Demograficzny obraz Poznania u progu XXI wieku

• Autorzy: Elżbieta Gołata

Warianty tytułu

Demographic Picture of Poznan at the Beginning of the Twenty-First Century

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

Pozycja Poznania jako jednego z pięciu największych miast polskich wydaje się niezachwiana, tak było ISO lat temu, tak jest i obecnie. Jednak demograficzny obraz miasta podlegał ogromnym przeobrażeniom. Mają one swoje historyczne korzenie, ale wielkie zmiany dzieją się na naszych oczach. Od blisko 30 lat obserwujemy spadek płodności kobiet oraz wydłużenie trwania życia powodujące coraz intensywniejsze starzenie się społeczeństwa. Przemiany społeczne, polityczne i gospodarcze, w tym wstąpienie Polski do Unii Europejskiej i otwarcie rynków pracy, zaowocowały intensyfikacją migracji zagranicznych i wewnętrznych w skali międzynarodowej, regionalnej i lokalnej. Wyniki spisu ludności z 2011 roku wskazują, że ponad 60% ludności kraju mieszka w miastach, ale odsetek ten się zmniejsza. Zwiększenie liczby ludności wiejskiej na niekorzyść miast spowodowane jest rozwojem ośrodków podmiejskich. W okresie między ostatnimi spisami saldo migracji między terenami miejskimi i wiejskimi było dodatnie dla wsi. Jednak przez ponad pięćdziesiąt lat, aż do 2000 roku, obserwowano odpływ ludności ze wsi. W rozwoju Poznania widoczne są identyczne tendencje jak w skali kraju, jednakże każde miasto charakteryzują swoiste odrębności. Celem opracowania jest ukazanie stanu i struktury ludności Poznania oraz kształtujących je procesów demograficznych. W badaniu uwzględniono najnowsze dane statystyczne, wyniki ostatnich spisów ludności oraz dane bieżącej ewidencji ruchu naturalnego. Obserwowane zmiany przedstawiono na tle wybranych dużych miast, między innymi Wrocławia i Krakowa. Opracowanie jest też próbą określenia zmian demograficznych i ich możliwego wpływu na rozwój miasta oraz Otaczających je gmin. Analiza informacji o studiującej w Poznaniu młodzieży ma na celu wskazanie potencjału związanego z rozwojem miasta jako ośrodka akademickiego. Zmiany demograficzne, starzenie się społeczeństwa, kurczenie się miast i gwałtowne rozrastanie się obszarów pozamiejskich stawiają szereg wyzwań wobec władz samorządowych. Przedstawione wyniki analizy demograficznej mają na celu wsparcie odpowiednich decyzji. (abstrakt oryginalny)

EN

Poznan's position as one of the five largest Polish cities seems to be firm, as it was 150 years ago and as it is today. However, the demographic picture of the city is subject to huge changes which have their historical roots, but big changes are happening before our eyes. For nearly 30 years we have seen decrease in fertility and longer life expectancy resulting in more intense population aging. Social, political and economic changes, Poland's accession to the European Union and opening of labor markets have resulted in intensification of foreign and domestic migration. Results of the 2011 census show that over 60% of the country's population lives in cities, but this percentage decreases. In the period between the last censuses of2002 - 2011, net migration between urban and rural areas was positive for the village. However, for over fifty years, until 2000, outflow of population from the countryside had been observed. In the development of Poznan the same trends as in the whole country are visible, but each city is characterized by specific differences. The aim of this paper is to present the status and population structure of Poznan and demographic processes that shape them. The study includes the latest statistics, results of the last census and data from current vital records. The observed changes are shown against the background of selected large cities, among others, Wroclaw and Krakow. The study is also an attempt to determine demographic changes and their possible impact on die development of the city and surrounding communities. Analysis of youth studying in Poznan aims to identify the potential for development of the city as an academic center. Demographic changes, the aging population, shrinking cities and the rapid growth of the non-urban areas pose a number of challenges to the government. The results of the demographic analysis are adequate to support the decision. (original abstract)

Słowa kluczowe

PL

Rozwój miasta; Procesy demograficzne; Starzenie się społeczeństw; Przemiany demograficzne; Aglomeracje miejskie

EN

City development; Demographic process; Ageing of the population; Demographic transformation; Urban agglomerations

• Czasopismo: Zeszyty Naukowe / Uniwersytet Ekonomiczny w Poznaniu
• Rocznik: 2012
• Numer: nr 245
• Strony: 13--36

