Zmiany liczby gospodarstw rolnych w Polsce w okresie transformacji

• Autorzy: Jan Fałkowski

Warianty tytułu

Changes in the Number of Farms in Poland Under Transition

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

Oblicze obszarów wiejskich w Polsce w okresie transformacji systemowej w znacznej mierze kształtowane było poprzez zmiany zachodzące w liczbie gospodarstw rolnych. Z jednej strony, liczba ta, determinując stopień powiązania lokalnej gospodarki z rolnictwem, w istotnym zakresie decydowała o poziomie i stabilności wiejskich dochodów. Z drugiej strony, wpływała ona w dużej mierze na sposób patrzenia na obszary wiejskie przez politycznych decydentów i część społeczeństwa żyjącą w miastach. (...) Analiza została przeprowadzona w oparciu o dane Głównego Urzędu Statystycznego. Część opisowa bazuje na danych zagregowanych dla całego kraju i przedstawia ogólne tendencje obrazujące zmiany w liczbie gospodarstw rolnych w Polsce w okresie transformacji. W części empirycznej natomiast wykorzystano dane zagregowane na poziomie powiatów, które zebrane zostały podczas spisów powszechnych przeprowadzonych w latach 1996 i 2002. Opracowanie składa się z sześciu części. Część druga przedstawia zwięzły opis zmian, które zaszły w otoczeniu rolnictwa w ostatnim dwudziestoleciu i w znacznym stopniu kształtowały bodźce oraz motywacje wpływające na decyzje rolników odnośnie ewentualnego kontynuowania/zaprzestania produkcji rolnej. Część trzecia prezentuje analizę opisową zmian, jakie dokonały się w liczbie gospodarstw rolnych w Polsce w okresie transformacji systemowej. Zawiera ona również omówienie podstawowych czynników, które mogły przyczynić się do takiego, a nie innego kształtu tych przemian. Część czwarta opisuje dane i zmienne wykorzystane w analizie empirycznej. Część piąta prezentuje uzyskane wyniki natomiast część szósta zawiera krótkie zakończenie. (fragment tekstu)

EN

The paper sets out to identify the key factors behind changes in the number of farms in Poland during the country's transition to a market economy. More than 1.2 million farms abandoned agricultural production at the time, according to Fałkowski. Despite this, an excessive fragmentation and overpopulation of farms are still believed to be the key barriers to the development of Polish agriculture, the author says. The paper uses data collected during censuses in rural areas in 1996 and 2002. The research is based on two methods, descriptive analysis and econometric analysis based on what are called probit models and the Heckman procedure. The results obtained by the author show that farms in areas with a less favorable agrarian structure and a positive balance of migration displayed a greater tendency to abandon agricultural production. Access to nonagricultural sources of incomes, in turn, slowed down the outflow of farmers to other sectors of the economy, Fałkowski says. This process is important for agricultural policy makers because it contradicts the popular belief that programs for the diversification of agricultural incomes have a positive influence on the rate of structural changes, Fałkowski concludes. (original abstract)

Słowa kluczowe

PL

Strukturalne przemiany w rolnictwie; Otoczenie rolnictwa; Gospodarstwa rolne

EN

Structural changes in agriculture; Agriculture environment; Arable farm

• Czasopismo: Gospodarka Narodowa
• Rocznik: 2010
• Numer: nr 1-2
• Strony: 89--108

