Koncepcja copyleft w procesie wytwarzania dóbr partnerskich

• Autorzy: Marcin Brol , Sławomir Czetwertyński

Warianty tytułu

Copyleft Concept in the Process of Manufacturing Peer Goods

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

W niniejszym artykule podjęto problematykę funkcjonowania koncepcji copyleft w kontekście produkcji partnerskiej na tle przemian, jakie dokonały się w sferze publicznej. Jak wskazują niektóre badania (m.in. prace R.D. Putnama), tradycyjna sfera publiczna ulega atrofii, natomiast dialog między aktorami publicznymi przenosi się na platformę cyfrową. Pozwala to na uniezależnienie go od miejsca i czasu, zapewnia względną anonimowość oraz umożliwia swobodną zmianę roli i zakresu uczestnictwa w życiu publicznym. Dialog odbywający się w ramach "nowej" sfery publicznej znajduje swoje odzwierciedlenie w procesie produkcji partnerskiej, opartym na cyfrowych zasobach wspólnej puli. Prawidłowy przebieg tego procesu uzależniony jest od innowacji instytucjonalnej, jaką jest koncepcja copyleft. Jej mianem określa się konstrukcję prawną, która nadaje licencjobiorcy lub użytkownikowi końcowemu prawo do nieograniczonego użytkowania, modyfikacji i reprodukcji utworu - w omawianym przypadku dobra partnerskiego, czyli powstałego w procesie produkcji partnerskiej. W praktyce koncepcja ta stanowi odwrócenie podstawowego celu prawa autorskiego, polegającego na ograniczeniu możliwości wykorzystywania, modyfikowania i kopiowania własności intelektualnej. Jednocześnie wykorzystuje ona właśnie prawo autorskie, poprzez odpowiednie sformułowanie licencji dotyczących produktów partnerskich. Jest to więc forma przystosowania istniejących narzędzi ładu instytucjonalnego do nowych potrzeb, które wytworzyły się równolegle do formowania się sfery publicznej na platformie cyfrowej. Zależności między "nową" sferę publiczną, produkcją partnerską oraz rolą, jaką odgrywa koncepcja copyleft, implikują główny cel niniejszego opracowania. Jest nim przedstawienie idei copyleft oraz wskazanie jej praktycznej aplikacji w procesie produkcji partnerskiej. Dodatkowym celem jest wykazanie wpływu procesu produkcji partnerskiej na wirtualną sferę publiczną, a w szczególności na sferę wymiany cyfrowych dóbr informacyjnych. W artykule omówiono proces produkcji partnerskiej wraz ze wskazaniem jego założeń oraz warunków, w jakich może przebiegać. Przedstawiono również przyczyny atrofii tradycyjnej sfery publicznej, wykazując w efekcie konieczność dostosowania narzędzi ochrony praw autorskich w celu zapewnienia dialogu publicznego. Dostosowanie to zaprezentowano poprzez analizę licencji typu copyleft. W części badawczej opracowania oparto się w dużej mierze na przykładach systemu operacyjnego GNU/Linux oraz repozytorium wiedzy Wikipedia.org, poprzez które zaprezentowano główne założenia dotyczące organizacji produkcji partnerskiej. Wskazano również na praktyczne znaczenie licencji typu copyleft w tym procesie oraz efekty, jakie wywołuje w zakresie kształtowania się stosunków między aktorami sfery publicznej. Analizie poddano także korzyści ekonomiczne, jakie osiągają przedsiębiorcy korzystający z dóbr partnerskich oraz stosujący licencje typu copyleft. Pozwoliło to na ukazanie sytuacji, w których korzystniejsze jest zrezygnowanie z zastrzeżenia praw autorskich niż ich ograniczanie. Przeprowadzone w artykule rozważania doprowadziły do następujących wniosków. Po pierwsze, koncepcja copyleft pozwala na swobodne kształtowanie się stosunków społecznych w ramach sfery publicznej. Po drugie, stosunki te sprzyjają powstawaniu cyfrowych dóbr informacyjnych, takich jak oprogramowanie i repozytoria wiedzy. Po trzecie, internet niweluje ograniczenia co do wyboru roli uczestników "nowej" sfery publicznej. Ostatecznie - dobra partnerskie wpływają na gospodarkę, zwiększając jej ogólną efektywność, ponieważ mogą być wykorzystywane w dowolny sposób przez przedsiębiorców dzięki oddziaływaniu na opłacalność procesu produkcji.(abstrakt oryginalny)

