PL EN


Preferencje help
Widoczny [Schowaj] Abstrakt
Liczba wyników
2002 | nr 5 | 5--29
Tytuł artykułu

Wpływ zadłużenia netto sektora budżetowego na kreację pieniądza w Polsce w latach 1996-2000

Autorzy
Warianty tytułu
Języki publikacji
PL
Abstrakty
Jednym ze źródeł kreacji pieniądza, wpływającym na rozmiary jego podaży, jest zadłużenie netto sektora budżetowego. Najogólniej rzecz ujmując, stanowi ono dług podmiotów sektora budżetowego wobec krajowego systemu bankowego, zaciągnięty na finansowanie przeszłych lub obecnych deficytów budżetu państwa, budżetów jednostek samorządu terytorialnego oraz funduszów celowych, pomniejszony o stan wkładów utrzymywanych przez te podmioty na rachunkach w bankach i w banku centralnym. Wypada zaznaczyć, że możliwości finansowania deficytów takim długiem są prawnie ograniczone. Niesie on bowiem ze sobą określone skutki dla gospodarki. Wielkość zadłużenia netto sektora budżetowego ustala się na podstawie zestawienia bilansu banku centralnego i zbiorczego bilansu banków w ostatnim dniu miesiąca. Przyrost tego zadłużenia między dwoma okresami sprawozdawczymi oznacza zwiększenie długu sektora budżetowego wobec krajowego systemu bankowego. Zważywszy, iż szczegółowa analiza tej problematyki wykraczałaby poza zakres niniejszego opracowania, w jego treści zarysowanych zostanie jedynie kilka ważnych, zdaniem autora, kwestii. Na ogół uznaje się, że nadmierne finansowanie deficytu sektora budżetowego przez bank centralny poprzez monetyzację długu lub emisję dodatkowego tak zwanego "pustego" pieniądza prowadzi do wzrostu podaży pieniądza powodującego przyspieszenie procesów inflacyjnych. Zaspokajanie potrzeb pożyczkowych sektora budżetowego przez banki również niesie ze sobą ryzyko monetyzacji długu. Występuje ono zwłaszcza wtedy, gdy współpracujący z rządem bank centralny udziela kredytu wybranemu bankowi na zakup skarbowych papierów wartościowych. Wielu ekonomistów prezentuje pogląd, że zadłużanie się sektora budżetowego w bankach może powodować utrzymywanie się stóp procentowych na wysokim poziomie i ograniczać dostępność kredytu dla podmiotów sektora pozabankowego. Podkreśla się też, że banki mogą utrzymywać oprocentowanie kredytów na wysokim poziomie, ponieważ sektor budżetowy zazwyczaj nie jest wrażliwy na zmiany stóp procentowych. Wiąże się to z tak zwanym efektem wypychania. Zaznaczyć należy, że w artykule zagadnienie to nie jest rozpatrywane, zwłaszcza że problem efektu wypychania jest przedmiotem ożywionej dyskusji w literaturze. Kontrowersje dotyczą przy tym nie tylko jego mechanizmu, ale także tego, czy efekt ten w ogóle występuje. W praktyce, zadłużenie netto sektora budżetowego jest przedmiotem szczególnej uwagi ze strony banku centralnego, jego wzrost wywołuje bowiem odpowiedni przyrost podaży pieniądza. Zaś podaż pieniądza podlega regulacji banku centralnego, jako że jej zmiany warunkują możliwość realizacji podstawowego celu, czyli utrzymania stabilnego poziomu cen. W świetle przytoczonych poglądów powstaje pytanie, w jakim stopniu zadłużenie netto sektora budżetowego wpływało na wzrost podaży pieniądza w Polsce w latach 1996-2000 i jakie były tego konsekwencje. Podjęta w tym opracowaniu próba dotyczy badania przyczyn występowania zadłużenia netto sektora budżetowego w analizowanym okresie. (fragment tekstu)
EN
