Modele ukrytych łańcuchów Markowa jako metoda analizy danych panelowych

• Autorzy: Monika Książek

Warianty tytułu

Latent Markov models in panel data analysis

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

W niniejszym artykule zaprezentowano model mieszanych ukrytych łańcuchów Markowa ze współzmiennymi. Opisano postać modelu, metodę estymacji i sposoby oceny jakości modelu. W charakterze ilustracji praktycznego zastosowania stworzono model leżących u podstaw mikro- i makroekonomicznej sytuacji w kraju zachowań finansowych polskich gospodarstw domowych. Zaprezentowano również podejście do modelowania. Na podstawie teorii badanego zjawiska ustalono, że model mieszanych ukrytych łańcuchów Markowa jest adekwatny do jego opisu, oraz wybrano wskaźniki stanów ukrytych i współzmienne. Następnie oszacowano modele dla liczby stanów od kilku do kilkunastu i dokonano wyboru ostatecznej postaci modelu na podstawie kryteriów informacyjnych i miar jakości klasyfikacji, przetestowawszy uprzednio założenie jednorodności łańcucha. Wreszcie scharakteryzowano wyróżnione stany, bazując na oszacowanych rozkładach zmiennych wskaźnikowych, przeanalizowano ścieżki przejść pomiędzy nimi, zinterpretowano klasy ukryte oraz omówiono zależności pomiędzy współzmiennymi a stanami i klasami ukrytymi. Uzyskany model zachowań finansowych pozwolił odnieść się do wybranych teorii zachowań finansowych, wskazać stymulanty i destymulanty oszczędzania i zadłużania się oraz wyróżnić grupy społeczne szczególnie narażone na problemy finansowe. (abstrakt oryginalny

EN

In the present article the mixed latent Markov model with covariates was presented. Its formulation, estimation and assessment were presented. As an example of practical use a model was created for financial behaviour of polish households, for which the mixed latent Markov model is adequate in the light of financial behaviour theories. Having chosen the best model, the latent classes, latent states and the transitions between them were characterized and their dependencies on covariates were described. The model created allowed to assess some of financial behaviour theories, point out stimulants of saving and indebting and characterize social groups most exposed to financial problems. (original abstract)

Słowa kluczowe

PL

Łańcuch Markowa; Gospodarstwa domowe; Dane panelowe; Zachowania finansowe

EN

Markov chain; Households; Panel data; Financial behaviour

• Czasopismo: Roczniki Kolegium Analiz Ekonomicznych / Szkoła Główna Handlowa
• Rocznik: 2012
• Numer: nr 27 Modelowanie danych panelowych : teoria i praktyka. Cz. 2
• Strony: 27--38

Twórcy

autor

Monika Książek

• Szkoła Główna Handlowa w Warszawie

Bibliografia

• Antonides G., Raaij W.F. van, Consumer Behaviour. A European Perspective, John Wiley & Sons, New York 1998.
• Bańbuła P., Oszczędności i wybór międzyokresowy: podejście behawioralne, "Materiały i Studia" 2006, nr 208, Narodowy Bank Polski, Warszawa 2006.
• Browning M., Lusardi A., Household saving: micro teories and micro facts, "Journal of Economic Literature" 1996, vol. 34, s. 1797-1855.
• Dempster A.P., Laird N.M., Rubin D.B., Maximum Likelihood from incomplete data via EM algorithm, "Journal of the Royal Statistical Society" (series B) 1977, vol. 39, no. 1, s. 1-38.
• Du R., Kamakura W.A., Household Lifecycles and Life Styles in America, "Journal of Marketing Research" 2006, vol. 43, s. 121-132.
• Dunsberry J., Income, Saving and the theory of consumer behavior, Harvard University Press, Cambridge 1949.
• Freidman M., A theory of the consumption function, Princeton University Press, Princeton 1957.
• Keynes J.M., The general teory of employment, interest and money, MacMillan, London 1936.
• Langeheine R., Pol F. van de, Latent Markov Chains, w: Applied Latent Class Analysis, red. J.A. Hagenaars, A.L. McCutcheon, Cambridge University Press, New York 2002, s. 304-341.
• Magdison J., Vermunt J.K., Tran B., Using a Mixture Latent Markov Model to Analyze Longitudinal U.S. Employment Data Involving Measurement Error, w: New Trends in Psychometrics, red. K. Shigemasu, A. Okada, T. Imaizum, T. Hoshino, "Frontiers Science Series" 2007, no. 55, Universal Academy Press Inc., s. 235-242.
• McCutcheon A.L., Basic Concepts and Procedures In Single and Multiple-Group Latent Class Analysis, w: Applied Latent Class Analysis, red. J.A. Hagenaars, A.L. McCutcheon, Cambridge University Press, New York 2002, s. 56-85.
• Modigliani F., Brumberg R., Utility analysis and the consumption function: an interpretation of cross -section data, w: Post-Keynesian economics, red. K. Kurihara, NJ: Rutgers University Press, New Brunswick 1954.
• Paas L.J., Vermunt J.K., Bijmolt T.H.A., Discrete time discrete state latent Markov modeling for assessing and predicting household acquisition of financial producs"Journal of the Royal Statistical Society" (series) 2007, vol. 170, no. 4, s. 955-974.
• Podgorska M., Śliwka P., Topolewski M., Wrzosek M., Łańcuchy Markowa w teorii i zastosowaniach Oficyna Wydawnicza SGH, Warszawa 2002.
• Rada Monitoringu Społecznego, Diagnoza społeczna (kwestionariusze 2000, 2003, 2005, 2007, 2009, 2011), www.diagnoza.com [dostęp 20.10.2011].
• Rada Monitoringu Społecznego, Diagnoza społeczna: zintegrowana baza danych, 2000-2011, www.diagnoza.com [dostęp 17.02.2012].
• Shefrin H.M., Thaler R.H., The behavioral life-cycle hypothesis, "Economic Inquiry" 1988, vol. 26 (4), Oxford University Press, s. 609-643.
• Thaler R.H., Shefrin H.M., An Economic Theory of Self-Control "Journal of Political Economy" 1981, vol. 89 (2), University of Chicago Press, s. 392-406.
• Vermunt J.K., Magidson J., LG-Syntax User's Guide: Manual for Latent GOLD 4.5 Syntax Module, Statistical Innovations, Belmont 2008.
• Vermunt J.K., Magidson J., Technical Guide for Latent GOLD 4.0: Basic and Advanced, Statistical Innovations, Belmont 2005.
• Vermunt J.K., Tran B., Magidson J., Latent Class Models in Longitudinal Research, w: Handbook of Longitudinal Research: Design, Measurement, and Analysis, red. S. Menard, Elsevier, Burlington 2008, s. 373-385.
• Webley P., Nyhus E.K., Representations of Saving and Saving Behaviour, w: Everyday Representations of the Economy, red. Ch. Roland-Levy, E. Kirchler, E. Penz, C. Gray, WUV Universitatsverlag, Wien 2001, s. 93-110.