Etyka - zagrożeniem wolności nauki?

• Autorzy: Stanisław Kowalczyk

Warianty tytułu

Ethics - Impendence of Science's Liberty?

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

Istotnym elementem kultury umysłowej człowieka, obok filozofii, etyki i religii, jest nauka. Współcześnie wywiera ona coraz większy wpływ na całokształt życia ludzkiego w jego wymiarze indywidualnym i społecznym. Z tego względu przedmiotem częstych i zarazem gwałtownych kontrowersji jest problematyka zakresu wolności badań naukowych. Jedni uczestnicy dyskusji przyznają ludziom nauki prawo do nieograniczonej autonomii, inni sugerują potrzebę jej limitacji. Przyjmując za podstawę obecnych rozważań personalizm społeczny, odwołujący się do godności osoby ludzkiej i związanych z nią praw, można sformułować następujące paradygmaty: 1. Nauka wymaga bezwzględnie wolności zewnętrzno-społecznej usankcjonowanej przez obowiązujące prawo. 2. Nauka może się rozwijać jedynie w klimacie wolności wewnętrzno-moralnej uczonego. 3. Dobro człowieka - osoby i dobro wspólne społeczności wymagają niejednokrotnie prawnych ograniczeń wolności badań naukowych - analogicznie zresztą jak innych sektorów życia społecznego. (fragment tekstu)

EN

Paper has three parts. Te first part gives the reasons for need of liberty external-social of science guaranteed by law. Speaks about it Declaration of human rights in 1948 and social teaching of Church - including documents of Vaticanum II and Jean Paul II, which indicate of subjectivity and dignity of man as person. The second part of this paper based on personalism demonstrates that science can harmoniously develop only in the climate of internal- moral freedom of scientist. The purpose of science is revelation of truth, but effects of scientific investigations - in particular of biological-medical sciences - influence on the life of human individuals and societies. Conscious and free activity of man has ethical character, therefore liberty of science ought to be responsible liberty and then to be subordinated the ethical criterions. Science cannot ignore values and rules moral. The third part of paper stated that good of human person and common good of society demand juridical limitations of scientific inquiries' liberty. Liberty is man's right but also its obligation to respect of human person's fundamental rights - including right to life, integrality and dignity. Therefore internal-ethical and external-juridical limitations are necessary of scientist's liberty. (original abstract)

Słowa kluczowe

PL

Etyka; Rozwój nauki; Poglądy filozoficzne

EN

Ethics; Development of science; Philosophical thought

• Czasopismo: Annales : etyka w życiu gospodarczym
• Rocznik: 2010
• Tom: 13
• Numer: nr 2
• Strony: 19--23

Twórcy

autor

Stanisław Kowalczyk

• Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II w Lublinie, Polska

Bibliografia

• J. Maritain, Humanizm integralny, Veritas, Londyn 1960, s. 16.
• Prawa człowieka. Wybór źródeł, oprac. K. Motyka, Ad Rem, Lublin 1996, s. 57.
• Jan Paweł II, Kościół jest solidarny z uniwersytetem. Do środowiska naukowego w Bolonii 18 IV 1982, [w:] Nauczanie społeczne 1982, t. I, Ośrodek Dokumentacji i Studiów Społecznych, Warszawa 1986, s. 91.
• Jan Paweł II, Przemówienie do środowiska KUL 9 VI 1987, w: tenże, Nauczanie społeczne. Trzecia pielgrzymka do Polski 8-14 czerwca 1987, Ośrodek Dokumentacji i Studiów Społecznych, Warszawa 1988, s. 35-41.
• S. Kowalczyk, Wolność naturą i prawem człowieka. Indywidualny i społeczny wymiar wolności, Wydawnictwo Diecezjalne, Sandomierz 2000, s. 129-140.
• J. Meuers, Freiheit und Wissenschaft, w: Die Freiheit des Westens. Wesen, Wirklichkeit, Widerstände, hrsg. von O. B. Roegele, Verl. Styria, Graz-Wien-Köln 1967, s. 205-231.
• W. Gajewski, P. Węglicki, Inżynieria genetyczna, PWN, Warszawa 1986.
• I. Kant, Uzasadnienie metafizyki moralności, tłum. M. Wartenberg, PWN, Warszawa 1971, s. 62.
• Jan Paweł II, Prawda decyduje o wolności nauki. Przemówienie na Uniwersytecie Fryburskim 13 VI 1984.
• Jan Paweł II, Wiara i kultura, Polski Instytut Kultury Chrześcijańskiej, Rzym 1986, s. 272.
• P. Singer, D. Wells, Dzieci z próbówki. Etyka i praktyka sztucznej prokreacji, Wiedza Powszechna, Warszawa 1988.

Identyfikatory

DOI

11089/1591