Szwecja w dobie wielkiego kryzysu. Powstanie zreformowanej socjaldemokracji

• Autorzy: Sławomir Czech

Warianty tytułu

Sweden and the Great Depression. The Rise of Renewed Socialdemocracy

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

Lata 30. XX w. to z wielu względów okres przełomowy dla teorii ekonomii oraz polityki gospodarczej w Szwecji i na całym świecie1. Wielki kryzys, który wybuchł w Stanach Zjednoczonych w 1929 r. stał się bowiem katalizatorem zmian, które ukształtowały politykę późniejszych dekad. W pierwszym rzędzie kryzys przyniósł porażkę nurtowi klasycznemu w ekonomii, który nie potrafił w sposób wiarygodny wyjaśnić tego załamania, a tym bardziej zapewnić odpowiednich narzędzi do jego przezwyciężenia bez ponoszenia nadmiernych kosztów społecznych. W Stanach Zjednoczonych prezydent F.D. Roosevelt zapoczątkował więc program społeczny oparty na zupełnie innych niż wcześniej przesłankach gospodarczych, które popierały aktywną politykę państwa, polegającą na oddziaływaniu na popytową stronę gospodarki oraz podtrzymywanie siły nabywczej społeczeństwa. Wydanie w 1936 r. najważniejszego dzieła J.M. Keynesa stało się ostatecznym dopełnieniem rewolucji w dziedzinie nauk ekonomicznych, które wydaje się dryfowały już zbyt daleko od rzeczywistych problemów gospodarczych świata i gospodarek narodowych. (fragment tekstu)

EN

The decade of 1930s needs to be considered as critical for subsequent evolution of Swedish socioeconomic policy. It was then that socialdemocrats seized power which they held for the next 50 years and utilized for the construction of famous "Swedish model". What is more, at this time socialdemocrats abandoned the orthodox Marxist ideas assuming path of their reforms as democratic evolution instead of systemic revolution. The political concept of 'people's home' became a huge success thanks to being addressed to the whole society and not just workers' class, supporting thus the integrity of the whole society. The Great Depression brought about the need to redefine the rationale of Swedish economic policy pushing it towards demand approach and full employment. (original abstract)

Słowa kluczowe

PL

Historia gospodarcza; Ekonomiści; Historia myśli ekonomicznej; Pełne zatrudnienie

EN

Economic history; Economists; History of economic thought; Full employment

• Czasopismo: Studia Ekonomiczne / Uniwersytet Ekonomiczny w Katowicach
• Rocznik: 2012
• Numer: nr 84 Problemy gospodarcze w ujęciu teoretycznym i praktycznym
• Strony: 53--66

Twórcy

autor

Sławomir Czech

• Uniwersytet Ekonomiczny w Katowicach

Bibliografia

• S. Czech: Kapitalizm i jego ewolucja od 1870 do 1945 roku. W: Systemy gospodarcze. Powstanie i rozwój. Red. S. Swadźba. Wydawnictwo Uniwersytetu Ekonomicznego, Katowice 2010, s. 39-43.
• R. Edvinsson: Den svenska konjunkturcykeln. "Ekonomisk Debatt" 2005, Vol. 33/8, s. 26.
• Ch.H. Feinstein, P. Temin, G. Toniolo: The World Economy between the World Wars. Oxford University Press, New York 2008, s. 96 i dalej
• R. Johansson: Bilden av Ådalshandelserna 1931-70 år av kamp om historien. "Historisk Tidskrift" 2002, Vol. 122/2, s. 249-251, 265-267
• L. Magnusson: The Economic History of Sweden. Routledge, London 2000, s. 195.
• F. Partnoy: The Match King. Ivar Kreuger and the Financial Scandal of the Century. Profile Books, London 2010, np. s. 213-217.
• L. Schön: En modern svensk ekonomisk historia. Tillväxt och omvandling under två sekel. SNS Förlag, Stockholm 2007, s. 349-358
• C.G. Uhr: Economists and Policymaking 1930-1936: Sweden's Experience. "History of Political Economy" 1977, Vol. 9/1, s. 110-119
• L. Jonung: Från guldmyntfot till inflationsmål - svensk stabilisieringspolitik under det 20:e seklet. "Ekonomisk Debatt" 2000, Vol. 28/1, s. 22-24.
• C. Berg, L. Jonung: Pioneering Price Level Targeting: The Swedish Experience 1931-1937. "Journal of Monetary Economics" 1999, Vol. 43, s. 526-527.
• E. Lundberg: Business Cycles and Economic Policy. Allen & Undwin, London 1957, s. 34
• S. Steinmo: Social Democracy vs. Socialism: Goal Adaptation in Social Democratic Sweden. "Politics & Society" 1988, Vol. 16, s. 414-418.
• S. Berman: The Primacy of Politics. Social Democracy and the Making of Europe's Twentieth Century. Cambridge University Press, New York 2006, s. 152-159.
• P.A. Hansson: Folkhemmet, medborgarhemmet. W: Från Fram till Folkhemmet. Per Albin Hansson som tidningsman och talare. Red. A.L. Berkling. Metodica Press, Falköping 1982, s. 227.
• S. Czech: O pojęciu folkhemmet i jego roli w koncepcjach polityki społeczno-gospodarczej Szwecji przełomu XIX i XX wieku. W: "Studia Ekonomiczne" nr 68, Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Ekonomicznego w Katowicach. Red. U. Zagóra-Jonszta, Wydawnictwo Uniwersytetu Ekonomicznego Katowice 2011, s. 97-110.
• G. Garrett: The Politics of Structural Change. Swedish Social Democracy and Thatcherism in Comparative Perspective. "Comparative Political Studies" 1993, Vol. 25, s. 534-634, 540.
• S. Czech: Polityka gospodarcza jako sztuka wyboru. Wkład Ernsta Wigforssa w formowanie szwedzkiego modelu państwa dobrobytu. W: Dokonania współczesnej myśli ekonomicznej - znaczenie kategorii wyboru w teoriach ekonomicznych i praktyce gospodarczej. Red. U. Zagóra-Jonszta. Wydawnictwo Akademii Ekonomicznej, Katowice 2010, s. 295-309.
• E. Wigforss: Socialismen i socialdemokratin. Tiden 1949, http://www.wigforss.org/documents/Las_av/Socialismen%20i%20socialdemokratin.pdf, s. 5-6, (dostęp: 20.05.2011).
• E. Wigforss: Socialism i vår tid. Tidens Förlag, Stockholm 1952, s. 11, za: T.A. Tilton: A Swedish Road to Socialism: Ernst Wigforss and the Ideological Foundations of Swedish Social Democracy. "The American Political Science Review" 1979, Vol. 73/2, s. 514.
• I. Andersson: Dzieje Szwecji. PWN, Warszawa 1967, s. 327, 330.
• G. Möller: Kapitalismens kris. Tidens förlag, Stockholm 1932. Tekst w całości dostępny pod adresem: http://www.wigforss.org/documents/Las%20om/Kapitalismens%20kris.pdf.
• B. Carlson: The Long Retreat: Gustav Cassel and Eli Heckscher on the 'New Economics' of the 1930s. W: Swedish Economic Thought. Explorations and Advances. Red. L. Jonung. Routledge, New York 1993, np. s. 187-190.
• M. Blyth: Great Transformations. Economic Ideas and Institutional Change in the Twentieth Century. Cambridge University Press, New York 2002, s. 105-106.
• J.M. Ryner: The Nordic Model: Does It Exist? Can It Survive? "New Political Economy" 2007, Vol. 12/1, s. 64-65.