Wykorzystanie gotówki i karty płatniczej w punktach handlowo-usługowych w Polsce : zastosowanie dwuwymiarowego modelu Poissona

• Autorzy: Jerzy Marzec , Michał Polasik , Piotr Fiszeder

Warianty tytułu

The Usage of Cash and Payment Cards in POS Transactions in Poland : Bivariate Poisson Model Approach

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

Celem artykułu jest prezentacja wyników badań dotyczących wykorzystania dwóch podstawowych metod płatności za codzienne zakupy dokonywane przez polskich konsumentów, tj. gotówki i karty debetowej. Dane uzyskano w ramach badania ankietowego zrealizowanego na przełomie 2010 i 2011 r. na ogólnopolskiej reprezentatywnej próbie losowej 2974 respondentów. Zastosowanie dwuwymiarowego modelu Poissona pozwoliło na zweryfikowanie wielu hipotez. Uzyskane wyniki wykazały, że na liczbę transakcji, zarówno gotówką, jak i kartami debetowymi, wpływa wiele zmiennych o charakterze demograficznym, społecznym i ekonomicznym. Określono wrażliwość cenową posiadaczy kart na opłaty związane z korzystaniem z kart, jak też na oferty promocyjne oraz rabaty skłaniające do stosowania tego instrumentu płatniczego. Ponadto potwierdzono, że na skłonność do płacenia w dany sposób silnie dodatnie oddziałuje poczucia bezpieczeństwa klientów. Wykazano, że istotną barierą rozwoju płatności kartami jest chęć zachowania anonimowości płatności, szczególnie wysoka w przypadku gotówki. Dane empiryczne nie potwierdziły natomiast hipotezy o występowaniu efektu substytucyjnego pomiędzy płatnościami dokonywanymi gotówką i za pomocą kart debetowych. Wyniki badań pozwalają określić zwyczaje (preferencje) płatnicze polskich konsumentów. (abstrakt oryginalny)

EN

The aim of the paper is to present the results of the research concerning the usage of two basic payment methods in daily shopping in Poland, i.e. cash and debit card. The data was obtained through the survey conducted in the late 2010 and in the beginning of 2011. The survey covered a representative random sample of 2974 respondents. The usage of the bivariate Poisson model allowed to verify a number of hypotheses. The results showed a significant influence of demographic, social and economic variables on the number of payment transactions performed by both payment methods (cash and debit cards). The research allowed to measure the cardholders price sensitivity on charges related to the card use as well as to promotional offers and discounts designed to encourage customers to active use this type of payment methods. In addition, the research confirmed a strong influence of the customer's perception of security on the propensity to conduct a transaction with a certain payment method. It was showed that a significant barrier for the growth of card payments are public preferences for anonymity of a payment transaction and for cash the level of anonymity is particularly high. The empirical data did not confirm the hypothesis of the substitution effect between the numbers of cash and debit cards payments. The research allowed to determine payment habits and preferences of Polish customers. (original abstract)

Słowa kluczowe

PL

System płatności; Płatność; Pieniądz; Karty płatnicze; Karty debetowe; Modele ekonometryczne; Preferencje konsumenta; Efekt substytucyjny

EN

Payment system; Payment; Money; Payment cards; Debit cards; Econometric models; Consumer preferences; Substitution effect

