Odrębność rozwojowa regionu łódzkiego. Niewykorzystane dziedzictwo Królestwa Polskiego

• Autorzy: Mirosław Wiśniewski

Warianty tytułu

Development Distinction of the Łódź Region. Unused Heritage of the Polish Kingdom

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

W kontekście przedmiotu dyskusji: "silna metropolia - silny region", oraz związanych z nim haseł: "wiedza, innowacyjność, przedsiębiorczość" - artykuł ma zwrócić uwagę na znaczenie, jakie dla sukcesu rozwojowego Łodzi miała właśnie sfera niematerialna. To, że Łódź mogła powstać i powstała w bliskim sąsiedztwie miast o dawno ugruntowanej pozycji - Sieradza, Łęczycy, Łowicza, Rawy oraz Piotrkowa - tworząc centrum szybko rozwijającego się regionu gospodarczego, świadczy nie tylko o potencjale, jaki tu istniał, ale też o jakości działania, które ten potencjał wyzwoliło i dzięki któremu powstało główne miasto. Formowanie się samego regionu przechodzi jednak zmienne koleje losu. (fragment tekstu)

EN

The term Łódź region connected to the regional organization of the country appears in 1999 according to the organization of the EU countries. It refers to the Łódź voivodeship which has functioned, within a bit different borders however, since 1919 with a small break from 1975 to 1999. The above mentioned voivodeship is not a natural region of either physical or geographical properties as it is situated in the main watershed of Poland, in the keystone of the watersheds of three rivers: Bzura, Pilica and Warta. Nor is it a homogeneous historical unity. After all historical divisions corresponded with neither geographical nor cultural properties of regions. What is extremely interesting about the history of Łódź is the fact that it was established in such a place which created a center of rapidly developing economic region. The next historical paradox is that the administrative distinction of the region as well as a formal recognition of Łódź as its capital happened in a time when the conditions supporting the development of the city and region changed dramatically due to the World War I. Since then Łódź has been in a state of permanent restructuring linked with making up for the civilization losses occurred in the nineteenth-century city eruption. The insufficiency of the restructuring actions towards the historical part of the city as well as uncoordinated development of its outer area (which was the outcome of mistakes in planning and land development) led to a regression phase of the city and its region in the final period of industrial age (which was also the end of the communist regime). Study of conditions and urban arrangement directions of the city of Łódź accepted by the Łódź City Council in 2002 (main designer - Mirosław Wiśniewski), which the talk will touch upon, as well as the Voivodeship arrangement plan passed by the Same of Lodz Voivodeship in the same year describe not only the scale of the development problems but also the aims of the land policy. Apart from the problems of the material sphere, the most crucial point at present is, as the research shows (Krystyna Rembowska), the problem of low territorial consciousness, (...) feeling of our own territorial distinction and our own territorial group - the problem of lack of identity. The paper suggests that the material evidence (architectural heritage) as well as the elements of the "founding myth" of the city and region should be used in a greater degree in the process of building the regional identity. Those two points would help present the role which the strategy of the Polish Kingdom government played in the years 1815 - 1830 in the beginning of the development of industrial Łódź - especially an ingenious plan of the Head of Mazowieckie Voivodeship Committee (Voivode) - Rajmund Rembieliński. The paper also includes the thesis that Rembieliński, while establishing a set of industrial cities and creating the conditions for their development, very accurately predicted the future structure of the set. As a "background" of the region capital he used the already existing "colonies", which were being established from the Poniatowski's period to the times of the Prussian annexation (1793-1807) as well as private industrial cities build in the times of the Duchy of Warsaw (Ozorków) and the beginnings of the Polish Kingdom (Aleksandrów Łódzki and Zduńska Wola). He made the right choice of the place for the region capital by localizing its center first in Zgierz (1820) and right after that (in the years 1823-25) in Łódź. The choice was much better than the one by the Prussian authorities which wanted to make Nowosolna a capital. A very rapid development of Zgierz confirmed the correctness of the decision. Yet it was seen even better in Łódź, where its founder equipped the city in an unmatched assets based on a well-thought-of strategy and a finessed work. Among the most essential ones we can mention: spatial form of the city organism which was strictly subjected to the production needs and territorial immensity of the areas designed specifically for industry with specially arranged cascade of Jasień river to receive important clients. Moreover we must mention the invitation of important industrialists of those times since the very establishment of the city and, last but not least, taking into consideration the production of cotton fabrics in the city development plan. The author also advances a thesis that Rembieliński, having noticed the beginnings of the industrial region as well as having localized and adapted a place of the greatest potential for becoming a central point of the region, managed to anticipate and put into practice the ideas set in the theory (established over one hundred years later) by Walter Christaller (Die Zentralen Orte in Suddeutschland, Iena 1933). (original abstract)

