Język polityki - dotychczasowe prace oraz perspektywy badawcze

• Autorzy: Bożena Sieradzka-Baziur

Warianty tytułu

The Language of Politics - the Present State and Possible Research Perspectives

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

Artykuł B. Sieradzkiej-Baziur Język polityki - dotychczasowe prace oraz perspektywy badawcze to ogólna charakterystyka dorobku polskiej politolingwistyki. Język polityki jest funkcjonalną odmianą języka polskiego. Językoznawcy zajmujący się tą odmianą językową w wielu ze swoich prac omawiali język polityki, pisząc przede wszystkim o jego statusie. Sporo prac z zakresu politolingwistyki dotyczy charakterystyki języka polityki II Rzeczypospolitej Polskiej, PRL-u, stanu wojennego i III Rzeczypospolitej Polskiej, języka polityków, kampanii wyborczych, wystąpień sejmowych, dokumentów politycznych, dyskursu politycznego polskiej prasy, języka partii politycznych oraz dyskursu totalitarnego (nowomowy) i antytotalitarnego. Najwybitniejsi polscy językoznawcy zajmujący się tym zagadnieniem to m.in. W. Pisarek, J. Bralczyk, B. Walczak, I. Kamińska-Szmaj, K. Ożóg, J. Bartmiński, a także znany teoretyk literatury, M. Głowiński. Można przypuszczać, że w przyszłości językoznawcy będą kontynuować podjęte już wcześniej i wskazane w tym streszczeniu tematy badawcze, konieczne jest jednak podejmowanie prac syntetyzujących, a także stworzenie typologii tekstów politycznych i bibliografii politolingwistyki. (abstrakt oryginalny)

EN

Bożena Sieradzka-Baziur's article, The Language of Politics - the present state and possible research perspectives, is a short overview of the achievements of Polish politolinguistics. The language of political communication is a functional alternation of Polish language. Linguists investigating this special alternation of language focused on the language status in many of their works. Some of the politolinguistics publications on the political communication focus on the specific period or type of discourse, e.g.: the Second Republic of Poland, Polish People's Republic, martial law's times, and the Third Republic; policy-makers' language, election campaigns, parliamentary speeches, political documents, political discourse of Polish newspapers, language of political parties as well as the totalitarian (newspeak) and antitotalitarian discourse. The most prominent Polish linguists focusing on these issues are (among others): W. Pisarek, J. Bralczyk, B. Walczak, I. Kamińska-Szmaj, K. Ożóg, J. Bartmiński, and a well-known literary theory specialist - M. Głowiński. One can assume that in the future the linguists should continue already started (and mentioned in this article) research topics; it necessary, however, to write some books summarizing the existing achievements; it also important to create a typology of the political texts and bibliography of Polish politolinguistics. (original abstract)

Słowa kluczowe

PL

Polityka; Językoznawstwo; Przegląd literatury

EN

Politics; Linguistics; Literature review

• Czasopismo: Horyzonty Polityki
• Rocznik: 2011
• Tom: 2
• Numer: nr 2 Polityczny potencjał człowieka
• Strony: 89--110