• Czasopismo: Bank i Kredyt
• Rocznik: 2013
• Numer: nr 4
• Strony: 375--402

Twórcy

autor

Jerzy Marzec

• Uniwersytet Ekonomiczny w Krakowie

autor

Michał Polasik

• Uniwersytet Mikołaja Kopernika w Toruniu

autor

Piotr Fiszeder

• Uniwersytet Mikołaja Kopernika w Toruniu

Bibliografia

• Aitchison J., Ho C.H. (1989), The multivariate Poisson-log normal distribution, Biometrika, 76(4), 643-653.
• Allen H. (2003), Innovations in retail payments: e-payments, Quartelly Bulletin, Winter, Bank of England, 428-438.
• Berkhout P., Plug E. (2004), A bivariate Poisson count data model using conditional probabilities, Statistica Neerlandica, 58(3), 349-364.
• Bolt W., Humphrey D. (2007), Payment network scale economies, SEPA, and cash re-placement, Review of Network Economics, 6(4), 453-473.
• Bolt W., Jonker N., van Renselaar C. (2010), Incentives at the counter: an empirical analysis of surcharging card payments and payment behaviour in the Netherlands, Journal of Banking and Finance, 34, 1738-1744.
• Borzekowski R., Kiser E.K. (2008), The choice at the checkout: quantifying demand across payment institutions, International Journal of Industrial Organization, 26(4), 889-902.
• Brits H., Winder C. (2005), Payments are no free lunch, DNB Occasional Study, 3(2), De Nederlandsche Bank, Amsterdam.
• Cameron A.C., Trivedi P.K. (1998), Regression analysis of count data, Cambridge University Press, New York.
• Chande N. (2008), A survey and risk analysis of selected non-bank retail payments systems, Bank of Canada Discussion Paper, 17, November.
• Chib S., Winkelmann R. (2001), Markov chain Monte Carlo analysis of correlated count data, Journal of Business and Economic Statistics, 19(4), 428-435.
• Ching A., Hayashi F. (2010), Payment card rewards programs and consumer payment choice, Journal of Banking & Finance, 34(8), August, 1773-1787.
• Edwards Y.D., Allenby G.M. (2003), Multivariate analysis of multiple response data, Journal of Marketing Research, 40, 321-334.
• EPC (2006), Making SEPA a reality. Implementing the Single Euro Payments Area, European Payment Council, EPC066-06, Brussels, 28 June 2006.
• Fiszeder P., Polasik M. (2009), Modelowanie liczby transakcji dokonywanych przy użyciu gotówki i kart płatniczych na rynku polskim, Acta Universitatis Nicolai Copernici - Ekonomia XXXIX, Zeszyt specjalny - Dynamiczne modele ekonometryczne, 389, Toruń, 93-104.
• Garcia-Swartz D., Hahn R., Layne-Farrar A. (2006), The move toward a cashless society: calculating the costs and benefits, Review of Network Economics, 5(2), 199-228.
• Górka J. (2009a), Koszty społeczne i prywatne instrumentów płatniczych, Materiały i Studia NBP, 231, Narodowy Bank Polski, Warszawa.
• Górka J. (2009b), Konkurencyjność form pieniądza i instrumentów płatniczych, CeDeWu, Warszawa.
• Gresvik O., Haare H. (2009), Costs in the payment system, Norges Bank Economic Bulletin, 60(1), 16-27.
• van Hove L. (2008), On the war on cash and its spoils, International Journal of Electronic Banking, 1(1), 36-45.
• Humphrey D., Bolt W., Uittenbogaard R. (2008), Transaction pricing and the adoption of electronic payments: a cross-country comparison, International Journal of Central Banking, 4(1), 89-123.
• Humphrey D., Kim M., Vale B. (2001), Realizing the gains form electronic payments: costs, pricing and payment choice, Journal of Money, Credit and Banking, 33(2), 216-234.
• Iwasaki M., Tsubaki H., (2006), Bivariate negative binomial generalized linear models for environmental count data, Journal of Applied Statistics, 33(9), 909-923.
• Jonker N. (2007), Payment instruments as perceived by consumers, results from a household survey, De Economist, 155(3), 271-303.
• Jonker N., Kosse A. (2009), The impact of survey design on research outcomes: a case study of seven pilots measuring cash usage in the Netherlands, DNB Working Papers, Netherlands Central Bank - Research Department.
