Nierównowaga finansów publicznych w Polsce w warunkach zmian w strukturze społecznej

• Autorzy: Anna Moździerz

Warianty tytułu

Public Finance Imbalance and Changing Social Structure in Poland

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

Celem artykułu jest próba identyfikacji głównych przyczyn nierównowagi strukturalnej tkwiących w strukturze społecznej. Poszukiwania czynników determinujących deficyty budżetowe prowadzone są w obszarze kluczowych płaszczyzn struktury społecznej: struktury demograficznej, zatrudnienia i bezrobocia, zjawiska ubóstwa materialnego. Obserwacją objęto okres 1995-2010. Realizacja założonego celu wymaga pomiaru zmian zachodzących w strukturze społecznej. W tym celu posłużono się miernikami ilościowymi takimi jak: dynamika przyrostu naturalnego, dynamika przyrostu rzeczywistego, struktura ludności według wieku, współczynnik obciążenia ekonomicznego, wskaźnik aktywności zawodowej, stopa bezrobocia rejestrowanego, stopa bezrobocia strukturalnego, stopa bezrobocia w przekroju przestrzennym, granice ubóstwa, odsetek zagrożonych ubóstwem, wskaźnik deprywacji materialnej, współczynnik Giniego. Obserwacją objęto okres 1995-2010. Analizy przeprowadzone w pracy potwierdziły sformułowaną hipotezę o strukturalnym charakterze nierównowagi finansów publicznych. Efektem poszukiwań przyczyn tej nierównowagi w zmianach zachodzących w strukturze społeczeństwa było wskazanie głównych niekorzystnych zjawisk. Siłę oddziaływania zjawisk w sferze realnej determinuje model polityki społecznej i obowiązujące w celu jego realizacji regulacje prawne. Przezwyciężenie deficytów strukturalnych wymaga zmniejszenia bezrobocia strukturalnego, ograniczenia ubóstwa oraz poprawy struktury demograficznej ludności. W artykule wskazuje się, że skuteczne działania prowadzące do zmiany struktury społecznej utrudnia nierozważna polityka fiskalna w zakresie dochodów publicznych. (abstrakt oryginalny)

EN

The aim of the article is to identify the main causes of budgetary structural imbalance lying in the social structure. The search for determinants of budget deficits is conducted in the area of key aspects of social structure: demographic structure, employment and unemployment, poverty. The analysis covers the 1995-2010 time span. The realization of the stated aim requires measuring changes in the social structure. For this purpose quantitative metrics were used, such as: the dynamics of population growth, the dynamics of real growth, structure of population according to age, economic load factor, professional activity rate, registered unemployment rate, structural unemployment rate, spatial cross-section of unemployment rate, limits of poverty, proportion of people threatened with poverty, material deprivation index, the Gini ratio. The analyses conducted in the paper confirmed the hypothesis concerning structural imbalance of public finance. The search for its determinants in the changes of the social structure resulted in identification of the main adverse phenomena. The influence of the social structure on public finances is determined by a model of social policy and related regulations. Overcoming structural deficits requires a reduction of structural unemployment and poverty, and improvement of the demographic structure of the population. The article indicates that the effective actions leading to changes in the social structure are difficult to introduce due to inconsiderate fiscal policy in the scope of public revenues. (original abstract)

Słowa kluczowe

PL

Finanse publiczne; Nierównowaga rynkowa; Struktura demograficzna; Struktura społeczna; Wskaźnik deprywacji

EN

Public finance; Market imbalance; Demographic structure; Social structure; Deprivation indicator

• Czasopismo: Studia Ekonomiczne / Polska Akademia Nauk. Instytut Nauk Ekonomicznych
• Rocznik: 2012
• Numer: nr 1 (72)
• Strony: 28--49

