Sprawiedliwość podziału degresywnie proporcjonalnego

• Autorzy: Janusz Łyko

Warianty tytułu

Fairness of Degressively Proportional Distribution

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

W traktacie lizbońskim została prawnie usankcjonowana zasada degresywnie proporcjonalnej dystrybucji mandatów w Parlamencie Europejskim. Pojawiło się zatem rozwiązanie naruszające pojmowanie sprawiedliwości podziału według kulturowo ukształtowanej reguły proporcjonalnej alokacji. Dotychczasowe doświadczenia w zakresie ustalania składu ciał kolegialnych z reguły wykorzystywały regułę proporcjonalnego, do zaludnienia poszczególnych okręgów wyborczych, składu izby reprezentującej społeczeństwo. Na tym gruncie istnieje wiele sprawdzonych i wypróbowanych metod znajdujących społeczną akceptację. Degresywna proporcjonalność jest, w zakresie unormowań prawa wyborczego, rozwiązaniem nowym, a co za tym idzie - niemającym tradycji i ukształtowanej aprobaty uzasadniającej jego stosowanie. W artykule dokonano próby znalezienia uzasadnienia dla tego rozstrzygnięcia na tle społecznie akceptowanych rozwiązań podziału dóbr i należności, sięgając do filozoficznych koncepcji Arystotelesa, a także Talmudu. Okazuje się, że degresywna proporcjonalność mieści się w ramach uznanych koncepcji sprawiedliwego podziału. Jest rozwiązaniem pośrednim pomiędzy równą a proporcjonalną alokacją. Istnieją także zasadne przesłanki stosowania reguły degresywnie proporcjonalnej przy podziale między kraje członkowskie miejsc w Parlamencie Europejskim. Problemem jest jedynie brak jednoznaczności tej reguły i brak precyzyjnego uzasadnienia określenia warunków brzegowych na poziomie ustalonym w traktacie lizbońskim. Stwarza to dość dużą swobodę interpretacyjną, zostawiając miejsce dla politycznych negocjacji dotyczących zaakceptowania określonej propozycji. Ta sytuacja doprowadziła do tego, że od chwili prawnego usankcjonowania zasady degresywnej proporcjonalności nie była ona w praktyce stosowana. Przedstawione na początku 2013 roku propozycje składu parlamentu na kadencję 2014-2019 świadczą o tym, że przez kolejne pięć lat zaaprobowane zostaną odstępstwa od tej reguły. W drugiej części artykułu przedstawiono propozycje rozwiązania tego problemu, jakie można znaleźć w literaturze, a także zaproponowano dwa inne kierunki poszukiwania sprawiedliwej alokacji. Nie mogą być one oczywiście pozbawione uznaniowości, gdyż nie jest możliwe uzyskanie jednoznacznych rozstrzygnięć bez wprowadzenia kolejnych postulatów. Te kolejne postulaty mogą iść w kierunku doprecyzowania określenia warunków brzegowych w ten sposób, aby zmniejszyć liczbę dopuszczalnych rozwiązań, lub określenia dodatkowej reguły, która pozwoli na jednoznaczne, przy zadanej populacji, ustalanie składu Parlamentu Europejskiego. Jest to możliwe dzięki między innymi możliwości generowania wszystkich dopuszczalnych rozwiązań. W takiej sytuacji rozwiązanie problemu sprowadza się do wyboru, według ustalonego kryterium, jednego spośród skończonej liczby znanych podziałów. Uwalnia to wyłanianie składu Parlamentu od politycznych uwarunkowań, a ciężar debaty przenosi na grunt ustalenia wspomnianego dodatkowego kryterium. Obecny problem podziału miejsc w Parlamencie Europejskim jest oczywiście ogólniejszy. Przesłanki, które spowodowały usankcjonowanie takiego rozwiązania, mają podłoże ekonomiczne i społeczne. Należy spodziewać się, że w przyszłości liczba problemów związanych z alokacją dóbr rozwiązywanych w ten sposób będzie większa niż obecnie. Sprzyja temu niewątpliwie zwiększanie nierówności w różnych aspektach społecznej egzystencji. (abstrakt oryginalny)

