Przesiedlenia ludności polskiej z ZSRR w latach 1920-1960

• Autorzy: Robert Wyszyński

Warianty tytułu

Repatriation of Poles from the USSR to Poland in 1920-1960

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

W artykule tym skupiam się na dwu falach powojennych przesiedleń z terenów ZSRR, jakie miały miejsce w latach 1944-1947 i 1955-1959. Odwołuję się również do rozwiązań zawartych w traktacie ryskim z 1921 r., a szczególnie do pojęcia "obywatelstwa II RP" używanego do dziś we wszystkich aktach prawnych związanych z powrotem. Pomijam natomiast opis powrotu z Zachodu. Świadomy jestem tego, że repatriacja z Zachodu stanowiła bardzo istotną część powojennych przemieszczeń, szczególnie w latach 1944-1947. Zawęziłem perspektywę opisu, ponieważ okoliczności przesiedleń ludności w pierwszej fali powrotów z Zachodu były zgoła odmienne od przesiedleń z Kresów II RP, które przyłączono do ZSRR, czy z innych odległych części tego państwa. (fragment tekstu)

EN

The aim of the article is to describe the Polish population transfers (resettlement, repatriation) from the historical, legal and demographic perspective. The main focus is placed on the post-war migration. The paper begins with a brief introduction of the legal framework for resettlement of Polish citizens in the interwar period. Next, the author discusses the population transfers from the USSR (mostly form Lithuanian, Byelorussian and Ukrainian SSRs) to Poland in 1944-47. In the next section the population transfers in 1955-59 are covered. (original abstract)