Twórcy

autor

Elżbieta Gołata

• Uniwersytet Ekonomiczny w Poznaniu

Bibliografia

• Churski, P., Konecka-Szydłowska, B., Perdał, R., 2009, Rola aglomeracji miejskiej Poznania w kształtowaniu spójności regionu wielkopolskiego, Wyższa Szkoła Nauk Humanistycznych i Dziennikarstwa w Poznaniu, Wydział Humanistyczny, [online] igsegp.amu.edu.pl/RAPORTY/5.%20Rola%20aglomeracji [dostęp: 13.01.2013].
• Cieślak, M., 2004, Pomiar procesu starzenia się, Studia Demograficzne, nr 2/146, s. 3-16.
• Gaczek, W., 2009, Gospodarka oparta na wiedzy w regionach europejskich, Studia KPZK, PAN, t. 118, Warszawa.
• Gaczek, W., Komorowski, J., 2006, Przewaga konkurencyjna gospodarki wielkiego miasta w regionie, w: Słodczyk, J., Szafranek, E. (red.), Kierunki przekształceń struktury gospodarczej i społeczno-demograficznej miast, Uniwersytet Opolski, Opole.
• Głaz, M., 2011, Determinanty rozwoju wielofunkcyjnego obszarów wiejskich w strefie oddziaływania Wrocławia w kontekście procesów globalizacji i integracji, w: Namyslak, B. (red.), Przekształcenia regionalnych struktur funkcjonalno-przestrzennych. t. 2: Zmiany junkcjonalno-przestrzenne miast i obszarów wiejskich, Rozprawy Naukowe Instytutu Geografii i Rozwoju Regionalnego Uniwersytetu Wrocławskiego, Uniwersytet Wrocławski, Wrocław, s. 243-252.
• Gwiaździńska-Goraj, M., Goraj, S., 2011, Przekształcenia funkcjonalno-przestrzenne obszarów wiejskich województwa warmińsko-mazurskiego, w: Namyslak, B. (red.), Przekształcenia regionalnych struktur funkcjonalno-przestrzennych, t. 2: Zmiany funkcjonalno-przestrzenne miast i obszarów wiejskich, Rozprawy Naukowe Instytutu Geografii i Rozwoju Regionalnego Uniwersytetu Wrocławskiego, Uniwersytet Wrocławski, Wrocław, s. 235-241.
• GUS, 1991, Demografia, 1991, Warszawa.
• GUS, 1996, Rocznik statystyczny demografii 1996, Warszawa.
• GUS, 2001, Rocznik demograficzny 2001, Warszawa.
• GUS, 2006, Rocznik demograficzny 2006, Warszawa.
• GUS, 2011, Rocznik demograficzny 2011, Warszawa.
• GUS, 2011a, Szkoły wyższe Uch finanse w 2010 r., Warszawa.
• GUS, 2012, Szkoły wyższe i Ich finanse w 2011 r., Warszawa.
• Holzer-Żelażewska D., Tomicki K., 2009, Cohort and Period Fertility of Polish Women, 1945-2008, Studia Demograficzne, nr 1/155, s. 48-69.
• http://demografia.stat.gov.pl [dostęp: styczeń 2013].
• Józefowski, T., Rynarzewska-Pietrzak, B., 2010, Ocena możliwości wykorzystania rejestru PESEL w spisie ludności, [w:] Gołata, E. (red.), Pomiar i informacja w gospodarce, Zeszyty Naukowe, Wydawnictwo Uniwersytetu Ekonomicznego w Poznaniu, Poznań.
• Jóźwiak, J., Kotowska, I.E., Matysiak, A., 2010, Czy liczba urodzeń w Polsce musi spadać?, referat wygłoszony podczas seminarium w dniu 31.3.2010, GUS, Warszawa, maszynopis powielony.
• Kaczmarek, T., Kaczmarek, U., Bul, R., 2011, Analiza relacji funkcjonalnych aglomeracji poznańskiej z otoczeniem regionalnym (w kontekście dyjuzyjno-absorpcyjnego modelu rozwoju), Instytut Geografii Społeczno-Ekonomicznej i Gospodarki Przestrzennej Centrum Badań Metropolitalnych Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu.
• Kałuża-Kopias, D., 2011, Migracje seniorów w największych miastach w Polsce, w: Przestrzenne zróżnicowanie starzenia się ludności Polski. Przyczyny. Etapy. Następstwa, Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego, Łódź, s. 69-105.
• Klimanek, T., 2013, Wyniki badania zachowań migracyjnych mieszkańców Poznania, w: Gołata, E. (red.), Migracje ludności dużych miast, Wydawnictwo Uniwersytetu Ekonomicznego w Poznaniu, Poznań.
• Komorowski, J., 1992, Zmiany korzyści zewnętrznych wielkiego miasta a wzrost gospodarczy ośrodków i obszarów otaczających, Zeszyty Naukowe Akademii Ekonomicznej w Poznaniu, nr 204, s. 44-52.
• Komorowski, J., 2011, Potencjał spoleczno-intelektualny aglomeracji kalisko-ostrowskiej, Analiza wykonana w ramach projektu: "Aglomeracja Kalisko-Ostrowska na rzecz zmian gospodarczych. Strategia, Partnerstwo, Współpraca" [dostęp: 1.01.2013].
