Co to znaczy w ekonomii sąd wartościujący i ekonomia wolna od sądów wartościujących?

• Autorzy: Bogusław Czarny

Warianty tytułu

What Do Value Judgement and Value Free Economics Mean?

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

Odwołując się do poglądów Miltona Friedmana z pracy On the Methodology of Positive Economics (1953), przypominam standardowe znaczenie terminów "sąd wartościujący" i "ekonomia wolna od sądów wartościujących" w sporach o "pozytywną" lub "normatywną" naturę ekonomii. Następnie wykorzystuję najnowszą monografię Wilfreda Beckermana Economics as Applied Ethics. Value Judgements in Welfare Economics (2011) w roli typowego przykładu innej interpretacji znaczenia tych terminów. Odkrytą w ten sposób wieloznaczność, która występuje w wypowiedziach wielu współczesnych metodologów ekonomii, uznaję za jedną z głównych przyczyn przewlekłości sporów o to, czy określone części ekonomii mają charakter "pozytywny", czy też "normatywny", i czy nauka o gospodarowaniu jest, czy też nie jest, "przesycona sądami wartościującymi". Moim zdaniem, ujawniony w artykule stan rzeczy dobrze dokumentuje osobliwości ekonomii jako nauki, a w szczególności małą skuteczność krytyki naukowej w ekonomii. (abstrakt oryginalny)

EN

In the article I try to reconstruct the standard meaning of the terms value judgements and value-free economics used in long lasting debates about positive or normative nature of economics. The analysis begins with quoting Milton Friedman's view from his famous and influential essay On the Methodology of Positive Economics (1953), then it proceeds to Wilfred Beckerman's Economics as Applied Ethics. Value Judgements in Welfare Economics (2011) as an example of a different interpretation of the meaning of the terms value judgements and value-free economics. The same ambiguity can be found in many statements of contemporary methodologists of economics. I see it as one of the main reasons for the prolonged disputes about whether certain parts of economics are positive, or normative, and whether economics is or is not value-loaded (value-impregnated). The paper documents the peculiarities of economics as a science, and particularly the relative inefficiency of scientific criticism in economics. (original abstract)

Słowa kluczowe

PL

Ekonomia; Nauki ekonomiczne; Teoria ekonomii

EN

Economics; Economic sciences; Economic theory

• Czasopismo: Studia Ekonomiczne / Polska Akademia Nauk. Instytut Nauk Ekonomicznych
• Rocznik: 2013
• Numer: nr 1 (76)
• Strony: 91--100

Twórcy

autor

Bogusław Czarny

• Szkoła Główna Handlowa w Warszawie

Bibliografia

• Archibald G.C. (1959), Welfare economics, ethics, and essentialism, "Economica", Vol. 26, No. 104.
• Beckerman W. (2011), Economics as Applied Ethics. Value Judgements in Welfare Economics, Palgrave MacMillan, UK.
• Beed C. (1992), Do value judgements affect testing economic theory?, "International Journal of Social Economics", Vol. 19, No. 2, s. 6-24.
• Blaug M. (1980), Methodology of Economics. Or How Economists Explain, Cambridge University Press, Cambridge.
• Blaug, M. (1998), The positive-normative distinction, w: The Handbook of Economic Methodology, J.B. Davis, D.W. Hands, U. Mäki (red.), Edward Elgar, Cheltenham.
• Blaug M. (2002), Is there really progress in economics?, w: Is There Progress in Economics? S. Boehm, Ch. Gehrke, H.D. Kurz, R. Stuhr (red.), Edward Elgar, Cheltenham, UK, Northampton, MA, USA.
• Czarny B. (2010), Pozytywizm a sądy wartościujące w ekonomii, Oficyna Wydawnicza SGH, Warszawa.
• Friedman M (1953), On the methodology of positive economics, w: Essays in Positive Economics, University of Chicago Press, Chicago.
• Hausman D.M. (2008), The Philosophy of Economics: An Anthology, Cambridge University Press, Cambridge.
• Hennipman P. (1976), Pareto optimality: Value judgement or analytical tool, w: Relevance and Precision. From Quantitative Analysis to Economy Policy, J.S. C armer, A. Heertje, P. Venekamp (red.), North-Holland, Amsterdam.
• Hennipman P. (1982) Welfare economics is in impasse: Some observations on Mishan's vision, "De Economist", No. 4.
• Hennipman P. (1984a), Normative or positive: Mishan's half-way house, "De Economist", No. 1.
• Hennipman P. (1984b), The nature of welfare economics: A final note, "De Economist", No. 2.
• Hennipman P. (1992), The reasoning of a great methodologist: Mark Blaug on the nature of Paretian welfare economics, "De Economist", No. 4.
• Hennipman P. (1993), Moving in circles: Blaug once again on the nature of Paretian welfare economics, "De Economist", No. 2.
• Keynes J.M. (1891), The Scope and Method of Political Economy, Macmillan & Co., London.
• Kirchgässner G. (2011), Wissenschaftlicher Fortschritt in den Wirtschaftswissenschaften: Einige Bemerkungen, w: Phillosophie und Wirtschaftswissenschaft, V. Gadenne, R. Neck (red.), Mohr Siebeck, Tűbingen.
• Klappholz K. (1964), Value judgement and economics, w: The Philosophy of Economics: An Anthology, D. Hausman (red.), Cambridge University Press, Cambridge 1994.
• Mishan E. (1984), Welfare criteria: concluding comments, "De Economist", No. 2.
• Nagel E. (1961), The Structure of Science. Problems in the Logic of Scientific Explanation, London (polskie wydanie: E. Nagel, Struktura nauki. Zagadnienia logiki wyjaśnień naukowych, PWN, Warszawa 1970).
• Nagel E. (1967), Preference, evaluation and reflective choice, w: Human Values and Economic Policy, S. Hook (red.), University Press, New York.
• Ng Y-K. (1992), Welfare Economics: Introduction and Development of Basic Concepts, Macmillan, London.
• Nowak S. (1985), Metodologia badań społecznych, PWN, Warszawa.
• Putnam H. (2002), The Collapse of the Fact/Value Dichotomy and Other Essays, Harvard University Press, Cambridge (Mass.), London.
• Reiss J. (2008), Error in Economics. Towards a More Evidence-Based Methodology, Routledge, London, New York.
• Weber M. (1917), Der Sinn der "Wertfreiheit" der soziologischen und ökonomischen Wissenschaften, w: M. Weber (1973) Gesammelte Aufsätze zur Wissenschaftslehre, C.H. Mohr, Tübingen.