Matki-menedżerki i ich powrót na rynek pracy po urodzeniu dziecka

• Autorzy: Magdalena Rękas

Warianty tytułu

Mothers-Managers, Their Return to the Employment Market After Giving Birth

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

Niekorzystne trendy społeczno-demograficzne w Unii Europejskiej, a w szczególności starzenie się społeczeństwa i spadek dzietności zmuszają do publicznej debaty o tworzeniu warunków sprzyjających godzeniu życia zawodowego z rodzinnym. Jednym z istotnych elementów polityki prorodzinnej muszą być ułatwienia na rynku pracy, tak by w obliczu konfliktu praca - rodzina kobiety mogły obie te kwestie pogodzić. Istotne dla poprawy sytuacji matek jest niwelowanie utrudnień związanych z powrotem kobiet na rynek pracy, tak by urodzenie dziecka nie oznaczało dla nich wypadnięcia z rynku i przejścia w stan długoterminowego bezrobocia. Dotychczasowe działania realizowane w Polsce nie przynosiły rezultatów. Przeciwnie, najnowsze dane o bezrobociu z MPiPS wskazują, że w końcu I półrocza 2012 r. w rejestrach bezrobotnych było prawie 211 tys. kobiet, które nie podjęły zatrudnienia po urodzeniu dziecka. To o ponad 18 tys. więcej niż w 2011 r. oraz o ponad 36 tys. więcej niż w 2010 roku. Ponadto w Polsce kobieta ma tzw. ograniczoną gwarancję powrotu do firmy po zakończeniu urlopu macierzyńskiego (art. 1832 Kodeksu pracy) i nie ma żadnej ochrony przed zwolnieniem. Celem artykułu była próba oceny sytuacji polskich matek-menedżerek, w tym prowadzących własną działalność gospodarczą, powracających na rynek pracy po urodzeniu dziecka w świetle wyników własnych badań ankietowych. Omówiono wpływ rynku pracy XXI wieku na współczesny model rodziny. Dotychczasowy tradycyjny model rodziny, tzw. single breadwinner, w którym mężczyzna jest jedynym żywicielem, zupełnie się zdezaktualizował. Ponadto wskazane zostały czynniki wpływające na aktywność zawodową matek w oparciu o badania prowadzone w projekcie badawczym Diagnoza Społeczna w latach 2000-2009. Wykazały one, że posiadanie dziecka oznacza blisko 100% wzrostu aktywności zawodowej ojców oraz aż 75% spadku aktywności zawodowej matek. W opracowaniu wykorzystane zostały: metoda opisowa, analiza porównawcza oraz krytyczna analiza wyników. Podstawę analizy stanowiły badania własne przeprowadzone w okresie od maja do lipca 2012 r. w grupie 263 kobiet posiadających dzieci, aktywnych zawodowo i pełniących funkcje kierownicze lub będących właścicielkami firm, zamieszkujących powiat jeleniogórski, kamiennogórski i wałbrzyski. Celem ankiety była diagnoza sytuacji kobiet posiadających dzieci na rynku pracy i ocena wpływu posiadania dziecka na awans zawodowy. Przeprowadzone badanie pozwoliło zauważyć, że wśród menedżerek czas pozostawania poza rynkiem pracy ograniczony był do minimum, czyli ustawowego trwania urlopu macierzyńskiego. Ponad 70% badanych kobiet nie skorzystało z prawa do urlopu wychowawczego, a pozostałe ok. 30% przerwało go po 3-6 miesiącach. Wśród przyczyn takiego stanu rzeczy respondentki wskazały: obawę o utratę pracy i stanowiska, utratę dochodów, a w przyszłości niższe emerytury i obawę o dezaktualizację swojej wiedzy i tym samym brak szans na awans zawodowy. Warty uwagi jest fakt, iż 62% badanych kobiet założyło własne firmy ze względu na utrudnienia w powrocie do pracy po urodzeniu dziecka lub wręcz brak możliwości pracy na etacie, szczególnie w okresie do 4 roku życia dziecka.W obliczu takich wyników badań autorka stwierdza, że wydłużenie urlopów macierzyńskich może mieć ograniczoną akceptację wśród kobiet na stanowiskach kierowniczych i właścicielek firm. Pożądane są natomiast inne zmiany zaprezentowane w podsumowaniu, np.: stworzenie sieci żłobków, przedszkoli i świetlic czynnych do 20.00, budowa sieci łatwo dostępnych usług zmniejszających obciążenie kobiet pracami domowymi, tworzenie kompleksowych programów ułatwiających godzenie pracy i życia rodzinnego, promowanie elastycznego czasu pracy i nowoczesnych form zatrudnienia (np. telepracy, wzorem Francji, która wprowadziła ulgę podatkową dla matek pracujących w tej formie, czy też częściowej pracy w domu) i - co istotne - budowanie akceptacji społecznej wobec zaangażowania się mężczyzn w opiekę nad dzieckiem i obowiązki rodzinne.(abstrakt oryginalny)

