Teoria wyboru konsumenta w świetle ekonomii behawioralnej - wybrane zagadnienia

• Autorzy: Justyna Brzezicka

Warianty tytułu

Consumer Choice Theory in the Context of Behavioural Economics - Chosen Aspects

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

W artykule zostały przybliżone zagadnienia związane z teorią wyboru konsumenta w odniesieniu do ekonomii behawioralnej, wyjaśniono w nim znaczenie ekonomii behawioralnej (nauki o zachowaniach ekonomicznych) wobec zagadnień wyboru ekonomicznego dokonywanego przez konsumenta i podkreślono zjawisko komplementarności obu dziedzin. Ponadto podjęto próbę teoretycznego wyjaśnienia efektu rygla w mikroekonomii poprzez wykorzystanie narzędzi proponowanych przez ekonomię behawioralną (EB). W tym celu wykorzystano m.in. zjawisko ograniczonej racjonalności, alternatywny model wyboru, jakim jest teoria perspektywy i jej implikacje, oraz efekty ramowania i kotwiczenia zaczerpnięte z nauk behawioralnych. Zastosowanie ekonomii behawioralnej w teorii wyboru konsumenta to naturalne rozwinięcie obu dziedzin, które w odmienny sposób opisują te same problemy - kwestie wyborów i decyzji podejmowanych przez konsumenta. Klasyczna teoria wyboru konsumenta poprzez ekonomiczną logikę pomija psychologiczne aspekty wyboru związane z ułomnością ludzkiej natury w obliczu problemu decyzyjnego. Natomiast ekonomia behawioralna, skupiając się na szeroko rozumianym zachowaniu, podkreśla znaczenie wymienionych aspektów i tłumaczy je, wychodząc poza schemat cena-wybór-dochód. EB duże znaczenie eksplanacyjne zawdzięcza także odejściu od uproszczonego modelu homo oeconomicus - prezentuje sylwetkę konsumenta, którym kierują również pobudki pozaekonomiczne. Z przeprowadzonych rozważań wynika, że wykorzystanie ekonomii behawioralnej zwiększa możliwości wyjaśnienia zagadnień, o których ekonomia głównego nurtu nie traktuje lub uznaje je za mniej istotne.(abstrakt oryginalny)

EN

The article introduces the issues concerning the Theory of Consumer Choice with reference to behavioural economics, explains the significance of behavioural economics (the study of economic behaviours) for an economic choice made by a consumer and emphasizes the complementary character of the two aforementioned fields. Furthermore, the author of the article makes the attempt to explain theoretically the bolt effect taking place in microeconomics with the use of the tools proposed by behavioural economics (BE). To achieve this aim, among other things, an alternative model of choice, that is, prospect theory and its implications, as well as framing and anchoring effects, which have been derived from the behavioural science, have been used. The use of behavioural economy in the theory of consumer's choice is a natural development of both fields which in different ways describe the same problems - the matter of choices and decisions made by the consumer. Classic Theory of Consumer's Choice through economic logic omits psychological aspects of choice associated with flows of human nature in the face of the problem of choice. However, behavioural economy, while concentrating on widely understood behaviour, emphasizes the meaning of described aspects and explains them out of the prize-choice-income scheme. The behavioural economy owes a great explanatory significance to departure from the simplified model of homo oeconomicus - presenting a profile of a consumer who is being ruled by non-economic motives as well. The result of the conducted research is that the use of behavioural economics increases the possibilities of explaining the issues that are not discussed or are recognized as less important in mainstream economics.(original abstract)

Słowa kluczowe

PL

Ekonomia behawioralna; Teoria wyboru; Ograniczona racjonalność

EN

Behavioral economics; Choice theory; Bounded rationality

• Czasopismo: Ekonomia / Uniwersytet Ekonomiczny we Wrocławiu
• Rocznik: 2012
• Numer: nr 4 (21)
• Strony: 64--75