Twórcy

autor

Jan Fałkowski

• Uniwersytet Warszawski

Bibliografia

• Barro R.J., [1991], Economic Growth in a Cross-section of Countries, "Quarterly Journal of Economics" 106, s. 407-443.
• Breustedt G., Glauben T., [2007], Driving Forces behind Exiting from Farming in Western Europe, "Journal of Agricultural Economics" 58(1), s. 115-127.
• Bukraba-Rylska I., [2006], Kapitał kulturowy polskiej wsi a wielka zmiana społeczna, [w:] Szafraniec K. (red.), Jednostkowe i społeczne zasoby wsi, IRWiR PAN, Warszawa.
• Eggertsson T., [2004], The Subtle Art of Major Institutional Reform: Introducing Property Rights in the Iceland Fisheries, [in:] Huylenbroeck G., Verberke W., Lauwers L., Role of institutions in rural policies and agricultural markets, Elsevier, Amsterdam, s. 43-60.
• Fałkowski J., Milczarek D., [2008], Polityka rolna a oczekiwania rolników. Analiza zagadnienia w oparciu o doświadczenia sektorów mleczarskiego i czarnej porzeczki w Polsce, "Wieś i Rolnictwo" 1 (138), s. 124-139.
• Fedyszak-Radziejowska B., (red.), [1995], Wieś i jej mieszkańcy, IRWiR PAN, Warszawa.
• Fedyszak-Radziejowska B., [2003], Polska wieś - diagnoza sytuacji społeczno-ekonomicznej, [w:] Mołdawa T., Wojtaszczyk K., Szymański A., (red.), Wymiar społeczny członkostwa w Unii Europejskiej, INP UW, Warszawa.
• Foltz J.D., [2004], Exit, entry, and farm size: Assessing an experiment in diary price policy, "American Journal of Agricultural Economics" 86, s. 594-604.
• Frenkel I., [2003], Ludność, zatrudnienie i bezrobocie na wsi. Dekada przemian, IRWiR PAN, Warszawa.
• Frenkel I., [2008], Ludność wiejska, [w:] Wilkin J., Nurzyńska I., (red.), Polska Wieś 2008. Raport o stanie wsi, FDPA, Warszawa, s. 47-58.
• Gale H.F., [2003], Age-specific patterns of exit and entry in U.S. farming; 1978-1997, "Review of Agricultural Economics", Vol. 25, s. 168-186.
• Gatzweiler F.W., Hagedorn K., [2004], Policies and Institutions for Agriculture and Environment in Central and Eastern European Countries, [in:] Huylenbroeck G., Verberke W., Lauwers L., Role of institutions in rural policies and agricultural markets, Elsevier, Amsterdam, s. 361-374.
• Glauben T., Tietje H., Weiss C., [2006], Agriculture on the move: Exploring regional differences in farm exit rates in Western Germany, "Review of Regional Research" 26, s. 103-118.
• Goetz S.J., Derbertin D.L., [2001], Why farmers quit: A county-level analysis, "American Journal of Agricultural Economics" 83, s. 1010-1023.
• Gołaś Z., Kozera M., [2002], Strukturalne uwarunkowania wydajności pracy w indywidualnych gospodarstwach rolnych, Zagadnienia Ekonomiki Rolnej 4-5 (291-292), s. 25-44.
• Goraj L., [2005], Ekonomiczno-rynkowe uwarunkowania przekształceń w sektorze indywidualnych gospodarstw rolnych, "Wieś i Rolnictwo" 4(129), s. 31-40.
• Greene W., [2003], Econometric Analysis, Prentice Hall.
• Jackson-Smith D., [1999], Understanding the microdynamics of farm structural change: Exit, entry, and restructuring among Wisconsin family farmers in the 1980s, "Rural Sociology", Vol. 64, s. 66-91.
• Jovanovic B., [1982], Selection and evolution of Industry, "Econometrica" 50, s. 649-670.
• Józwiak W., (red.), [2008], Efektywność funkcjonowania, aktywność inwestycyjna i zdolność konkurencyjna polskich gospodarstw rolnych osób fizycznych, Raport PW nr 108, IERiGŻ-PIB, Warszawa.
• Józwiak W., [2006], Funkcjonowanie i role społeczne najmniejszych gospodarstw rolnych, "Wieś i Rolnictwo" 2(131), s. 29-40.
• Józwiak W., Mirkowska Z., [2007], Ekonomiczne przesłanki zdolności konkurencyjnej, [w:] Józwiak W., (red.), Sytuacja ekonomiczna i aktywność inwestycyjna różnych grup gospodarstw rolniczych w Polsce i innych krajach unijnych w latach 2004-2005, Raport PW nr 108, IERiGŻ-PIB, Warszawa.
• Key N., Roberts M.J., [2006], Government Payments and Farm Business Survival, "American Journal of Agricultural Economics" 88(2), s. 382-392.
• Kimhi A., [2000], Is part-time farming really a step in the way out of agriculture?, "American Journal of Agricultural Economics" 82, s. 38-48.
