Ks. Jan Dryja (1907-1955) - przyczynek badania represji wobec duchownych w "ludowej" Polsce

• Autorzy: Marcin Kasprzycki

Warianty tytułu

Father Jan Dryja (1907-1951) - a Contribution to the Study of the Repression Against the Catholic Church in Poland Under Communism

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

Artykuł przedstawia opis działań Urzędu Bezpieczeństwa wobec ks. Jana Dryi z parafii w Tyliczu na przełomie lat 40. i 50. XX w. Autor ukazuje je na tle terroru stalinowskiego w aspekcie polityki kolektywizacji polskiej wsi. Ks. Dryja, którego UB nieskutecznie próbował zwerbować do współpracy, został następnie uznany za inspiratora oporu w gminie Tylicz przeciw wstępowaniu do tamtejszej spółdzielni produkcyjnej i w styczniu 1951 roku aresztowany. Podczas śledztwa "ujawniono" jego wrogą wobec komunistycznego państwa działalność, za którą Sąd Wojewódzki skazał go w marcu tr. na 6 lat więzienia. Ksiądz dzięki staraniom władz kościelnych opuścił więzienie we Wronkach w styczniu 1955 roku, jednak po kilku miesiącach pobytu na wolności zmarł. (abstrakt oryginalny)

EN

This article provides a description of the actions taken by the Office of Security (UB) against Father Jan Dryja from a parish in Tylicz in the late 1940s and early 1950s. This took place at a time when Stalin's terror was being unleashed, particularly in the context of the collectivization of agriculture in Poland. In the beginning the UB tried to recruit Father Dryja as an informer. When the plan collapsed, the priest was arrested in January 1951. Under investigation the UB accused him of being responsible for inspiring a resistance movement in the Tylicz commune against the collectivization policy. The Voivodeship Court in Krakow found Father Dryja guilty of an-ti-state activities and sentenced him to six years in prison in March 1951. After efforts of the Polish Catholic Church, Father Dryja left Wronki Prison in January 1955. He died a few months later. (original abstract)

Słowa kluczowe

PL

Komunizm; Kościół katolicki; Kościół a polityka

EN

Communism; Roman Catholic Church; Church and politics

• Czasopismo: Horyzonty Polityki
• Rocznik: 2012
• Tom: 3
• Numer: nr 4 Nie-ludzki wymiar polityki
• Strony: 199--222

Twórcy

autor

Marcin Kasprzycki

• Instytut Pamięci Narodowej KŚZpNP Oddział w Krakowie

Bibliografia

• J. Żaryn, Dzieje Kościoła katolickiego w Polsce (1944-1989), Wydawnictwo Neriton, Instytut Historii PAN, Warszawa 2003, s. 88-90.
• Ofensywa kleru a nasze zadania, [w:] Instrukcje i wytyczne pracy operacyjnej przeciwko Kościołowi katolickiemu w latach 1945-1956. Wybór dokumentów, oprać. F. Musiał, "Zeszyty Historyczne WIN-u" 2008, nr 28-29, s. 257-268.
• ks. K. Talarek, Kapłani Diecezji tarnowskiej aresztowani i więzieni przez władze komunistyczne w latach 1946-1955, Wydawnictwo Biblos, Tarnów 2010, s. 89-94.
• J. Kwiek, Żydzi, Łemkowie, Słowacy w województwie krakowskim w latach 1945-1949, [Akademia Górniczo-Hutnicza im. Stanisława Staszica. Instytut Nauk Społecznych], Kraków 2002, s. 209.
• Raport okresowy kierownika Sekcji 5 Wydziału V [WUBP w Krakowie] za czas od 1 III do 15 III [19]47 r. [fotokopia sprawozdania na CD], k. 9, [w:] Przeciw Kościołom i religiom. Sprawozdania Sekcji 5 Wydziału V Wojewódzkiego Urzędu Bezpieczeństwa Publicznego w Krakowie 1946-1952, red. F. Musiał, Instytut Pamięci Narodowej. Komisja Ścigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu, Wydawnictwo Akade, Kraków 2008;
• Odprawa z dnia 28 lipca 1949 г., [w:] Aparat bezpieczeństwa w latach 1944-1956. Taktyka, strategia, metody, cz. II. Lata 1948-1949, oprać. A. Paczkowski, Instytut Studiów Politycznych PAN, Warszawa 1996, s. 155.
• Rozkaz nr 13 ministra Bezpieczeństwa Publicznego z 18 III 1949 г., [w:] P. Majer, Milicja Obywatelska w systemie organów władzy PRL, Wydawnictwo Adam Marszałek, Toruń 2003, s. 216.
• A. Dudek, R. Gryz, Komuniści i Kościół w Polsce (1945-1989), Wydawnictwo Znak, Kraków 2003, s. 38-39.
• J. Żaryn, Kościół katolicki w Polsce wobec kolektywizacji, [w:] Represje wobec wsi i ruchu ludowego (1944-1956). Materiały konferencji naukowej 5-6 grudnia 2002 r. w Rzeszowie, t. 1, red. J. Gmitrum, Z. Nawrocki, Muzeum Historii Polskiego Ruchu Ludowego, Instytut Pamięci Narodowej. Komisja Ścigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu, Warszawa 2003, s. 171.
• A. Dudek, C. Gryz, Komuniści i Kościół w Polsce (1945-1989), dz. cyt., s. 50-51.