Rozwój i osiągnięcia w biometrii polskiej

• Autorzy: Tadeusz Caliński

Warianty tytułu

The Development and Achievements in Polish Biometry

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

Biometria jest dyscypliną naukową zajmującą się zastosowaniami metod matematycznych i statystycznych w rozwiązywaniu problemów biologicznych, zwłaszcza w planowaniu i analizie eksperymentów. W Polsce pionierami biometrii było dwóch wybitnych uczonych. Antropolog, Jan Czekanowski (1882- 1965), oraz chemik, agrotechnik i hodowca roślin, Edmund Załęski (1863-1932). Jednym z uczniów Załęskiego był Stefan Barbacki, uczony o ogromnych osiągnięciach w zakresie rozwoju metodyki doświadczalnictwa rolniczego i biometrii. Jego działalność przyczyniła się do stworzenia poznańskiej szkoły statystyki matematycznej i biometrii. Podobnie rodziły się zainteresowania biometrią w innych polskich ośrodkach naukowych, zwłaszcza w Lublinie, dzięki Mikołajowi Olekiewiczowi i Wiktorowi Oktabie, w Warszawie, dzięki Jerzemu Spławie-Neymanowi i Zygmuntowi Nawrockiemu, oraz we Wrocławiu, dzięki Hugonowi Steinhausowi i Julianowi Perkalowi. (abstrakt oryginalny)

EN

Biometry is a branch of science which deals with applications of mathematical and statistical methods to biological problems, particularly to the design and analysis of experiments. Two prominent scientists are considered as pioneers of biometry in Poland. An anthropologist, Jan Czekanowski (1882-1965), and a chemist, agricultural researcher and plant breeder, Edmund Załęski (1863-1932). One of Załęski's followers was Stefan Barbacki, a scientist of great achievements in the development of agricultural research methodology and biometry. His activity contributed essentially to the formation of the Poznań school of mathematical statistics and biometry. The interest in biometry in other Polish scientific centers was initiated in a similar way. Particularly in Lublin, due to Mikołaj Olekiewicz and Wiktor Oktaba, in Warsaw, due to Jerzy Spława-Neyman and Zygmunt Nawrocki, and in Wrocław, due to Hugo Steinhaus and Julian Perkal (1913-1965). (original abstract)

Słowa kluczowe

PL

Biometria; Historia

EN

Biometry; History

• Czasopismo: Przegląd Statystyczny
• Rocznik: 2012
• Numer: numer specjalny 1
• Strony: 47--52