• von Kalckreuth U., Schmidt T., Stix H. (2009), Choosing and using payment instruments: evidence from German microdata, European Central Bank Working Paper Series, 1144, December.
• Kim Y., Lee M. (2010), A model of debit card as a means of payment, Journal of Economic Dynamics and Control, 34(8), 1359-1368.
• Klee E. (2004), Retail payments 1995-2001: findings form aggregate data and the survey of consumer finances, Board of Governors of the Federal Reserve System, Washington.
• Kocherlakota S., Kocherlakota K. (1992), Bivariate discrete distributions, Marcel Dekker, New York.
• Leinonen H., red. (2009), Payment habits and trends in the changing e-landscape 2010+, Expository Studies, Bank of Finland.
• Marzec J. (2012), Wybrane dwuwymiarowe modele dla zmiennych licznikowych w ekonomii, Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Ekonomicznego w Krakowie - Metody Analizy Danych, 884, Wydawnictwo Uniwersytetu Ekonomicznego w Krakowie, Kraków.
• Marzec J., Osiewalski J. (2012), Dwuwymiarowy model typu ZIP-CP w łącznej analizie zmiennych licznikowych, Folia Oeconomica Cracoviensia, 52, w druku.
• van Ophem H. (1999), A general method to estimate correlated discrete random variables, Econometric Theory, 15, 228-237.
• Osiewalski J. (2012), Dwuwymiarowy rozkład ZIP-CP i jego momenty w analizie zależności między zmiennymi licznikowymi, w: A. Malawski, J. Tatar (red.), Spotkania z królową nauk (Księga jubileuszowa dedykowana Profesorowi Edwardowi Smadze), Wydawnictwo Uniwersytetu Ekonomicznego w Krakowie, Kraków.
• Pettitt A.N. (1976), A two-sample Anderson-Darling rank statistic, Biometrics, 63(1), 161-168.
• Polasik M., Maciejewski K. (2009a), Bariery rozwoju społeczeństwa bezgotówkowego w Polsce, w: S. Patrycki (red.), E-gospodarka, E-społeczeństwo w Europie Środkowej i Wschodniej, t. 2, Wydawnictwo KUL, Lublin.
• Polasik M., Maciejewski K. (2009b), Innowacyjne usługi płatnicze w Polsce i na świecie, Materiały i Studia NBP, 241, Narodowy Bank Polski, Warszawa.
• Polasik M., Marzec J., Fiszeder P., Górka J. (2012), Modelowanie wykorzystania metod płatności detalicznych na rynku polskim, Materiały i Studia NBP, 265, Narodowy Bank Polski, Warszawa.
• Quaden G. (2005), Coûts, avantages et inconvénients des différents moyens de paiement. Rapport, Banque Nationale de Belgique, Décembre, http://www.nbb.be/doc/ts/publications/brochures/ moyenpaiement.pdf (luty 2011).
• Riphahn R.T., Wambach A., Million A. (2003), Incentive effects in the demand for health care: a bivariate panel count data estimation, Journal of Applied Econometrics, 18(4), 387-405.
• Schmiedel H. (2007), The economic impact of the Single Euro Payments Area, ECB Occasional Paper Series, 71, August.
• Simon J., Smith K., West T. (2010), Price incentives and consumer payment behaviour, Journal of Banking & Finance, 34(8), 1759-1772.
• Snellman J.S., Vesala J.M., Humphrey D.B. (2001), Substitution of noncash payment instruments for cash in Europe, Journal of Financial Services Research, 19(2-3), 131-145.
• Stavins J. (2001), Effect of consumer characteristics on the use of payment instruments, New England Economic Review, 3, 21-31.
• Takala K., Viren M. (2008), Efficiency and costs of payment: some new evidence from Finland, Research Discussion Papers, 11, Bank of Finland.
• Windmeijer F.A.G., Santos Silva J.M.C. (1997), Endogeneity in count data models: an application to demand for health care, Journal of Applied Econometrics, 12(3), 281-294.
• Winkelmann R. (2008), Econometric Analysis of Count Data, Springer-Verlag, Berlin.
• Zinman, J. (2005), Why use debit instead of credit? Consumer choice in a trillion dollar market, Staff Report, 191, Federal Reserve Bank of New York, July.