Słowa kluczowe

PL

Przesiedlenia ludności; Repatriacja

EN

Resettlements of people; Repatriation

• Czasopismo: Studia BAS
• Rocznik: 2013
• Numer: nr 2 (34)
• Strony: 107--130

Twórcy

autor

Robert Wyszyński

• Uniwersytet Warszawski

Bibliografia

• Беларуси. Этнагеаграфiя, дэмаграфiя, дыяспара, канфесй, S.A. Polski (red.), Mińsk 1996.
• F. Bogusławski, Z kazachskich stepów do sejmu RP, Wyd. Komandor, Warszawa 2005.
• J. Czerniakiewicz, Repatriacja ludności polskiej z ZSRR: 1944-1948, PWN, Warszawa 1987.
• J. Czerniakiewicz, Przemieszczenia ludności polskiej z ZSRR: 1944-1959, Wyd. Wyższej Szkoły Pedagogicznej TWP, Warszawa 2004.
• J. Czerniakiewicz, M. Czerniakiewicz, Przesiedlenia ludności w Europie 1915-1959, Wyd. Wyższej Szkoły Pedagogicznej TWP, Warszawa 2005.
• M. Dymarski, Zagadnienia demograficzne Ziem Postulowanych (Ziem Nowych) w prognozach polskiej konspiracji [w:] Demografia i społeczeństwo Ziem Zachodnich i Północnych 1945-1995. Próba bilansu, E. Frączak, Z. Strzelecki (red.), Polskie Towarzystwo Demograficzne, Warszawa 1996.
• E. Eberhardt, Przemiany ludnościowe na Litwie, Wyd. Przegląd Wschodni, Warszawa 1997.
• J.K. Gierowski, Odległe skutki następstw stresu u ofiar systemu totalitarnego w Polsce. Próba oceny psychologicznej i psychopatologicznej, "Zesłaniec" 2003, nr 14.
• M. Iwanow, Pierwszy naród ukarany. Polacy w Związku Radzieckim 1921-1939, PWN, Warszawa 1991.
• T. Jasudowicz, Polacy w ZSRR. Prawne problemy trwania i/lub odzyskania obywatelstwa polskiego, Katedra Praw Człowieka UMK - maszynopis w posiadaniu autora.
• Język polski na Kowieńszczyźnie. Historia - sytuacja socjolingwistyczna - cechy językowe - testy, H. Karaś (red.), Wyd. Elipsa, Warszawa-Wilno 2001.
• K. Kersten, Repatriacja ludności polskiej po II wojnie światowej (studium historyczne), PWN, Warszawa 1974.
• K. Kość-Ryżko, Żywi we wspomnieniach: doświadczenia śmierci w relacjach polskich zesłańców w ZSRR (w latach 1940-1946), Polskie Towarzystwo Ludoznawcze, Wrocław 2008.
• M. Latuch, Repatriacja ludności polskiej w latach 1955-1960 na tle zewnętrznych ruchów wędrówkowych, Polskie Towarzystwo Demograficzne, Warszawa 1994.
• K. Obuchowski, Uwagi o zsyłce w Makajanie [w:] Polacy w Kazachstanie, A. Kuczyński (red.), Wrocław 2006.
• S. Ossowski, Zagadnienie więzi regionalnej i więzi narodowej na Śląsku Opolskim, Łódź 1947.
• A. Paczkowski, Powrót żołnierzy AK z sowieckich łagrów, Warszawa 1995.
• I. Pawlikowicz, Tajny front zimnej wojny: uciekinierzy z polskich służb specjalnych 1956-1964, Wyd. Rytm, Warszawa 2009.
• H. Piskunowicz, Zwalczanie polskiego podziemia przez NKWD i NKGB na kresach północno-wschodnich II Rzeczpospolitej [w:] Wojna domowa czy nowa okupacja? Polska po 1944, A. Ajnenkiel (red.), Warszawa 1996.
• Przepisy o obywatelstwie polskim 1919-1995 r., M. Albiniak, A. Czajkowska (red.), TNOiK "Dom Organizatora", Toruń 1996.
• M. Ruchniewicz, Repatriacja ludności polskiej z ZSRR w latach 1955-59, Oficyna Wydawnicza Wolumen, Warszawa 2000.
• D. Sula, Działalność przesiedleńczo-repatriacyjna Państwowego Urzędu Repatriacyjnego w latach 1944-1951, Wydawnictwo KUL, Lublin 2002.
• Sytuacja ludności polskiej na Wschodzie w świetle obowiązującego prawa i praktyk, D. Górecki (red.), TNOiK "Dom Organizatora", Toruń 2009.
• W. Szypuła, We wszystkie świata strony... Kresy - Syberia -Indie - Świat. Tułacze losy polskich dzieci, Wyd. Efekt, Warszawa 2007.
• W. Theiss, Dzieci syberyjskie. Dzieje polskich dzieci repatriowanych z Syberii i Mandżurii w latach 1919-1923, Uniwersytet Warszawski, Wydział Pedagogiczny, Warszawa 1992.
• Ustawa z 2 kwietnia 2009 r. o obywatelstwie polskim, Dz.U. 2012 poz. 161.
• J. Wołkonowski, Polska inteligencja na Wschodzie - stan i nowe szanse [w:] Inteligencja polska na Wschodzie - teraźniejszość i perspektywy, M. Głowacka-Grajper, R. Wyszyński (red.), Wyd. ProLog, Warszawa 2011.
• J. Wróbel, Na rozdrożu historii. Repatriacja obywateli polskich z Zachodu w latach 1944-1949, Komisja Ścigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu IPN, Oddział w Łodzi, Łódź 2009.
• Wysiedlenia, wypędzenia i ucieczki 1939-1959. Atlas ziem Polski. Polacy - Żydzi - Niemcy - Ukraińcy, W. Sienkiewicz, G. Gryciuk (red.), Wyd. Demart, Warszawa 2008.
• E. Zarosa, Ustawa o repatriacji z komentarzem: podstawowe akty prawne w zakresie repatriacji, tekst ustawy w przekładzie na język rosyjski, wybrane orzecznictwo dotyczące obywatelstwa polskiego i repatriacji, Wyd. Branta, Bydgoszcz 2003.
• P. Żaroń, Ludność polska w Związku Radzieckim w czasie II wojny światowej, PWN, Warszawa 1990.
• K. Żygulski, Repatrianci na Ziemiach Zachodnich: studium socjologiczne, Instytut Zachodni, Poznań 1962.
• http://www.salcininkuvaikai.lt/pl.php/aktualno_ci.html?&psl=2
• http://www.poranny.pl/apps/pbcs.dll/article?AID=/20120331/MAGAZYN/ 120329430
• http://ru.wikipedia.org/wiki/nepenMCb_HaceneHM_CCCP_(1959).