Twórcy

autor

Justyna Brzezicka

• Uniwersytet Warmińsko-Mazurski w Olsztynie

Bibliografia

• Adamkiewicz H.G., Jędrzejewska K., Mikroekonomia. Gospodarka rynkowa i podstawy zachowań konsumenta, wyd. II, Ośrodek Doradztwa i Doskonalenia Kadr Sp. z o.o., Gdańsk 2000.
• Albanese P., Behavioral economics and consumer behavior, [w:] M. Altman, Handbook of Contemporary Behavioral Economics: Foundations and Developments, M.E. Sharpe, 2006.
• Bartosik-Purgat M., Konsument jako kategoria w naukach społecznych, "Ekonomista" 2009, nr 6.
• Baxter J.L., Behavioral Foundations of Economics, St. Martin's Press, New York 1993.
• Begg D., Fisher S., Dornbusch R., Mikroekonomia, wyd. IV, PWE, Warszawa 2009.
• Czarny E., Mikroekonomia, PWE, Warszawa 2006.
• Czerwonka M., Gorlewski B., Finanse behawioralne. Zachowania inwestorów i rynku, Oficyna Wydawnicza SGH w Warszawie, Warszawa 2012.
• Diamond P., Behavioral economics, "Journal of Public Economics" 2008, vol. 92.
• Diamond P., Vartiainen H., Introduction, [w:] Behavioral Economics and Its Applications, red. P. Diamond, H. Vartiainen, Princeton University Press, Princeton and Oxford 2007.
• Dębniewski G., Pałach H., Zakrzewski W., Mikroekonomia, Wydawnictwo Uniwersytetu Warmińsko-Mazurskiego, Olsztyn 2007.
• DiClemente D.F., Hantula D.A., Applied behavioral economics and consumer choice, "Journal of Economic Psychology" 2003, vol. 24(5).
• Fetchenhauer D., Azar O.H., Antonides G., Dunning D., Frank R.H., Lea S., Ölander F., Monozygotic twins or unrelated stepchildren? On the relationship between economic psychology and behavioral economics, "Journal of Economic Psychology" 2011, artykuł w druku (5.01.2012).
• Forlicz S., Jasiński M., Mikroekonomia, Wydawnictwo Wyższej Szkoły Bankowej, Poznań 2010.
• Frank H.R., Mikroekonomia jakiej jeszcze nie było, GWP, Gdańsk 2007.
• Frey B., Stutzer A., Economics and psychology: development and issues, [w:] Economics and Psychology. A Promising New Cross-Disciplinary Field, red. B. Frey, A. Stutzer, The MIT Press, Cambridge, Mass. and London 2007.
• Hockuba Z., Pożegnanie z homo oeconomicus, "Rzeczpospolita", 23 grudnia 2008.
• Kahneman D., Tversky A., Prospect theory: An analysis of decision under risk, "Econometrica" 1979, vol. 47 (2).
• Kahneman D., Tversky A., The framing of decisions and the psychology of choice, "Since" 1981, no. 211.
• Katona G., Psychological Economics, Elsevier, New York, Oxford, Amsterdam 1975.
• Katona G., The scope and function of behavioral economics, [w:] G. Kantona, Essays on Behavioral Economics, University of Michigan Press, Ann Arbor, Michigen1980.
• Lazear E.P., Economic imperialism, NBER Working Paper Series 1999, nr 7300.
• Łaniec J.D., Człowiek ekonomiczny. Wybrane zagadnienia, Wydawnictwo Wyższej Szkoły Informatyki i Ekonomii Towarzystwa Wiedzy Powszechnej w Olsztynie, Olsztyn 2000.
• Maital S., Maital S.L., Introduction, [w:] Economics and Psychology, red. S. Maital, S.L. Maital, Edward Elgar Company Press, Brookfield 1993.
• Maital S., Maital S.L., Psychology and economics, [w:] Economics and Psychology, red. S. Maital, S.L. Maital, Edward Elgar Company Press, Brookfield 1993.
• Mankiw N.G., Taylor M.P., Mikroekonomia, PWE, Warszawa 2009.
• Mikroekonomia, red. R. Milewski, wyd. II, PWE, Warszawa 2004.
• Morgan J.N., A realistic economics of the consumer requires some psychology, [w:] G. Katona, Essays on Behavioral Economics, University of Michigan Press, Ann Arbor, Michigen 1980.
• Polowczyk J., O konieczności powrotu ekonomii do swoich korzeni, "Przegląd Organizacji" 2009, nr 9.
• Psychologia ekonomiczna, red. T. Tyszka, GWE, Gdańsk 2004.
• Rekowski M., Mikroekonomia, Wydawnictwo Wrokopa SA spółka z o.o., Poznań 2009.
• Sepkowski A., Człowiek a przyszłość, Wydawnictwo Adam Marszałek, Toruń 2005.
• Smyczek S., Racjonalność gospodarowania dochodami pieniężnymi w ujęciu teoretycznym, "Mar- keting i Rynek" 2004, nr 10.
• Stępień B., Szarzec K., Ewolucja poglądów teorii ekonomii na temat koncepcji człowieka gospodarującego, "Ekonomista" 2007, nr 1.
• Thaler R.H., Od Homo Oeconomicus do Homo Sapiens, przekład: K. Legutko, "Gospodarka Narodowa" 2000, nr 7-8.
• Thaler R.H., Sunstein C.R., Impuls. Jak podejmować właściwe decyzje dotyczące zdrowia, dobrobytu i szczęścia, Zysk i S-ka, Poznań 2012.
• Tyc W., Motywacje podmiotów gospodarczych, Prace Naukowe Akademii Ekonomicznej we Wrocławiu nr 995, Wydawnictwo Akademii Ekonomicznej we Wrocławiu, Wrocław 2003.
• Tyszka T., Decyzje. Perspektywa psychologiczna i ekonomiczna, Wydawnictwo Scholar, Łódź 2010.
• Wilkinson N., An Introduction to Behavioral Economics, Palgrave Macmillan, New York 2008.
• Varian H., Mikroekonomia. Kurs średni - ujęcie nowoczesne, PWN, Warszawa 2006.