EN

Disadvantageous social & demographic trends in the European Union, in particular, ageing of the society and the decrease in the reproduction, force a public debate focused on conditions which could promote linking of the professional life and the family life. One of significant elements of the family promoting policy must be employment market situation adjusted to the needs of women, who must work and face the family issues. A substantial matter for women, who are mothers, is liquidation of obstacles arising from the return of women to the employment market. Giving birth must not mean falling out of the market and the long-term unemployment. Previous efforts made in Poland have failed. Even worse, the latest data regarding the unemployment rate originating from the MPiPS (Ministry of Labor and Social Policy) show that at the end of the first half 2012, the unemployment record contained data of 211 thousands women who did not return to work after they had given birth. This is by 18 thousand more than in 2011 and by 36 thousand more compared to 2010. Moreover, in Poland, when a woman returns to work after the expiration of the maternity leave, a guarantee of getting her job back is limited (art. 1832 Labor Code); she is not protected from a dismissal. The goal of this paper is an assessment of Polish mothers-managers situation, including situation of women who run their businesses, returning to the employment market after giving birth. The results are based on own survey. To achieve the goal the impact of changes on the employment market in the twenty first century on the contemporary family model was described. A previous model, so called single breadwinner, that is a traditional family model with a man being the sole person who works, is no longer valid. Moreover, there were enumerated factors, which affect the professional activity of women-mothers, on the basis of research in the framework of the scientific project "Social Diagnosis 2000-2009". They proved that having a baby means nearly 100% increase in the professional activity of fathers and the decrease in the professional activity of mothers by 75%. In order to achieve the goal the following methods and analysis were used: the descriptive method, comparative analysis and the critical analysis of results. The analyses were based on own studies carried out from May to July 2012. The subject of the study was a group of 263 women. All of the women had children, they were professionally active and all of them were hired on managerial positions or they run their private businesses. The women lived in Jelenia Góra, Kamienna Góra and Wałbrzych poviats. The survey aimed to diagnose the situation of women who had children on the employment market and to assess the impact of having children on the professional status. The survey proved that mothers-managers stay beyond the employment market no longer than the statutory time of the maternity leave. More than 70% women did not use the right to the child care leave and the remaining approx. 30% women resigned the leave after 3-6 months. The women explained that they were worried about losing their jobs, losing incomes, and in the future, having lower pensions. Finally, they were worried that their skills would become poor which could negatively affect their chances for professional promotion. It should be mentioned that 62% women established their businesses having in mind the problems which occur after giving birth or no chance to be employed, in particular until a child is 4 years old. In the light of such results of the survey the author concludes that the extension of the maternity leave time may not be accepted by women who take managerial positions and those who run their own businesses. However, other changes are desired (presented in the conclusions section) e.g.: setting up a chain of day nurseries, kindergartens and common rooms open till 8 p.m., setting up a chain of easily accessible services which decrease the liabilities of women in terms of housework, setting up complex work-life programs, promotion of flexible work time and modern forms of employment (e.g., telecommuting, like in France which implemented a tax relief for mothers who choose this form of employment, or possibility to work partially at home), and, which is very significant, promotion of the social acceptance for men's engagement into child care and family duties.(original abstract)

Słowa kluczowe

PL

Polityka prorodzinna; Rodzina; Kobieta w biznesie; Praca kobiet; Dzietność kobiet; Aktywność zawodowa kobiet

EN

Pro-family policy; Family; Women in business; Female labour; Women's fertility; Female economic activity

• Czasopismo: Ekonomia / Uniwersytet Ekonomiczny we Wrocławiu
• Rocznik: 2013
• Numer: nr 2 (23)
• Strony: 168--179

Twórcy

autor

Magdalena Rękas

• Uniwersytet Ekonomiczny we Wrocławiu

Bibliografia

• Balcerzak-Paradowska P., Firma przyjazna rodzinie, [w:] S. Borowska (red.), Programy Praca-Życie a efektywność firm, IPiSS, Warszawa 2003.
• Czapiński I., Panek T. (red.), Diagnoza społeczna 2009 - Warunki i jakość życia Polaków - raport, Rada Monitoringu Społecznego, Warszawa 2011.
• Family life and work, Second European Quality of Life Survey, Dublin 2010.
• Giddens A., Socjologia, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2010.
• http://epp.eurostat.ec.europa.eu/.
• http://praca.wp.pl/title,Oferta-pracy-mozna-dyskryminowac,wid,15002170,wiadomosc.html.
• http://praca.wp.pl/title,Polacy-nie-chca-obowiazkowego-urlopu-ojcowskiego-wyniki-sondazu,wid, 15217425,wiadomosc.html?ticaid=1100c2&_ticrsn=5.
• Kotowska I.E., Polska rodzina - wyzwania, działania, perspektywy, SGH, Warszawa 2004.
• Kotowska E., Rynek pracy i wykluczenie społeczne w kontekście percepcji Polaków, Diagnoza Spo- łeczna 2009, Warszawa 2009.
• Kotowska I.E., Sztanderska U., Wóycicka I. (red.), Między domem a pracą: rekomendacje, Wydawnictwo Naukowe Scholar, Warszawa 2007.