An important factor that plays a significant role in a process of money creation is net general government debt. This entry represents all amount within the national banking system due from central government, local government and the special purpose funds of the two, including amounts due on securities issued by central and local government and held by commercial banks and the central bank, less the total liabilities of the banks to these institutions, majority of which are funds of central government, local government and the special purpose funds gathered on accounts in commercial banks and the central bank. The aim of this paper was to examine how net general government debt influenced the process of money creation in Poland in years 1996-2000. The paper gives a sketch of some theoretical foundation, showing money creation within the framework of the consolidated balance sheet of the banking system. As it is usually known, this balance sheet allows to distinguish four sources of total money supply, i.e. net foreign assets, due from persons and corporates, net general government debt and other items (net). Such sources in format that reflects the requirements of monetary analyses are used by many central banks, including NBP, in order to control changes of money supply. The reason of doing so is that those changes may put serious difficulties on central bank's way to stabilising prices, which is essential to lay long lasting foundations for long-term economic growth. There are some conclusions that can be drawn from analysis conducted on the ground of gathered empirical data. The role of net general government debt in the process of money supply enlargement had been growing smaller and smaller during years 1996-1999, whereas this entry was the key factor that reduced growth of money supply in 2000. The major part of net general government debt in examined period fell to net debt to commercial banks, while remains referred to net debt in NBP. The volume of net general government debt and its structure brought some serious negative economic results. Net debt to commercial banks caused so called crowding out effect and intensified phenomenon of surplus of operational and structural liquidity in Polish banking sector, while net debt to NBP was significant enough to enhance an inflationary pressure. (original abstract)
Twórcy
Bibliografia
  • Borodo, A., [2000], Samorząd terytorialny. System prawno-finansowy, Wydanie II, Wydawnictwo Prawnicze PWN, Warszawa.
  • Duwendag, D., Ketterer, K-H., Kosters, W., Pohl, R., Simmert, D.B., [1995], Teoria pieniądza i polityka pieniężna, Poltext, Warszawa.
  • Fedorowicz, D., [2000], Podatki, kredyt publiczny, deficyt budżetowy - dylematy wyboru, w: Finanse, banki i ubezpieczenia w Polsce u progu XXI wieku, Tom 1, Finanse publiczne, Wydawnictwo Akademii Ekonomicznej w Poznaniu, Poznań.
  • Gotz-Kozierkiewicz, D., [2000], Polityka pieniężna a polityka fiskalna, Bank i Kredyt, nr 7-8.
  • Grabowski, B., [1999], Fundamentalne problemy polityki pieniężnej NBP, Bank i Kredyt, nr 7-8.
  • Howells, P., Bain, K., [1998], Money, Banking and Finance, Addison Wesley Longman Inc., Essex.
  • Knakiewicz, Z., Marszałek, P., [2001], Ograniczenia skuteczności polityki pieniężnej w Polsce w drugiej połowie lat 90., w: Finanse, bankowość i ubezpieczenia, Tom 1, pod red. K. Jajugi i M. Łyszczaka, Wydawnictwo AE we Wrocławiu, Wrocław.
  • Konstytucja RP
  • Kosterna, U., [1995], Deficyt budżetu państwa i jego skutki ekonomiczne, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa.
