Pieniądz niebankowy. Czy istnieje możliwość powrotu?

• Autorzy: Andrzej Sopoćko

Warianty tytułu

Non-Bank Money : Is the Return Possible?

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

Współczesny pieniądz jest pieniądzem bankowym, tzn. w podstawowej postaci (bazy monetarnej) stanowi pozycję pasywów w bilansie banku centralnego. Ta wielkość z kolei określa skalę operacji kredytowych i otwartego rynku tej instytucji. Emisja pieniądza nie ma w zasadzie formalnych ograniczeń. Jest go tyle, ile uzna bank centralny. Ten sposób emisji rodzi jednak ważne konsekwencje. Jest to mianowicie pieniądz kredytowy. W zrównoważonej gospodarce jego przyrost jest skutkiem przyrostu kredytów, które przedsiębiorstwa biorą, kiedy dostrzegą szanse na rozwój. W warunkach kryzysowych takiej szansy nie widzą; jedyną możliwością wyjścia ze spirali kryzysowej poprzez zwiększenie popytu jest wzrost wydatków państwa. Za czasów M. Keynesa było to rozwiązanie proste i łatwe do wprowadzenia. Obecnie, przy ogromnym zadłużeniu znajdujących się w kryzysie liderów globalnej gospodarki, ten sposób wychodzenia z niedoborów popytu wydaje się zbyt ryzykowny. Samo zwiększenie emisji pieniądza też niewiele daje. Kilkakrotne zwiększenie bazy monetarnej w tych krajach w zasadzie nie dało efektów popytowych. Warto więc zastanowić się nad innymi wcześniejszymi rozwiązaniami w sferze emisji pieniądza. Do czasów nowożytnych było to prawo suwerena. Wtedy pieniądz najpierw zasilał kasę państwową (monety z mennicy królewskiej czy książęcej), następnie trafiał do sektora prywatnego, skąd częściowo wracał w formie podatków. Obecnie tylko ten ostatni strumień zasila fundusze publiczne. Nie wydaje się to jedynym możliwym lub koniecznym rozwiązaniem. Przy pewnych niezbędnych rozwiązaniach ograniczających, warto, jak się wydaje, powrócić do bezpośredniego, pozakredytowego zasilania budżetu państwa. (abstrakt oryginalny)

EN

Present-day money is issued by the central bank. In its basic form it is a liability on the bank's balance sheet. This position in turn determines the scale of credits issuance and open market operations. Technically, the issue of money does not have any formal limits - central bank can issue as much money as it wants. This issuance method has its disadvantages. Namely, it is credit money. In the balanced economy the increase of money supply results from rising credit, which is taken when enterprises perceive the good prospects for development. During the crisis they don't see such possibility. The only chance to cope with the demand shortage is to increase the state expenditures. In the times of M. Keynes such solution was plausible and strongly recommended. Nowadays this remedy seems to be very risky. The indebtedness of the leading economies is too big to increase it further. This suggests a need to consider other forms of money issue. Before modern times money was issued directly by the state (the sovereign). Kings minted coins (not only from gold and silver). Such money reinforced the state budged first, and only later it moved to the private sector, partially returning to the state in the form of taxes. Nowadays only money from taxes reinforces the state budget. It seems not to be the only possible solution. Under some necessary constraints, one should consider coming back to the direct, not credit, form of the budget reinforcement. (original abstract)

Słowa kluczowe

PL

Bankowość; Polityka pieniężna; Polityka pieniężna NBP; Równowaga finansowa; Banki centralne; Wzrost gospodarczy

EN

Banking; Monetary policy; NBP monetary policy; Financial equilibrium; Central banks; Economic growth

• Czasopismo: Studia Ekonomiczne / Polska Akademia Nauk. Instytut Nauk Ekonomicznych
• Rocznik: 2012
• Numer: nr 4 (75)
• Strony: 463--482

Twórcy

autor

Andrzej Sopoćko

• Instytut Nauk Ekonomicznych PAN, Warszawa

Bibliografia

• Bernanke B.S. (2006), Monetary Aggregates and Monetary Policy at the Federal Reserve: A Historical Perspective, The fourth EBCCentral Banking Conference, Germany.
• Blackman M. (2011), The inflation story: Separating fact from fiction, "Working Money", 4.04.2011 (http://premium.working-money.com/wm/display.asp?art=808).
• Bordo M.D., Wheelock D.C. (2004), Monetary policy and asset prices: a look at past US stock market booms, "Working Paper", No. 1074, National Bureau of Economic Research.
• Calza A., Sousa J. (2003), Why Has Broad Money Demand Been More Stable in the Euro Area than in Other Economies? A Literature Review, European Central Bank, Frankfurt.
• Davies J.B., Sandström S., Shorrocks A.B,. Wolff E.N. (2009), The level and distribution of global household wealth, "Working Paper", No. 15508, National Bureau of Economic Research, Cambridge, Mass., November.
• "Eurostat News Release" (2010), 29 July (epp.eurostat.ec.europa.eu/cache/ITY_PUBLIC/2-29072010-AP/EN/2-29072010-AP-EN.PDF).
• Górski M. (2009), Rynkowy system finansowy, PWE, Warszawa.
• Gruszecki T. (2004), Teoria pieniądza i polityki pieniężnej. Oficyna Ekonomiczna, Kraków.
• Instruments of Makroprudential Policy (2011), Bank of England, December (www.oxford-man.ox.ac.uk/sites/default/files/events/discussionpaper111220%5B1%5D.pdf).
• IMF(2012), World Economic Outlook, April, Statistical Appendix.
• Jabłecki J. (2006), Pieniądz papierowy - made in China, "Opcja na prawo", nr 6.
• Jurek M., Marszałek P. (2007), Pieniądz, polityka pieniężna i systemy kursowe. Wydawnictwo Akademii Ekonomicznej w Poznaniu.
• Sopoćko A. (2012), Gra finansowa. Stagnacja czy wzrost bogatego świata, "Ekonomista", nr 4.
• De Soto J.H. (2007), Pieniądz, kredyt bankowy, cykle koniunkturalne, Instytut von Misesa, Warszawa.
• Wójcik C. (2005), Przesłanki wyboru reżimu kursowego, Wydawnictwo Szkoły Głównej Handlowej, Warszawa.