• Kot, M., Kurkiewicz, J., 2004, The New Measures of the Population Ageing, Studia Demograficzne, nr 2/146, s. 17-29.
• Kowaleski, J.T., 2011, Struktura demograficzna starszego odłamu ludności w województwach (stan aktualny i prognozy do roku 2030), w: Przestrzenne zróżnicowanie starzenia się ludności Polski. Przyczyny. Etapy. Następstwa, Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego, Łódź, s. 9-35.
• Kurkiewicz, J., Stonawski, M., Węgrzyn, D., 2004, Ocena demograficznych konsekwencji zmian płodności i umieralności w Polsce w okresie transformacji ekonomiczno-społecznej, Studia Demograficzne, nr 1/145, s. 25-54.
• Markowska, M., Strahl, D., 2009, Miejsce Polski w europejskiej przestrzeni regionalnej, Wydawnictwo Uniwersytetu Ekonomicznego we Wrocławiu, Wrocław.
• Markowski, T., Marszał, T., 2006, Metropolie obszary metroplitalne metropolizacja. Problemy i pojęcia podstawowe, Polska Akademia Nauk, Komitet Przestrzennego Zagospodarowania Kraju.
• Matysiak, A., Tymicki, K., 2009, Educational Attainment and Fertility Decline in Poland. An Analysis with Use of Cross-sectional and Retrospective Data, raport badawczy, SGH,ISiD, Warszawa.
• Narodowy spis powszechny ludności i mieszkań 2011 r. Raport z wyników w województwie wielkopolskim, 2012, Urząd Skarbowy w Poznaniu, Poznań.
• Paradysz, J., 2010, Konieczność estymacji pośredniej na użytek spisów powszechnych, w: Gołata, E. (red.), Pomiar i informacja w gospodarce, Zeszyty Naukowe, Wydawnictwo Uniwersytetu Ekonomicznego w Poznaniu, Poznań.
• Parysek, J., 2008, Aglomeracje miejskie w Polsce oraz problemy ichfunkcjonowania i rozwoju, w: Parysek, J.J., Tolle, A. (red.), Wybrane problemy rozwoju i rewitalizacji miast: aspekty poznawcze i praktyczne, Biuletyn Instytutu Geografii Społeczno-Ekonomicznej i Gospodarki Przestrzennej Uniwersytetu im Adama Mickiewicza w Poznaniu, Seria Rozwój Regionalny i Polityka Regionalna, Wydawnictwo Uniwersytetu im Adama Mickiewicza, Poznań.
• Podstawowe, informacje ze spisów i powszechnych. Miasto na prawach powiatu, 2003, Urząd Skarbowy w Poznaniu, Poznań.
• Rączaszek, A., 2006, Zmiany zaludnienia wybranych miast wojewódzkich w latach 1975- 2003, w: Słodczyk, J., Szafranek, E. (red;), Kierunki przekształceń struktury gospodarczej i społeczno-demograficznej miast. Uniwersytet Opolski, Opole s. 355-372.
• Rozwój miast w Polsce, 2010, Raport wprowadzający Ministerstwa Rozwoju Regionalnego opracowany na potrzeby przygotowania przeglądu OECD krajowej polityki miejskiej w Polsce, Ministerstwo Rozwoju Regionalnego, Warszawa, [online] www.mrr.gov.pl/rozwój...miast/...miast_w.../OECD_raportpdf.pdf [dostęp: 1.01.2013].
• Statystyczna karta historii Poznania, 2008, Urząd Statystyczny w Poznaniu, Poznań.
• Swianiewicz, P., Klimska, U., 2005, Społeczne i polityczne zróżnicowanie aglomeracji w Polsce - waniliowe centrum, mozaika przedmieść, Prace i Studia Geograficzne, t. 35, Wydział Geografii i Studiów Regionalnych Uniwersytetu Warszawskiego, Warszawa, s. 45-70.
• Szymańska, D., Grzelak-Kostulska, E., Hołowiecka, B., 2006, Zmiany powierzchni i gęstości zaludnienia miast polskich w latach 1960-2003, w: Słodczyk, J., Szafranek, E. (red.), Kierunki przekształceń struktury gospodarczej i społeczno-demograficznej miast, Uniwersytet Opolski, Opole s. 341-354.
• Teoretyczne i empiryczne przesłanki do założeń polityki rządu wobec miast, Instytut Rozwoju Miast, Kraków 2005, [online] www.frw.fc.pl/.../Teoretyczne_i_empiryczne_przeslanki_do_załozen... [dostęp: 1.01.2013],
• Titkow, A., Duch-Krzystoszek, D., 2009, Intencje i decyzje prokreacyjne w społeczeństwie polskim a polityka przyjazna prokreacji, Studia Demograficzne, nr 1/155, s. 70-97.
• Van de Kaa, D.J., 1987, Europe's Second Demographic Transition, Population Bulletin, no. 42 (1), Washington, DC, Population Reference Bureau.
• Zieliński, A., 2009, Polskie legendy, czyli jak to mogło być naprawdę, Świat Książki, Warszawa, [online] http://alehistoria.blox.pl/2010/10/GDZIE-BYL-CHRZEST-POLSKI.html [dostęp: 1.01.2013].