  • Markiewicz, M., [1998], Wpływ polityki fiskalnej na proces dezinflacji w gospodarkach przechodzących transformację, Bank i Kredyt, nr 10.
  • Mishkin, S.F., [2002], Ekonomika pieniądza, bankowości i rynków finansowych, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa.
  • Nasiłowski, M., [1993], System rynkowy. Podstawy mikro- i makroekonomii, Wydawnictwo Key Text, Warszawa.
  • NBP, [1997], Raport Roczny 1996, Warszawa.
  • NBP, [1998], Raport Roczny 1997, Warszawa.
  • NBP, [1999], Raport Roczny 1998, Warszawa.
  • NBP, [2000], Raport Roczny 1999, Warszawa.
  • NBP, [1996], Raport o inflacji, grudzień 1996. Warszawa.
  • NBP, [1997], Raport o inflacji 1996, Bank i Kredyt, nr 7-8.
  • NBP, [1998], Raport o inflacji 1997, Bank i Kredyt, nr 7-8.
  • Owsiak, S., [1999], Finanse publiczne. Teoria i praktyka, Wydanie II, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa.
  • Paluszak, G., [2001], Systemy bankowe w procesie europejskiej integracji walutowej, Wydawnictwo Akademii Ekonomicznej w Poznaniu, Poznań.
  • Polański, Z., [2000], Polityka pieniężna, w: System finansowy w Polsce. Lata dziewięćdziesiąte, pod red. B. Pietrzaka i Z. Polańskiego, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa.
  • Polański, Z., [1998], Polityka pieniężna w Polsce w drugiej połowie lat 90: Bieżące problemy i strategiczne wyzwania, NBP, Warszawa.
  • Przybylska-Kapuścińska, W., Jaremko, M., [2000], Kontrola podaży pieniądza, w: Finanse, banki i ubezpieczenia w Polsce u progu XXI wieku, Tom 2, Bankowość, Wydawnictwo Akademii Ekonomicznej w Poznaniu, Poznań.
  • Rada Polityki Pieniężnej, [1999], Raport o inflacji w 1998 roku, NBP, Warszawa.
  • Rada Polityki Pieniężnej, [2000], Raport o inflacji w 1999 roku, NBP, Warszawa.
  • Rada Polityki Pieniężnej, [2001], Raport o inflacji w 2000 roku, NBP, Warszawa.
  • Rada Polityki Pieniężnej, [1999], Sprawozdanie z wykonania założeń polityki pieniężnej w 1998 roku, NBP, Warszawa.
  • Rada Polityki Pieniężnej, [2000], Sprawozdanie z wykonania założeń polityki pieniężnej w 1999 roku, NBP, Warszawa.
  • Rada Polityki Pieniężnej, [1999], Założenia polityki pieniężnej na rok 2000, NBP, Warszawa.
  • Szpunar, P., [2000], Polityka pieniężna. Cele i warunki skuteczności, PWE, Warszawa.
  • Ustawa z dnia 26 listopada 1998 roku o finansach publicznych (Dz. U. nr 155, poz. 1014 z późniejszymi zmianami).
  • Ustawa z dnia 29 sierpnia 1997 roku o Narodowym Banku Polskim (Dz. U. nr 140, poz. 938).
  • Wernik, A., [1998], Deficyt budżetowy a antyinflacyjne cele polityki pieniężnej, Bank i Kredyt, nr 6.
  • Wernik, A., [2000], Niektóre problemy obliczeniowe i interpretacyjne deficytów budżetowych, w: Finanse, banki i ubezpieczenia w Polsce u progu XXI wieku. Tom 1. Finanse publiczne, Wydawnictwo Akademii Ekonomicznej w Poznaniu, Poznań.
  • Wilczyński, W., [2000], Rynek i pieniądz w Polsce u progu XXI wieku, Wydawnictwo Wyższej Szkoły Bankowej w Poznaniu, Poznań.
  • Wojtyna, A., [1988], Skutki deficytów budżetowych w gospodarce kapitalistycznej, Ekonomista 1988, nr 2.
Typ dokumentu
Bibliografia
Identyfikatory
Identyfikator YADDA
bwmeta1.element.ekon-element-000171257311

Zgłoszenie zostało wysłane

Zgłoszenie zostało wysłane

Musisz być zalogowany aby pisać komentarze.
JavaScript jest wyłączony w Twojej przeglądarce internetowej. Włącz go, a następnie odśwież stronę, aby móc w pełni z niej korzystać.