Twórcy

autor

Bożena Sieradzka-Baziur

• Akademia Ignatianum w Krakowie

Bibliografia

• R. Przybylska, Wstęp do nauki o języku polskim, Wydawnictwo Literackie, Kraków 2003, s. 39-89
• J. Bralczyk, Język polityki i polityka językowa, "Socjolingwistyka", t. 1, red. W. Lubas, Warszawa 1977, s. 92-97.
• W. Pisarek, Szkic wstępu do politolingwistyki, "Prace Filologiczne", t. XXXIII, Warszawa 1986, s. 55-60.
• B. Walczak, Co to jest język polityki?, "Język a kultura", t. 11. Język polityki a współczesna kultura polityczna, Towarzystwo Przyjaciół Polonistyki Wrocławskiej, Wrocław 1994, s. 20.
• K. Ożóg, Uwagi o języku polskiej polityki po roku 1989, [w:] A. Siewierska-Chmaj, J. Chłopecki, K. Ożóg, S. Gawroński, M. Tułecki, P. Kładkowski, Przekazy polityki, Konsorcjum Akademickie, Kraków - Rzeszów - Zamość 2009, s. 83-112.
• G. Dąbkowski, W. Gruszczyński, Nauka o języku. Bibliografia dla studentów dziennikarstwa, Oficyna Wydawnicza ASPRA-JR, Warszawa 2003, s. 66-69.
• Język - Polityka - Społeczeństwo. Słownik pojęć politycznych i społecznych krajów Europy Środkowej i Wschodniej, red. S. Dubisz, J. Porayski-Pomsta, E. Sękowska, Dom Wydawniczy ELIPSA, Warszawa 2004.
• A. Kampka, Perswazja w języku polityki, Wydawnictwo Naukowe SCHOLAR, Warszawa 2009.
• A. Zajda, Nazwy urzędników staropolskich (do roku 1600), "Zeszyty Naukowe Uniwer-sytetu Jagiellońskiego", "Prace Językoznawcze", z. 31, Kraków 1970
• A. Zajda, Nazwy staropolskich powinności feudalnych, danin i opłat (do 1600 roku), "Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Jagiellońskiego", "Prace Językoznawcze", z. 60, Kraków 1979
• A. Zajda, Staropolska terminologia prawnicza (do 1500 г.), Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, Kraków 1990
• A. Kudra, por. Rozwój semantyczny pola wyrazowego 'państwo' w okresie średniopolskim, "Studia i Materiały Polonistyczne", t. 3, Piotrków Trybunalski 1997, s. 205-213.
• L. Wasilewski, Słowniczek gwary partyjnej w Królestwie Polskim, "Materiały i Prace Komisji Językowej Akademii Umiejętności" V, 1912, s. 363-391.
• M. Karaś, Kilka uwag o polskiej gwarze partyjnej przed pierwszą wojną światową, "Język Polski" XXXI, 1951, z. 1, s. 15-23.
• F. Pepłowski, Słownictwo i frazeologia polskiej publicystyki okresu Oświecenia i Romantyzmu, PIW, Warszawa 1961.
• I. Kamińska-Szmaj, Judzi, zohydza, ze czci odziera. Język propagandy politycznej w prasie 1919-1923, Towarzystwo Przyjaciół Polonistyki Wrocławskiej, Wrocław 1994.
• M. Karamańska, Słownictwo polityczne drugiej Rzeczypospolitej polskiej w latach 1926-1939, Wydawnictwo Naukowe Akademii Pedagogicznej, Kraków 2007.
• I. Kamińska-Szmaj, Agresja językowa w życiu publicznym. Leksykon inwektyw politycznych 1918-2000, Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego, Wrocław 2007.
• M. Dawidziak-Kładoczna, "Cherlacy z sercem oziębłym". O języku pism i mów Józefa Piłsudskiego, Oficyna Wydawnicza LEKSEM, Łask 2004.
• Słownik języka polskiego, pod red. W. Doroszewskiego wydawany w latach 1958-1969
• J. Sobczykowa, Leksyka religijna w słowniku współczesnego języka polskiego, "Biuletyn Polskiego Towarzystwa Językoznawczego" z. L, 1994, s. 129-139
• J. Fras, Język polityki, [w:] Najnowsze dzieje języków słowiańskich. Język polski, red. S. Gajda, Uniwersytet Opolski - Instytut Filologii Polskiej, Opole 2001, s. 318-350.
• P. Nowak, Swoi i obcy w językowym obrazie świata. Język publicystyki polskiej z pierwszej połowy lat pięćdziesiątych, Wydawnictwo UMCS, Lublin 2002.
• M. Czyżniewski, Propaganda polityczna władzy ludowej w Polsce 1944-1956, Wydawnictwo Naukowe Grado, Toruń 2005.
• J. Bralczyk, O języku polskiej propagandy politycznej lat siedemdziesiątych, Wydawnictwo Trio, Warszawa 2001.
• J. Bralczyk, O języku polskiej polityki lat osiemdziesiątych i dziewięćdziesiątych, Wydawnictwo Trio, Warszawa 2003.
• J. Bralczyk, O używaniu języka w polskiej polityce w latach dziewięćdziesiątych, [w:] Polszczyzna 2000. Orędzie o stanie języka na przełomie tysiącleci, red. W. Pisarek, Ośrodek Badań Prasoznawczych, Uniwersytet Jagielloński, Kraków 1999, s. 197-198.
• Encyklopedia języka polskiego, red. S. Urbańczyk, Zakład Narodowy im. Ossolińskich, Wrocław - Warszawa - Kraków, 1991, hasło: "nowomowa".
• M. Głowiński, Nowomowa po polsku, Wydawnictwo PEN, Warszawa 1990
• M. Głowiński, Mowa w stanie oblężenia (1982-1985), Open, Warszawa 1996