EN

This article discusses the copyleft concept in the context of peer production in the context of the changes that have taken place in the public sphere. As indicated by some studies (eg RD Putnam's work), the traditional public sphere is in atrophy, and the dialogue between public actors has been transferred to the digital platform. This allows public actors to become independent of place and time, and the relative anonymity and allows them to change the role and scope of participation in public life. The dialogue takes place in the framework of the "new" public sphere and is reflected in the peer production process, which is based on a common pool of digital assets. Proper conduction of this process is dependent on institutional innovation, which is the copyleft concept. It is defined as a legal structure that gives the licensee or end user unrestricted right to use, modify and reproduce the work - in this case, a peer good, produced in the peer production process. In practice, this concept is a reversal of the basic purpose of copyright, the objective of reducing the possibility of using, modifying or copying of intellectual property. At the same time it uses copyright licenses through the appropriate wording for partner products. It is therefore a form of adaptation of existing institutional governance tools to new needs that have developed in parallel to the formation of the public sphere on the digital platform. The relationships between the "new" public sphere, producing peer production and the role played by the concept of copyleft implies the main objective of this study. It is the presentation of the idea of copyleft, and an indication of its practical application in the peer production process. An additional objective is to demonstrate the impact of the peer production process on a digital public sphere, particularly the exchange of digital information goods. The article discusses the peer production process and also the assumptions and the conditions in which it can take place. It also presents the causes of atrophy of the traditional public sphere and the need to adapt the tools of copyright protection in order to ensure public dialogue. The research studies are based largely on the example of the operating system GNU/Linux and knowledge repository - Wikipedia.org, through which the main assumptions of peer production are presented. The paper also points the practical importance of copyleft in this process and the effects it produces in the development of the relations between the actors of the public sphere. The authors have also analyzed the economic benefits of entities using the peer goods and applying copyleft licenses. This approach allowed to show the situations in which it is preferable to abandon copyrights rather than limit them. Considerations carried out in the article led to the following conclusions. First, the concept of copyleft allows shaping of social relations in the public sphere. Second, this relationships lead to the production of digital information goods, such as software and knowledge repositories. Third, the Internet eliminates restrictions on the choice of the role of the participants of the "new" public sphere. Finally, peer production affects the economy by increasing the overall efficiency due to the fact that it can be used by entrepreneurs to increase the profitability of the production process.(original abstract)

Słowa kluczowe

PL

Produkcja; Produkcja partnerska

EN

Production; Partnership production

• Czasopismo: Ekonomia / Uniwersytet Ekonomiczny we Wrocławiu
• Rocznik: 2013
• Numer: nr 2 (23)
• Strony: 137--149

