Działalność Państwowego Banku Rolnego w Generalnej Guberni

• Autorzy: Mirosław Kłusek

Warianty tytułu

The Activity of the National Bank of Agriculture in the General Government

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

Przedstawiając w artykule etyczne aspekty działalności Państwowego Banku Rolnego w Generalnej Guberni starano się unikać oceniania. Bardziej zależało na zaprezentowaniu złożoności problemu. Ponowne uruchomienie PBR przez byłych pracowników banku z pewnością przysłużyło się okupantowi niemieckiemu. Po pierwsze tylko dzięki ich pracy było możliwe odtworzenie zaginionych podczas wrześniowych działań wojennych akt bankowych, co umożliwiło ściągnie zadłużenia powstałego przed 1 września 1939 r. Pozyskane w ten sposób przez okupanta pieniądze, które w większości stanowiły własność Państwa Polskiego zostały przeznaczone na rozwój wybranych segmentów gospodarki Generalnej Guberni, ściśle podporządkowanych machinie wojennej Rzeszy. Po drugie polski personel banku stanowił bardzo tanią fachową siłę roboczą, którą Niemcy wykorzystali do realizacji polityki kredytowej rządu Generalnej Guberni, całkowicie podporządkowanej urzeczywistnieniu celów wojennych. Jednak z drugiej strony jedynie ponowne uruchomienie banku, a co za tym idzie ściąganie przedwojennego zadłużenia i realizacji zadań wyznaczanych przez niemieckie władze okupacyjne dawało gwarancję bezpieczeństwa pracownikom i emerytom banku oraz ich rodzinom. (fragment tekstu)

EN

In this article we try to estimate the activity of the banking institution in the General Government which used the pre-war apparatus of The National Bank of Agriculture. The bank was one ofthe largest banks realising the aim delineated by the government of the Second Polish Republic, such as the support of agricultural reform in the mid-war period. German authorities in the General Government used assets of the bank for other tasks. They were eager to use The National Bank of Agriculture and the Polish staff employed in the bank in order to liquidate fast and effectively the mid-war assets of the bank. Leaving The National Bank of Agriculture was also good for Polish staff in the bank. Raising pre-war debts was the only way to guarantee salary and pensions forthe employees of the National Bank of Agriculture and taking care of them in the hard life of occupation. The activity of the National Bank of Agriculture in the General Government was also profitable for a part of debtors as they could pay the pre-war credits earlier. One reason for agriculture farms becoming poorer and even ruined was war actions and the occupation. However, the farmers could save money and gather capital more easily. When they often sold food in secret, they got a large amount of money. In many cases, paying back the pre-war debt was the only reasonable way of getting rid of almost valueless money, although it did not mean that it was done without doubts. In the beginning, many people claimed that they would give it back to whom they had borrowed from. However, after a while the patriotism of farmers who were debtors was overcome by the willingness to have no debts and leave children in a new condition. The period of German occupation and increasing inflation was used for paying back the debt in valueless money, not only by farmers but also by owners of the large mansions such as Earl Adam Branicki. (original abstract)

Słowa kluczowe

PL

Banki; Rolnictwo; Pożyczki bankowe

EN

Banks; Agriculture; Bank loans

• Czasopismo: Annales : etyka w życiu gospodarczym
• Rocznik: 2013
• Tom: 16
• Strony: 227--238

Twórcy

autor

Mirosław Kłusek

• Uniwersytet Rolniczy im. Hugona Kołłątaja w Krakowie

Bibliografia

• M. Nowak, Państwowy Bank Rolny w Drugiej Rzeczypospolitej, Uniwersytet Jagielloński, Kraków 1988, s. 17.
• M. Kłusek, Kredyt długoterminowy Państwowego Banku Rolnego w listach zastawnych i obligacjach melioracyjnych w Polsce międzywojennej , "Klio" 2010, nr 14, s. 109-145.
• M. Kłusek, Działalność parcelacyjna Państwowego Banku Rolnego w Polsce międzywojennej w latach 1924-1929, "Journal of Agribusiness and Rural Development"2009, nr 4, s. 95-105.
• Z. Karpiński, M.L. Kostowski, Bank Polski 1931 - 1951, "Najnowsze Dzieje Polski. Materiały i studia z okresu II wojny światowej" 1962, t. VI, s. 35.
• "Najnowsze Dzieje Polski. Materiały i studia z okresu II wojny światowej" 1959 , t. III, s. 83.
• M. Kłusek, Działalność krakowskiego Oddziału Państwowego banku Rolnego w pierwszych latach okupacji niemieckiej, "Krakowskie Studia Małopolskie" 2008, nr 12, s. 248.
• I. Loose, Die deutschen Kreditinstitute in Polen und die Ausrabung der polnischen und jüdischen Bevölkerung 1939-1945, Monachium 2007, s. 307.
• M. Kłusek, Problem legalności działań "Państwowego Banku Rolnego" Generalnej Guberni na przykładzie transakcji sprzedaży obszaru leśnego Laski - Borków z dóbr wilanowskich w 1940 r., "Krakowskie Studia Małopolskie" 2011, nr 16, s. 131.
• M. Kłusek, Dokumenty do dziejów Państwowego Banku Rolnego. Tom I 1938 - 1944, PRINTPAP, Łódź 2009, s. 333.
• M. Kłusek, Dokumenty do dziejów wilanowskiej nieruchomości ziemskiej. Seria A. XX wiek. Tom I, EIKON, Kraków 2011, s. 9-46.

Identyfikatory

DOI

11089/2236