Twórcy

autor

Tadeusz Caliński

• Uniwersytet Przyrodniczy w Poznaniu

Bibliografia

• [1] Bogdanik T., (1976), Przegląd dorobku biometrii w naukach medycznych w Polsce w ostatnim 30-leciu, Listy Biometryczne, Nr 51-54, 29-47.
• [2] Caliński T., (1966), On the distribution of the F -type statistics in the analysis of a group of experiments, Journal of the Royal Statistical Society, Series B, 28, 526-542.
• [3] Caliński T., (1969), On the application of cluster analysis to experimental results, Bulletin of the International Statistical Institute, 42, 101-103.
• [4] Caliński T., (1995), Statystyka matematyczna i biometria w ośrodku poznańskim, [w:] Palka Z. (red.), Poznańska szkoła matematyczna (s. 31-40), Wydawnictwo Naukowe UAM, Poznań.
• [5] Caliński T., Dobek A., Kaczmarek Z., (2004), Stefan Barbacki i jego szkoła biometryczna w Poznaniu, [w:] Krajewski P., Zwierzykowski Z., Kachlicki P. (red.), Genetyka w ulepszaniu roślin użytkowych (s. 197-205), Instytut Genetyki Roślin PAN, Poznań.
• [6] Czekanowski J., (1913), Zarys metod statystycznych w zastosowaniach do antropologii, Nakładem Towarzystwa Naukowego Warszawskiego, Warszawa.
• [7] Elandt R.C., (1960), Biometric methods in plant breeding, Acta Agronomica Academiae Scientiarum Hungaricae, 10, 69-74.
• [8] Elandt R.C., (1961), The folded normal distribution: Two methods of estimating parameters from moments, Technometrics, 3, 551-562.
• [9] Elandt R.C., (1962), Exact and approximate power function of the non-parametric test of tendency, Annals of Mathematical Statistics, 33, 471-481.
• [10] Elandt R.C., (1963), Optimal and sufficient allocation of multiple varietal experiments, Biometrics, 19, 615-628.
• [11] Elandt R.C., (1964), Applicability of the extended method of parabolic curves in the analysis of agricultural data, Sankhya: The Indian Journal of Statistics, Series B, 26, 201-216.
• [12] Elandt R.C., Andrew G. M., (1964), Tables for application of the method of parabolic curves to a certain balanced systematic arrangement, Sankhya: The Indian Journal of Statistics, Series B, 26, 17-28.
• [13] Frova C., Krajewski P., di Fonzo N., Villa M., Sari-Gorla M., (1999), Genetic analysis of drought tolerance in maize by molecular markers. I. Yield components, Theoretical and Applied Genetics, 99, 280-288.
• [14] Kaufmann K., Muino J.M., Jauregui R., Airoldi C.A., Smaczniak C., Krajewski P., Angenent G.C., (2009), Target genes of the MADS transcription factor SEPALLATA3: Integration of development and hormonal pathways in the Arabidopsis flower, PLoS Biology, 7, 854-875.
• [15] Krzyśko M., (2009), Jan Czekanowski anthropologist and statistician, Acta Universitatis Lodziensis, Folia Oeconomica, 228, 21-32.
• [16] Laudański Z., (2006), Katedra Biometrii, [w:] Łabętowicz J. (red.), 100-lecie Wydziału Rolnictwa i Biologii 1906-2006, Tom 1 (s. 195-222), Wydawnictwo SGGW, Warszawa.
• [17] Laudański Z. (2008). Prekursorzy statystyki i biometrii w SGGW, Agricola, Pismo SGGW w War- szawie, Nr 70, 9-10.
• [18] Okoniewski M.J., Leśniewska A., Szabelska A., Zyprych-Walczak J., Ryan M., Wachtel M., Morzy T., Schafer B., Schlapbach R., (2012), Preferred analysis methods for single genomic regions in RNA sequencing revealed by processing the shape of coverage. Nucleic Acids Research, 40 (9), e63, doi: 10.1093/nar/gkr1249.
• [19] Oktaba W., (1968), A note on estimating the variance components by the method two of Henderson, Biometrische Zeitschrift, 10, 97-108.
• [20] Oktaba W., (1969), Generalized inverses of matrices in a fixed model, Biometrische Zeitschrift, 11, 228-251.
• [21] Oktaba W., (1973), Mikołaj Olekiewicz (1896-1971), Wiadomości Matematyczne, 16, 79-85.
• [22] Oktaba W., (1976), Agro-biometria w Polsce, Listy Biometryczne, Nr 51-54, 10-28.
• [23] Oktaba W., (1998), Dziennik i wspomnienia, Wydawnictwo Akademii Rolniczej w Lublinie, Lublin.
• [24] Perkal J., Szczotka F., (1960), Eine neue Methode der Analyse eines Kollektivs von Merkmalen, Biometrische Zeitschrift, 2, 108-116.
• [25] Sari-Gorla M., Caliński T., Kaczmarek Z., Krajewski P., (1997), Detection of QTL × environment interaction in maize by a least squares interval mapping method, Heredity, 78, 146-157.
• [26] Sari-Gorla M., Krajewski P., di Fonzo N., Villa M., Frova C., (1999), Genetic analysis of drought tolerance in maize by molecular markers. II. Plant height and flowering, Theoretical and Applied Genetics, 99, 289-295.
• [27] Schmidt S., (1971), Istotne aspekty w rozwoju zastosowań statystyki matematycznej w doświad- czalnictwie rolniczym w Polsce (I), Roczniki Nauk Rolniczych, 79-G, 7-26.
• [28] Steinhaus H., (1992), Wspomnienia i zapiski, Aneks Publisher, London.
• [29] Urbanik K., (1956), On a problem concerning birth and death processes, Acta Mathematica Academiae Scientiarum Hungaricae, 7, 99-106.
• [30] Welon Z., (1976), Biometria a antropologia w Polsce, Listy Biometryczne, Nr 51-54, 1-9.
• [31] Wesołowska-Janczarek M., (2002), 50 lat Katedry Zastosowań Matematyki Akademii Rolniczej w Lublinie (1952-2002), Wydawnictwo Akademii Rolniczej w Lublinie, Lublin.
• [32] Załęski E., (1927), Metodyka doświadczeń rolniczych, Wydawnictwo Rozpraw Biologicznych Nr 1, Lwów