• Kimhi A., Bollman R., [1999], Family farm dynamics in Canada and Israel: The case of farm exits, "Agricultural Economics" 21, s. 69-79.
• Leszczyńska M., [2004], Wielkość użytkowanego gospodarstwa rolnego a zróżnicowanie dochodów ludności rolniczej w Polsce, "Zagadnienia Ekonomiki Rolnej" 3(300), s. 57-68.
• Macey D.A., Pyle W., Wegren S.K., (red.), [2004], Building market institutions in post-communist agriculture: land, credit, and assistance, Lexington Books, Oxford.
• Petrick M., [2004], A microeconometric analysis of credit rationing in the Polish farm sector, "European Review of Agricultural Economics", 31(1), s. 77-101.
• Pfeffer M.J., [1989], Part-time farming and the stability of family farms in the Federal Republic of Germany, "European Review of Agricultural Economics" 16, s. 425-444.
• PROW, [2007], Program Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata 2007-2013, dostępny na stronie Ministerstwa Rolnictwa i Rozwoju Wsi: http://www.minrol.gov.pl/DesktopModules/Announcement/ViewAnnouncement.aspx?ModuleID=1517&TabOrgID=1660&LangId=0&An nouncementId=7173&ModulePositionId=2120
• Rosner A., [2000], Bezrobocie na wsi i w rolnictwie, [w:] Chłop, rolnik, farmer? Przystąpienie Polski do Unii Europejskiej - nadzieje i obawy polskiej wsi, Instytut Spraw Publicznych, Warszawa.
• Swinnen J.F.M., Rozelle S., [2006], From Marx and Mao to the Market: The Economics and Politics of Agricultural Transition, Oxford University Press, Oxford.
• Sikorska A., [2003], Gospodarstwa socjalne w strukturze społeczno-ekonomicznej wsi, "Studia i Monografie", IERiGŻ-PIB, Warszawa.
• Sosnowska B., [2002], Niektóre uwarunkowania wzrostu konkurencyjności polskiego rolnictwa, "Wieś i Rolnictwo" 3(116), s. 136-152.
• Szafraniec K., [2002], Polskie residuum systemowe - pytanie o rolę wsi i chłopów w procesach przekształceń ustrojowych, "Kultura i Społeczeństwo" 4.
• Tolley G.S., [1970], Management entry into U.S. agriculture, "American Journal of Agricultural Economics", Vol. 52, s. 485-493.
• UNDP, [2000], Raport o rozwoju społecznym. Polska 2000. Rozwój obszarów wiejskich, UNDP, Warszawa.
• Weiss C.R., [1999], Farm growth and survival: Econometric evidence for individual farms in Upper Austria, "American Journal of Agricultural Economics" 81, s. 103-116.
• Wieruszewska M., (red.), [2007], Tu i tam. Migracje z polskich wsi za granicę, IRWiR PAN, Warszawa.
• Wieruszewska M., (red.), [2002], Samoorganizacja w społecznościach wiejskich - przejawy, struktury, zróżnicowania, IRWiR PAN, Warszawa.
• Wilkin J., (red.), [2003], Podstawy strategii zintegrowanego rozwoju rolnictwa i obszarów wiejskich w Polsce, Uniwersytet Warszawski Wydział Nauk Ekonomicznych, Warszawa.
• Wilkin J., [2006], Człowiek w ekonomii, czyli o konwersji zasobów ludzkich w kapitał, [w:] Szafraniec K., (red.), Jednostkowe i społeczne zasoby wsi, IRWiR PAN, Warszawa.
• Wilkin J., [2007], Przemiany na obszarach wiejskich w Polsce w okresie transformacji systemowej i integracji europejskiej, [w:] Kłodziński M., Błąd M., Wilczyński R., (red.), Odnowa wsi w integrującej się Europie, IRWiR PAN, Warszawa.
• Wilkin J., Nurzyńska I., (red.), [2002], Polska wieś 2002. Raport o stanie wsi, FDPA, Warszawa.
• Wilkin J., Nurzyńska I., (red.), [2008], Polska wieś 2008. Raport o stanie wsi, FDPA, Warszawa.
• Woś A., [2000], Rolnictwo polskie 1945-2000. Porównawcza analiza systemow', IERiGŻ, Warszawa.
• Woś A., [2005], Społeczne funkcje rolnictwa i nowa równowaga, "Zagadnienia Ekonomiki Rolnej" 1(302), s. 3-16.
• Zawalińska K., [January 2002], A Review of Quantitative Studies on the Competitiveness of Polish Agri-Food Products, 1990-2000, IDARA Working Paper 2/10.
• Zegar J.S., [2000], Dochody gospodarstw chłopskich w okresie transformacji (na przykładzie gospodarstw prowadzących rachunkowość rolną), "Studia i Monografie" nr 101, IERiGŻ, Warszawa.
• Zegar J.S., [2008], Z czego żyje polska wieś?, [w:] Polska wieś 2008. Raport o stanie wsi, FDPA, Warszawa.