Rządy prawa i supremacja parlamentu w angielskiej kulturze politycznej i prawnej

• Autorzy: Aleksander Stępkowski

Warianty tytułu

The Rule of Law and the Supremacy of Parliament Within English Political and Legal Culture

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

Artykuł przedstawia tradycyjny sposób rozumienia zasad rządów prawa oraz supremacji parlamentu, jako wzajemnie się uzupełniających i tworzących spójne principium brytyjskiego ładu konstytucyjnego, a następnie proces, w wyniku którego doszło do istotnej transformacji w sposobie ich rozumienia. W efekcie zasady te zaczęto postrzegać w sposób nawiązujący do kontynentalnej konstrukcji państwa prawnego, przez co nie tworzą one współcześnie już harmonijnej całości, lecz dają wyraz permanentnemu napięciu między sferą prawa i polityki w liberalno-demokratycznym państwie. Tekst przedstawia ewolucję w rozumieniu tych zasad, pokazując narastający rozziew między sposobem ujmowania ich w doktrynie prawnej a praktyką obrotu prawnego i życia politycznego w Wielkiej Brytanii. Ukazano zatem starania o utrzymanie tradycyjnych konstrukcji prawno-ustrojowych negujących istnienie prawa administracyjnego w Anglii, w sytuacji, gdy realia życia społecznego wymagały dokonania w tej mierze istotnych zmian. Te zresztą de facto następowały, choć abstrahowano przy tym od treści zasad i procedur prawa powszechnego (common law). W tekście zaprezentowano również ogólny zarys dyskusji toczącej się w XX wieku nad możliwością zaakceptowania na gruncie common law kontynentalnego rozróżnienia między prawem prywatnym i publicznym. W efekcie, u schyłku XX wieku utworzono w ramach sądów common law wyodrębnioną strukturę Administrative Cort, specjalizującego się w kontroli legalności działań administracji. W ten sposób Anglikom udało się stworzyć wyspecjalizowany sąd administracyjny, choć formalnie został on utrzymany w strukturze sądów powszechnych. Teoretycznie więc nie naruszono w ten sposób tradycyjnej jedności brytyjskiego common law. (abstrakt oryginalny)

EN

The paper presents the process of the evolution of the principles of the rule of law and the supremacy of Parliament, both of which are fundamental to the English constitutional system, towards their gradual convergence with the meaning of the continental concept of the law-state (Rech-tsstaat). It shows how the principles can be understood as being two harmonious aspects of the English constitutional system, and came to be understood as an expression of two (i.e. legal and political) opposing components of the modern state. The paper focuses on two aspects of this process. The first aspect shows the evolution from the original understanding of the principle of 'parliamentary sovereignty' as the most important guarantee of the integrity of common law and the universality of its jurisdiction (and thus affirmed the principle of the rule of law), to its opposite, i.e. the basis for the practical disintegration in the 19th and 20th centuries of common law by means of the creation of a huge amount of statutory law that was expressly exempt from the jurisdiction of the common law courts. The second aspect shows the process of the creation of English administrative law. It starts with the explanation of the initial rejection of the very concept of administrative law as being distinct from private (common) law and thus contrary to the rule of the (common) law principle, to its final acceptance at the end of the 20th century as an urgent requirement of the rule of law principle. The paper ends with an account of the way in which the English judiciary created a distinct administrative jurisdiction that upheld the formal unity of the common law, through the creation of a separate Administrative Court within the system of the common law courts. (original abstract)

Słowa kluczowe

PL

Prawo administracyjne; Kultura polityczna; Prawo zwyczajowe; Sąd administracyjny

EN

Administrative law; Culture of politics; Common law; Administrative court

• Czasopismo: Horyzonty Polityki
• Rocznik: 2012
• Tom: 3
• Numer: nr 4 Nie-ludzki wymiar polityki
• Strony: 305--317

Twórcy

autor

Aleksander Stępkowski

• Uniwersytet Warszawski

Bibliografia

• R. Stevens, The English Judges. Their Role in the Changing Constitution, Hart publ., Oxford - Portland 2005, s. 2.
• W. Blackstone, Commentaries on the Laws of England, A facsimile of the first edition of 1765-1769, vol. 1 of the Rights of Persons, The University od Chicago Press, Chicago - London 1979, s. 123-124.
• A. de Tocqueville, Dawny ustrój i rewolucja, przekł. H. Szumańska-Grossowa, Znak, Kraków 1994.
• E. Coke, The Fourth Part of the Institutes of the Laws of England Concerning the Jurisdiction of Courts, London 1798, s. 36.
• J.L. De Lolme, Constitution de L'Angleterre ou État du Gouvernemont Anglois, 1.1, Londres 1785, s. 117
• A. de Tocqueville, O demokracji w Ameryce, t. 1, Kraków - Warszawa 1996, Znak - Fund. im. S. Batorego, (komentarz M), s. 445.
• I. Harden, N. Lewis, The Noble Lie. The British Constitution and the Rule of Law, Hutchison, London 1988, s. 22-23.
• A.V. Dicey, Introduction to the Study of the Law of the Constitution, wyd. 7, Macmillan, London 1908 (reprint Eli- bron classics 2005), s. 327-328.
• C.K. Allen, Law in the Making, wyd. 7, Oxford University Press, Oxford 1964, s. 605.
• D. Pollard, D. Hughes, Constitutional and Administrative Law. Text and Materials, Butterworths, London 1990, s. 509.
• F.W. Maitland, The Constitutional History of England. A Course of Lectures Delivered, Law Books Exchange ltd, New Jersey 2001 (reprint wyd. Cambridge 1908), s. 501.
• P. Craig, Public Law and Democracy in the United Kingdom and the United States of America, Oxford University Press, Oxford 1990, s. 16.
• P.S. Atiyah, The Rise and Fall of Freedom of Contract, Oxford University Press, Oxford 2000 (dodr. wyd. 1979), s. 236-237.
• Lord Justice Romer w sprawie Lee v. Showmen's Gild of Great Britain [1952] 2 Q.B. 329 na s. 354
• Woolf & Jowell, Principles of Judicial Review, Sweet & Maxwell, London 1999, s. 103, passim;
• T. Bingham, The Business of Judging. Selected Essays and Speeches, Oxford University Press, Oxford 2000, s. 208.
• P.P. Craig, Public Law and Democracy in the UK and USA, Oxford University Press, Oxford 1990, s. 24-25.
• R. Stevens, English Judges. Their role in the changing constitution, Hart, Oxford - Portland 2005, s. 53-54.
• R. v. IRC, ex. p. National Federation of Self Employed [1982] A.C. 617 na s. 641.