

Enterprise management; Personnel participation in management; Employee share ownership; Privatization legislation

• Czasopismo: Praca i Zabezpieczenie Społeczne
• Rocznik: 2012
• Numer: nr 8
• Strony: 7--15

Twórcy

autor

Michał Leski

• Uniwersytet Łódzki, absolwent

Bibliografia

• J. Wratny, Rola akcjonariatu pracowniczego w prywatyzacji pośredniej sektora państwowego w Polsce, "Zarządzanie Zasobami Ludzkimi" 2004, nr 1, s. 112.
• T. Mendel, Partycypacja w zarządzaniu współczesnymi organizacjami, Poznań 2002, s. 103 i n.
• M. Gładoch, Uczestnictwo pracowników w zarządzaniu przedsiębiorstwem w Polsce. Problemy teorii i praktyki na tle prawa wspólnotowego, Toruń 2008, s. 17.
• J. Baehr, Spółka z udziałem kapitałowym pracowników, Warszawa-Poznań 1993, s. 7.
• Z. Kubot, Spółki pracownicze (pojęcie i rodzaje), "Praca i Zabezpieczenie Społeczne" 1992, nr 2, s. 11
• B. Błaszczyk, Doświadczenia międzynarodowe. Za i przeciw wprowadzaniu akcjonariatu pracowniczego w Polsce (w:) Partycypacja i akcjonariat pracowniczy w Polsce. Stan i perspektywy, red. L. Gilejko, Warszawa 1995, s. 113.
• J. Wratny, Partycypacja pracownicza. Studium zagadnienia w warunkach transformacji gospodarczej, Warszawa 2002, s. 28.
• Informacja nt. prywatyzacji pracowniczej i akcjonariatu pracowniczego w wybranych państwach członkowskich Unii Europejskiej oraz w USA, s. 10.
• R. Krawczyk, Wielka przemiana. Upadek i odrodzenie polskiej gospodarki, Warszawa 1990.
• K. Ludwiniak, Pracownik - właścicielem, Lublin-Paryż 1989.
• L. Wieleżyńskiego. Wspólna praca. Wspólny plon: życie i dzieło mądrego człowieka, Kraków 1998.
• M. Bałtowski, Prywatyzacja przedsiębiorstw państwowych, Warszawa 1998, s. 100.
• J. Wratny, Partycypacja ogólnozałogowa i akcjonariat pracowniczy w postanowieniach porozumień socjalnych, "Praca i Zabezpieczenie Społeczne" 2000, nr 4, s. 4-5.
• W. Góralczyk, Komentarz do ustawy o prywatyzacji przedsiębiorstw państwowych, Warszawa 1991, s. 61.
• J. Wratny, Pakt o przedsiębiorstwie państwowym w trakcie przekształcania (omówienia i dokumenty), Bydgoszcz 1993, s. 4.
• W. Katner, Komercjalizacja i prywatyzacja. Komentarz, Warszawa 2003, s. 128-129.
• J. Wratny, M. Bednarski, Wpływ prywatyzacji na zbiorowe stosunki pracy. Aspekty prawne i społeczno-ekonomiczne, Warszawa 2005, s. 164.
• A. Suwalski, Uwłaszczenie obywateli jako element prywatyzacji, Poznań 2004, s. 127 i n.
• C. Kosikowski, M. Śniegucki, Komercjalizacja i prywatyzacja przedsiębiorstw państwowych. Komentarz, Warszawa 1997, s. 123.
• M. Raczkowski, Konstrukcja pracowniczego prawa do nieodpłatnego nabycia akcji, "Przegląd Prawa Handlowego" 2009, nr 10, s. 24.
• M. Rościszewski, Dochodzenie roszczeń z tytułu prawa do nieodpłatnego nabycia akcji prywatyzowanej spółki Skarbu Państwa, "Prawo Spółek" 1999, nr 7, s. 52
• W. Sanetra, Nieodpłatne nabycie akcji jako uprawnienie pracownicze, "Prawo Pracy" 1997, nr 7, s. 20.
• J. Grabowski, Ustawa o komercjalizacji i prywatyzacji przedsiębiorstw państwowych. Komentarz, Warszawa 1998, s. 135
• A. Chróścicki, Ustawa o komercjalizacji i prywatyzacji przedsiębiorstw państwowych, wyd. 2, Warszawa 2001, s. 116.
• G. Bieniek, J. Bröl, Ustawa o komercjalizacji i prywatyzacji przedsiębiorstw państwowych. Komentarz. Akty wykonawcze i związkowe, Warszawa 1997, s. 150.
• Z. Gawlik, Oddanie przedsiębiorstwa do odpłatnego korzystania w celu prywatyzacji, Przemyśl 2005, s. 128.
• J. Gardawski, Kierunki zmian struktury własności i władzy w spółkach pracowniczych (w:) Blaski i cienie spółek pracowniczych 1991-1994, red. M. Jarosz, Warszawa 1995, s. 61.
• L. Gilejko, Wstęp (w:) Partycypacja i akcjonariat pracowniczy w Polsce. Stan i perspektywy, Warszawa 1995, red. L. Gilejko, s. 8.
• J. Lowitzsch, Partycypacja finansowa w społecznej gospodarce rynkowej Unii Europejskiej. Podejście modułowe, Frankfurt nad Odrą & Kraków 2011.