Twórcy

autor

Marcin Brol

• Uniwersytet Ekonomiczny we Wrocławiu

autor

Sławomir Czetwertyński

• Uniwersytet Ekonomiczny we Wrocławiu

Bibliografia

• Aliprandi S., Creative Commons: User Guide, Ledizioni 2011.
• Apache Software Foundation, Apache HTTP server project, 2013, https://httpd.apache.org/.
• Bendyk E., Ku społeczeństwu sieciowemu, "Niezbędnik Inteligenta Plus" 2010, nr 2.
• Bendyk E., Kultura chce być wolna (wstęp), [w:] L. Lessing (red.), Wolna kultura, WSiP, Warszawa 2005.
• Benkler Y., Coase's penguin, or Linux and the nature of the firm, "Yale Law Journal" 2002, vol. 112, no. 3.
• Benkler Y., Nissenbaum, H., Commons-based peer production and virtue, "The Journal of Political Philosophy" 2006, vol. 14, no. 4.
• Benkler Y., Bogactwo sieci. Jak produkcja społeczna zmienia rynki i wolność, Wydawnictwa Akademickie i Profesjonalne, Warszawa 2008.
• Berry D.M., Copy, Rip, Burn, Pluto Press, London 2008.
• Bosman J., After 244 years, Encyclopaedia Britannica stops the presses, http://mediadecoder.blogs.nytimes.com/2012/03/13/after-244-years-encyclopaedia-britannica-stops-the-presses/ (dostęp: 10.02.2013).
• Castells M., Galaktyka Internetu: Refleksje nad Internetem, biznesem i społeczeństwem, Dom Wydawniczy Rebis, Poznań.
• Corbet J., Kroah-Hartman G., McPherson A., Linux Kernel Development, The Linux Foundation 2012.
• Dixon R., Open Source Software Laws, Artech House, Boston - London 2004.
• Fingas J., Google Play hits 600,000 apps, 20 billion total installs, http://www.engadget.com/2012/06/27/google-play-hits-600000-apps/ (dostęp: 17.02.2013).
• Frantsvog D.A., All Rights Reversed: A study of copyleft, open-source, and open-content licensing, "Contemporary Issues in Education Research" 2012, vol. 5 (no. 1).
• Hall R.E., Taylor J.B., Makroekonomia, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2000.
• Lange O., Ekonomia polityczna(tom I i II), Państwowe Wydawnictwo Naukowe, Warszawa 1978.
• Laurent A.M.St., Understanding Open Source and Free Software Licensing, O'Reilly Media, Sebas-topol 2004.
• Levinson P., Miękkie ostrze, czyli historia i przyszłość rewolucji informacyjnej, Warszawskie Wydawnictwo Literackie Muza, Warszawa 2006a.
• Levinson P., Telefon komórkowy. Jak zmienił świat najbardziej mobilny ze środków komunikacji, Warszawskie Wydawnictwo Literackie Muza, Warszawa 2006b.
• Levis K., Twórcy i ofiary ery internetu, Muza, Warszawa 2010.
• Linux i System GNU, Free Software Foundation, http://www.gnu.org/GNU/Linux-and-gnu.html (dostęp: 17.02.2013).
• Netcraft, February 2013 Web Server Survey, http://news.netcraft.com/archives/category/web-ser-ver-survey/ (dostęp: 17.02.2013).
• Putnam R.D., Samotna gra w kręgle, Wydawnictwa Akademickie i Profesjonalne, Warszawa 2008.
• Red Hat, Annual Report 2012, Red Hat 2012.
• Rifkin J., Wiek dostępu. Nowa kultura hiperkapitalizmu, w której płaci się za każdą chwilę życia, Wydawnictwo Dolnośląskie, Wrocław 2003.
• Rosen L., Open Source Licensing. Software Freedom and Intellectual Property Law, Prentice Hall PTR, New York 2005.
• Samuelson P.A., Nordhaus W.D., Ekonomia, tom 1, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2006.
• Stalder F., Manuel Castells. Teoria społeczeństwa sieci, Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, Kraków 2012.
• Sztompka P., Zaufanie, Znak, Kraków 2007.
• Tapscott D., Williams A.D., Wikinomia, Wydawnictwa Akademickie i Profesjonalne, Warszawa 2008.
• Vainio N., Vadén T., Free Software Philosophy and Open Source, [w:] Handbook of Research on Open Source Software: Technological, Economic, and Social Perspectives, red. K.S. Amant, B. Still, Information Science Reference, Hershey/New York 2007.
• Vaughan-Nichols S.J., Red Hat: The first billion dollar Linux company has arrived, 2013, http://www.zdnet.com/blog/open-source/red-hat-the-first-billion-dollar-linux-company-has-arrived/10692 (dostęp: 17.02.2013).
• W3Techs a, Usage of operating systems for websites,http://w3techs.com/technologies/overview/operating_system/all (dostęp: 17.02.2013).
• W3Techs b, Usage statistics and market share of Unix for websites, http://w3techs.com/technologies/details/os-unix/all/all (dostęp: 17.02.2013).
• What is copyleft?, Free Software Foundation, http://www.gnu.org/copyleft/copyleft.pl.html (dostęp: 17.02.2013).
• Wikimedia, Wikimedia Strategic Plan. A collaborative vision for the movement through 2015, 2011, http://upload.wikimedia.org/wikipedia/foundation/c/c0/WMF_StrategicPlan2011_24pp.pdf.