Słowa kluczowe

PL

Rozwój regionalny; Procesy demograficzne; Historia miasta; Zarządzanie miastem

EN

Regional development; Demographic process; History of city; City management

• Czasopismo: Acta Universitatis Lodziensis. Folia Oeconomica
• Rocznik: 2010
• Tom: 245 Metropolia i jej region
• Strony: 179--197

Twórcy

autor

Mirosław Wiśniewski

• Politechnika Łódzka

Bibliografia

• Baranowski B., 1973, Łódź rolnicza (od połowy XVI do początku XIX w.), Wydawnictwo Łódzkie, Łódź.
• Bocheński A., 1987, Wędrówki po dziejach przemysłu polskiego, t. 1, Krajowa Agencja Wydawnicza, Warszawa.
• Christaller W., 1933, Die Zentralen Orte in Suddeutschland, Iena.
• Flatt O., 1853, Opis miasta Łodzi pod względem historycznym, statystycznym i przemysłowym, Warszawa (reprint 1980, Wyd. Artystyczne i Filmowe, Warszawa).
• Kossmann O., 1935, Der Siedlungsgang im Lodzer Urwald, [w:] Deutsche wissenschaftliche Zeitschrift für Polen, Verlag der Historischen Gesellschaft, Poznań.
• Kossmann O., 1966, Łódź eine historisch-geographische Analyse, Holzner-Verlag, Würzburg.
• Koter M., 2002, Historyczne uwarunkowania kształtowania się struktury terytorialnej regionu łódzkiego, [w:] Jewtuchowicz A., Suliborski A. Struktury i procesy kształtujące łódzki region społeczno-gospodarczy, Zakład Ekonomiki Regionalnej i Ochrony Środowiska UŁ, Łódź
• Merlin P., Choay F., 1988, Dictionnaire de l'urbanisme et de l'amenagement, Presses Universitaires de France, Paris.
• Ostrowski W., 1949, Świetna karta z dziejów planowania w Polsce 1815-1830, Towarzystwo Urbanistów Polskich, Warszawa.
• Ostrowski W., 1984, Pozycja Łodzi w dziejach budowy miast, [w:] Miscellanea Łódzkie, t. 1, Łódź.
• Rembowska K., 2002, Tożsamość terytorialna mieszkańców województwa łódzkiego, [w:] Jewtuchowicz A., Suliborski A. Struktury i procesy kształtujące łódzki region społeczno-gospodarczy, Zakład Ekonomiki Regionalnej i Ochrony Środowiska UŁ, Łódź
• Rynkowska A., 1970, Ulica Piotrkowska; Wydawnictwo Łódzkie, Łódź.
• Jastrzębska E., 1982, Rozwój myśli urbanistycznej i zmiany w zagospodarowaniu przestrzennym miasta Łodzi - część I (lata 1918-1939); maszynopis, Archiwum Wydz. Architektury i Urbanistyki Urzędu Miasta Łodzi, Łódź.
• Jewtuchowicz A., 1998, Ocena stanu gospodarki Łodzi, [w:] Studium Uwarunkowań i Kierunków Zagospodarowania Przestrzennego Miasta Łodzi, t. 2, Łódź.
• Koter M., 1998, Rozwój przestrzenny a rozwój urbanistyczny Łodzi, [w:] Studium Uwarunkowań i Kierunków Zagospodarowania Przestrzennego Miasta Łodzi, t. 6, Łódź.
• Plan Zagospodarowania Przestrzennego Województwa Łódzkiego, 2002, Zarząd Województwa Łódzkiego, Łódź.
• Koncepcja polityki przestrzennego zagospodarowania kraju - Załącznik do obwieszczenia Prezesa Rady Ministrów z dnia 26 lipca 2001 r., Mon. Pol. nr 26, poz. 432.
• Wiśniewski M., 1998, Uwarunkowania wewnętrzne, [w:] Studium Uwarunkowań i Kierunków Zagospodarowania Przestrzennego Miasta Łodzi, t. 10, Łódź.

Identyfikatory

DOI

11089/535