• R. Grzegorczykowa, Nowomowa a problem funkcji wypowiedzi, "Poradnik Językowy" 1985, z. 6, s. 378-381
• J. Sambor, Nowomowa - język naszych czasów, "Poradnik Językowy" 1985, z. 6, s. 365-377
• M. Głowiński, Nowomowa, [w:] Współczesny język polski, red. J. Bartmiński, Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej, Lublin 2001, s. 173-182.
• Język propagandy, red. S. Amsterdamski, A. Jawłowska, T. Kowalik, Niezależna Oficyna Wydawnicza, Warszawa 1979
• Nowomowa, Materiały z sesji naukowej poświęconej problemom funkcjonowania języka we współczesnych społeczeństwach, red. J. Rokoszowa, Uniwersytet Jagielloński, Kraków 16-17 stycznia 1981, Zeszyty Edukacji Narodowej, Londyn 1984.
• M. Głowiński, "Polityka" nr 50 (2584) z dnia 2006-12-16, "Niezbędnik Inteligenta", s. 14-18, <http://archiwum.polityka.pl/art/pisomowa-czyli-o-wolnoamerykance-językowej,362600.html> (dostęp: 29.12.2010).
• T. Głowiński, O nowy porządek europejski. Ewolucja hitlerowskiej propagandy politycznej wobec Polaków w Generalnym Gubernatorstwie 1939-1945, Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego, Wrocław 2000.
• I. Kamińska-Szmaj, Słowa na wolności. Język polityki po 1989 roku, Wydawnictwo EUROPA, Wrocław 2001
• B. Kudra, Kreatywność leksykalna w dyskursie politycznym polskiej prasy lat osiemdziesiątych i dziewięćdziesiątych, Wydawnictwo Uniwersytetu Łódz-kiego, Łódź 2001.
• J. Kaczmarek, Język polityki na materiale Tygodnika Powszechnego za lata 2006-2007, Piotrków Trybunalski, maszynopis pracy magisterskiej pisanej pod kierunkiem B. Sieradzkiej-Baziur i obronionej w 2009 roku.
• U. Gajewska, Dyskredytacja jako narzędzie walki z przeciwnikiem politycznym (na podstawie "Naszego Dziennika", [w:] Literatura i język wczoraj i dziś, red. E. Błachowicz, J. Lizak, Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, Rzeszów 2007, s. 75-82.
• S. Kowalski, M. Tulli, Zamiast procesu. Raport o mowie nienawiści, Instytut Studiów Politycznych PAN, Warszawa 2003.
• R. Zimny, P. Nowak, Słownik polszczyzny politycznej po roku 1989, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2009.
• M. Marcjanik, Mówimy uprzejmie. Poradnik językowego savoir-vivre'u, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2009, s. 165-175
• B. Batko-Tokarz, Perswazja w dyskursie sejmowym, Wydawnictwo «scriptum», Kraków 2008, s. 222.
• E. Laskowska, Dyskurs parlamentarny w ujęciu komunikacyjnym, Wydawnictwo Akademii Bydgoskiej, Bydgoszcz 2004
• S. Kowalski, O sejmowej antyetykiecie, [w:] Zmiany w publicznych zwyczajach językowych, red. J. Bralczyk, K. Mosiołek-Kłosińska, Rada Języka Polskiego przy Prezydium PAN, Warszawa 2001, s. 85-91.
• K. Ożóg, Język w służbie polityki. Językowy kształt kampanii wyborczych, Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, Rzeszów 2004.
• J. Bralczyk, O języku Wałęsy, [w:] tegoż, O języku propagandy i polityki, Wydawnictwo Trio, Warszawa 2007, s. 260-281.
• A. Siewierska-Chmaj, Język polskiej polityki. Politologiczno-semantyczna analiza expose premierów Polski w latach 1919-2004, Wyższa Szkoła Informatyki i Zarządzania z siedzibą w Rzeszowie, Rzeszów 2006
• J. Legomska, PAŃSTWO, NARÓD, OJCZYZNA w dawnej polszczyźnie. Leksykalno-semantyczny opis pojęć, Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego, Katowice 2010, s. 146.
• A. Kiklewicz, M. Wilczewski, Innowacje semantyczne w języku polityki. Miłość w dyskursie publicystycznym, "Język Polski" XC, z. 3,2010, s. 167-174.
• W. Pisarek, Polskie słowa sztandarowe i ich publiczność, UNIVERSITAS, Kraków 2002.
• J. Bartmiński, Semantyka i polityka. Nowy profil polskiego stereotypu Ukraińca, [w:] Przemiany języka na tle przemian współczesnej kultury, red. K. Ożóg, E. Oronowicz-Kida, Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, Rzeszów 2006, s. 191-211.
• Bibliografia języka religijnego 1945-2005, zebrała i opracowała M. Makuchowska, Wydawnictwo Diecezji Tarnowskiej BIBLOS, Tarnów 2007.
• J. Fras w pracy Komunikacja polityczna. Wybrane zagadnienia gatunków i języka polityki, Wrocław, Wydawnictwa Uniwersytetu Wrocławskiego, 2005
• P. Semków, Prośby matek, "Biuletyn Instytutu Pamięci Narodowej" nr 8, 2001, s. 68-70
• W. Dubiański, Żona silniejsza od UB, "Biuletyn Instytutu Pamięci Narodowej" nr 6-7 (41-42), 2004, s. 99-103
• J. Puzynina, Słowo - Wartość - Kultura, Towarzystwo Naukowe KUL, Lublin 1997