Twórcy

autor

Anna Moździerz

• Uniwersytet Ekonomiczny w Krakowie

Bibliografia

• Balicki W., Ptaszyńska B. (2003), Strukturalne bezrobocie transformacyjne, w: Rynek pracy w warunkach zmian ustrojowych, W. Jarmołowicz (red.), Wydawnictwo Akademii Ekonomicznej w Poznaniu, Poznań.
• Błuszkowski J. (2007), Struktura społeczna, w: Społeczeństwo a polityka, K.A. Wojtaszczyk, W. Jakubowski (red.), wydanie IV zmienione, Uniwersytet Warszawski, Wydział Dziennikarstwa i Nauk Politycznych, Warszawa.
• Bukowski M., Kowal P., Lewandowski P., Zawistowski J. (2005), Struktura i poziom wydatków i dochodów sektora finansów publicznych a sytuacja na rynku pracy.
• Doświadczenia międzynarodowe i wnioski dla Polski, Narodowy Bank Polski, Departament Analiz Makroekonomicznych i Strukturalnych, Warszawa.
• Drozdowicz-Bieć M., Pater R., Wargacki M. (2006), Barometr Ofert Pracy a rynek pracy w Polsce, w: Diagnozowanie i prognozowanie koniunktury gospodarczej w Polsce, M. Mocek (red.), Akademia Ekonomiczna w Poznaniu, Katedra Badań Marketingowych, Poznań.
• European Commission (2011), Cyclical Adjustment of Budget Balances, Directorate General ECFIN, "Economic and Financial Affairs", 24 October 2011.
• GUS (2003), Sytuacja gospodarstw domowych w 2003 r. w świetle wyników badań budżetów gospodarstw domowych, Warszawa.
• GUS (2004), Sytuacja gospodarstw domowych w 2004 r. w świetle wyników badań budżetów gospodarstw domowych, Warszawa.
• GUS (2005), Zasięg ubóstwa materialnego w 2005 r., Warszawa.
• GUS (2009), Rocznik statystyczny 2009, Warszawa.
• GUS (2010), Ubóstwo w Polsce w 2010 r., Główny Urząd Statystyczny, Departament Badań Społecznych i Warunków Życia, Warszawa.
• GUS (2011), Bezrobotni oraz stopa bezrobocia wg województw, podregionów i powiatów, Warszawa.
• GUS (2011a), Europejskie badanie dochodów i warunków życia EU-SILC w 2010 r., Departament Badań Społecznych i Warunków Życia, Warszawa.
• Jarmołowicz W., Woźniak B. (2005), Bezrobocie równowagi a polityka państwa wobec rynku pracy, w: Teoretyczne aspekty gospodarowania, D. Kopycińska (red.), Katedra Mikroekonomii Uniwersytetu Szczecińskiego, Szczecin.
• Kalinowski S., Łuczka-Bakuła W. (2005) Wybrane monetarne wskaźniki społecznego wykluczenia w nowych krajach UE, "Polityka Społeczna" nr 7, Warszawa.
• KPRM (2009), Polska 2030. Wyzwania rozwojowe, Kancelaria Prezesa Rady Ministrów, Zespół Doradców Strategicznych Prezesa Rady Ministrów, Warszawa (dokument opublikowany w styczniu 2012 r.).
• Kwiatkowski E. (1995), Bezrobocie. Czy, jak i kiedy można je przezwyciężyć, Rada Strategii Społeczno-Gospodarczej przy Radzie Ministrów, Warszawa, Raport nr 5.
• Kwiatkowski E. (2002), Strukturalne determinanty naturalnej stopy bezrobocia, referat przygotowany na XXII Konferencję Naukową Narodowego Banku Polskiego nt. "Reformy strukturalne a polityka pieniężna", Falenty.
• Moździerz A. (2009), Nierównowaga finansów publicznych, Polskie Wydawnictwo Ekonomiczne, Warszawa.
• Moździerz A. (2011), Wrażliwość dochodów budżetowych na zmiany luki produkcyjnej, w: Finanse publiczne a kryzys ekonomiczny, pod red. A. Alińskiej, B. Pietrzaka, rozdział VI. CeDeWu, Warszawa.
• MPiPS (2010), Polska 2010. Raport o rynku pracy oraz zabezpieczeniu społecznym, Warszawa.
• OECD (2011), Divided We Stand: Why Inequality Keeps Rising, OECD, December.
• Raport Banku Światowego (2010), Investing Across Borders 2010 (http://iab.worldbank. org/).
• Raport RRL (2008), Sytuacja demograficzna Polski. Raport 2007-2008, Rządowa Rada Ludnościowa, Warszawa.
• Socha M., Sztanderska U. (2000) Strukturalne podstawy bezrobocia w Polsce, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa.
• Statystyka społeczna (2007), T. Panek (red.), Polskie Wydawnictwo Ekonomiczne, Warszawa.
• Szukiełojć-Bieńkuńska A. (2005), Miary ubóstwa i wykluczenia społecznego w praktyce i propozycjach Eurostatu, w: Ubóstwo i wykluczenie społeczne. Badania. Metody. Wyniki, pod red. S. Golinowskiej, E. Tarkowskiej, I. Topińskiej, Instytut Pracy i Spraw Socjalnych, Warszawa.