Etyczne i polityczno-prawne dylematy samorządu terytorialnego w Polsce

• Autorzy: Michał Kasiński

Warianty tytułu

Ethical, Political, and Legal Dilemmas of Polish Self-Government

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

Zburzenie pozostałego w spadku po poprzednim ustroju i na nowo budowanego obecnie muru rozdzielającego ośrodek władzy lokalnej i mieszkańców tej władzy poddanych wymaga moim zdaniem dwóch rodzajów działań reformatorskich. Po pierwsze, niezbędne jest urealnienie form demokracji bezpośredniej: referendów i wyborów lokalnych, a także konsultacji społecznych. Nie zasługują na tolerancję prawną praktyki, w świetle których formy te stają się parodią demokracji (pozorowane konsultacje), świadectwem niewykorzystanych szans demokracji (niska frekwencja w referendum i wyborach), bądź areną gorszących rozgrywek politycznie-personalnych, zaprzeczających standardom kultury demokratycznej. Po drugie, potrzebne są skuteczniejsze niż dotychczas instrumenty wpływu obywateli i ich różnorodnych zrzeszeń na funkcjonowanie organów samorządowych. Niebezpieczne okazują się regulacje prawne, w świetle których dopuszczalne są praktyki tzw. demokracji delegacyjnej, to znaczy sprowadzanie aktywności mieszkańców do wyboru rady i ewentualnie organu wykonawczego. Grozi to bowiem ukształtowaniem niekontrolowanych przez społeczeństwo lokalnych i regionalnych "grup trzymających władzę" oraz stojących na ich czele bossów. Aby temu zapobiec potrzebna jest rekonstrukcja procedur dostępu mieszkańców i organizacji pozarządowych do procesów decyzyjnych w radzie, zagwarantowania ich jawności oraz rozszerzenie katalogu inicjatywnych, opiniodawczych i kontrolnych uprawnień w tym zakresie, a przede wszystkim przywrócenie skutecznego mechanizmu demokratycznej odpowiedzialności organów wykonawczych. (fragment tekstu)

EN

The reform of Polish self-government in the 90's has led to the restoration of local democracy. However, the self-governmental institutions soon fell into crisis, having nearly lost the social trust required for the realisation of their mission. The principal cause behind this phenomenon was the atrophy of moral, political and legal responsibility of the local authorities towards the communities that have elected them. There is a twofold source of weaknesses and dangers for Polish self-government: the erroneous way of introducing changes in the system of government, and the forthcoming sociopolitical phenomena that hampered or even made it impossible to achieve some of the goals of the reform. We support the radical revision of legal regulation to remove these weaknesses. The basis for such a change will be the principle of subsidiarity as a governing rule for the entire system of public authority. This will ensure that the communities of inhabitants are seen as primary subjects of self-governmental power, and their power is rooted in citizens' rights to self-government. It is also necessary to ensure a truly pluralistic character of territorial power. Thus the citizens and their associations will have an influence on the election and functioning of the self-governmental bodies. The Author warns against the risk of emergence of a class of local and regional 'mandarins' in Polish public life - a class of practically ineradicable and systematically deficient leadership, likely to emerge should the mechanisms of democratic responsibility fail to be restored into the governmental bodies. The article ends with suggestions of particular legal changes aiming at the correct formation of Polish self-governmental institutions in both morally and socially rightful sense. (original abstract)

Słowa kluczowe

PL

Samorząd terytorialny; Reforma samorządowa; Etyka

EN

Local government; Local government reform; Ethics

• Czasopismo: Annales : etyka w życiu gospodarczym
• Rocznik: 2009
• Tom: 12
• Numer: nr 2
• Strony: 141--153

Twórcy

autor

Michał Kasiński

• Salezjańska Wyższa Szkoła Ekonomii i Zarządzania w Łodzi

Bibliografia

• K. Ujazdowski, Opozycja demokratyczna i "Solidarność" wobec samorządu terytorialnego (1976-1989), "Samorząd Terytorialny" 1996, nr 5, s. 14-15.
• S. Wójcik, Samorząd terytorialny w Polsce w XX wieku, Wyd. KUL, Lublin 1999, s. 275-276.
• M. Śliwiński, Analiza porównawcza systemów politycznych, t. 1, Drogi do współczesności, Wyd. UW, Warszawa 2005, s. 84-85, 140.
• B. Geremek, The Transformation of Central Europe, [w:] L. Diamond, M.F. Plattner (red.), Democracy after Communism, The Hopkins Univ. Press, Baltimore and London 2002, s. 122.
• J. Regulski, Samorząd III Rzeczypospolitej-koncepcja i realizacja, PWN, Warszawa 2000, s. 38.
• E. Wnuk-Lipiński, Granice liberalnej demokracji, "Znak" 2000, nr 256.
• J. Staniszkis, Ontologia socjalizmu, Plus, Warszawa 1989, s. 127.
• M. Stahl, System samorządu terytorialnego w ustawie lipcowej, [w:] M. Seweryński (red.), Problemy samorządu społecznego, Wyd. UŁ, Łódź 1988, s. 167.
• P. Buczkowski, Samorząd terytorialny u progu II kadencji [w:] P. Swianiewicz (red.) Wartości podstawowe samorządu terytorialnego i demokracji lokalnej, wyd. MUNICIPIUM i Fundusz Współpracy, Warszawa 1997, s. 219.
• A. Piekara, Samorząd terytorialny i inne formy aktywności społecznej dawniej i dzisiaj, Warszawa 2005, s. 147-148.
• J. Kurczewski (red.), Lokalne wzory kultury politycznej, TRIO, Warszawa 2007, s. 571 i nast.
• M. Dębicki, Urzędnik XXI wieku, [w:] B. Kudrycka (red.) Rozwój kadr administracji publicznej, WSAP, Białystok 2001.
• K. Dziubka, Obywatelskość jako virtu`podmiotu demokracji, Wyd. Uniwersytetu Wrocławskiego, Wrocław 2008, s. 302.
• U. Jakubowska, Przywództwo polityczne, [w:] K. Skarżyńska (red.), Podstawy psychologii politycznej, Zysk i S-ka, Poznań 2002, s. 83.
• H. Izdebski, Współczesne modele administracji publicznej, Urząd Rady Ministrów, Warszawa 1993, s. 51-52.
• T. Dębowska-Romanowska, Odpowiedź na ankietę "Prawo obywatela do samorządu", "Samorząd Terytorialny" 1994, nr 11, s. 7-8.

Identyfikatory

DOI

11089/2429