EN

The principle of degressively proportional distribution of seats in the European Parliament has been legally sanctioned under the terms of the Lisbon Treaty. Thus there appeared a solution which defied the perception of justice of distribution according to culturally shaped proportional allocation rules. Previous methods of determining the composition of collegiate bodies generally used the rule of proportional to the population of each constituency, composition of the legal body representing the society. On this basis, there are many socially accepted methods which have been tried and tested. In the field of electoral law regulations the rule of degressive proportionality is a new solution, and as such it still lacks tradition and already shaped approval that may justify its use. This article aims to find justification for this solution as opposed to the socially accep- table methods of distribution of goods and debts. In order to arrive at this argument the article reaches back to Aristotle's philosophical concept, as well as solutions taken from the Talmud. It turns out that the degressive proportionality falls within the accepted concepts of equitable distribution. It offers an intermediate solution between equal and proportional allocation. There are also legitimate reasons for the use of degressively proportional rule in the process of allocating seats in the European Parliament. The problem is only the lack of unambiguity of the rule and the lack of precise reasoning to determine the boundary conditions at the level set in the Lisbon Treaty. This creates a very high degree of freedom of interpretation, leaving room for political negotiations on the acceptance of specific proposals. This situation has led to the point that, since the legal acceptance of the principle of degressive proportionality, the rule has not been applied in practice. Proposals for the composition of the European Parliament presented at the beginning of 2013 for the term 2014-2019 indicate that over the next five years exceptions to this rule will be approved. The second part of the paper presents proposals on solving the problem that can be found in the literature, as well as two other directions for seeking fair allocation. They cannot be deprived of discretion, as, of course, it is not possible to obtain conclusive decisions without the introduction of additional postulates. These postulates aim at clarifying the determination of the boundary conditions in such a way as to reduce the number of possible solutions or introduce an additional rule that will allow for an unambiguous (for a given population) specification of composition of the European Parliament. This is possible thanks to, inter alia, the ability to generate all feasible solutions. In this situation the solution of the problem is to select one out of a finite number of known divisions according to an established criterion. This frees the process of selecting the composition of the European Parliament from political considerations, and moves the weight of the debate to the ground of determining the said additional criterion. The current problem concerning the distribution of seats in the European Parliament is of course more general. The conditions that caused sanctioning of such a solution are of economic and social origin. It is expected that in the future the number of problems associated with allocation of goods, that are solved in this way, will be greater than they are currently. Undoubtedly, inequalities in various aspects of social existence favor the issue.(original abstract)

Słowa kluczowe

PL

Parlament; Traktat lizboński

EN

Parliament; Lisbon Treaty

• Czasopismo: Ekonomia / Uniwersytet Ekonomiczny we Wrocławiu
• Rocznik: 2013
• Numer: nr 2 (23)
• Strony: 180--189

Twórcy

autor

Janusz Łyko

• Uniwersytet Ekonomiczny we Wrocławiu

Bibliografia

• Arystoteles, Etyka nikomachejska - Księga V. Dzieła wybrane. T. 5, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2002.
• Aumann R.J., Maschler M., Game theoretic analysis of a bankruptcy problem from the Talmud, ,,Journal of Economic Theory" vol. 36, The Hebrew University, Jerusalem 1985.
• Cegiełka K., Dniestrzański P., Łyko J., Misztal A., Division of Seats in the European Parliament, ,,Journal for Perspectives of Economic Political and Social Integration" 2010a, vol. XVI, no. 1-2.
• Cegiełka K., Dniestrzański P., Łyko J., Misztal A., Skład Parlamentu Europejskiego w kontekście podziałów proporcjonalnych, [w:] A. Barczak (red.), Badania ekonometryczne w teorii i praktyce, Prace Naukowe Uniwersytetu Ekonomicznego w Katowicach, Katowice 2010b.
• Lamassoure A., Severin A., European Parliament Resolution on "Proposal to amend the Treaty provisions concerning the composition of the European Parliament", 11.10.2007 (INI/2007/2169).
• Łyko J., Degressively proportional division of indivisible goods, Proceedings of VII International Conference on Applied Business Research ICABR, Mendel University, Brno, Czech Republic 2011.
• Łyko J., The boundary conditions of degressive proportionality, Procedia - Social and Behavioral Sciences no. 65, Elsevier 2012.
• Łyko J., Rot A., Rudek R., Application of the criterion of proportional allocation in the case of degressively proportional division, Proceedings of the International Conference on Mathematical Sciences and Computer Engineering (ICMSCE'2012), Kuala Lumpur, Malaysia 2012.
• Łyko J., Rudek R., A fast exact algorithm for the allocation of sets for the EU Parliament. Expert Systems with Applications (2013), http://dx.doi.org/10.1016/j.eswa 2013.03.035.
• Misztal A., Degresywna proporcjonalność a kształtowanie składu Parlamentu Europejskiego, Wydawnictwo Uniwersytetu Ekonomicznego we Wrocławiu, Wrocław 2012.
• Projekt sprawozdania w sprawie składu PE w perspektywie wyborów w 2014 r., 2012/2309 (INI), 22.01.2013.
• Protokół nr 36 w sprawie postanowień przejściowych, Dz. Urz. UE 2008 C 115.
• Protokół zmieniający protokół w sprawie postanowień przejściowych, dołączony do Traktatu o Unii Europejskiej, do Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej i do Traktatu ustanawiającego Europejską Wspólnotę Energii Atomowej, Dz. Urz. UE 2010 C 263.
• Pukelsheim F., Putting citizens first. Representation and power in the European Union, Proceedings of a Natolin International Workshop on Distribution of Power and Voting Procedures in the European Union, Warsaw 2007.
• Ramirez González V., A. Polomares, M. Marquez, Degressively proportional methods for the allotment of the European seats amongst the UE member states, [w:] Mathematics and Democracy, Springer Verlag, Berlin 2006.
• Ramirez González V., Martinez Aroza J., Márquez Garcia A., Spline methods for degressive proportionality in the composition of the European Parliament, Mathematical Social Science vol. 63, iss. 2, Elsevier 2012.
• Serafini P., Allocation of the EU Parliament seats via integer linear programming and revised quotas, ,,Mathematical Social Science" vol. 63, iss. 2, Elsevier 2012.
• Traktat z Lizbony zmieniający Traktat o Unii Europejskiej i Traktat ustanawiający Wspólnotę Europej- ską, Dz. Urz. UE 2007 C 306.
• Young H.P., Sprawiedliwy podział, Wydawnictwo Naukowe Scholar, Warszawa 2003.