Wskaźnik syntetyczny w procesie oceny gospodarki finansowej gmin wiejskich

• Autorzy: Paweł Dziekański

Warianty tytułu

Synthetic Index of Financial Management Assessmentof Rural Communities

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

Sektor publiczny został powołany do realizacji zadań z zakresu użyteczności publicznej. Zadania te z reguły mają charakter niedochodowy, co powoduje, że są finansowane ze środków publicznych. W takich okolicznościach istotną kwestią jest, aby wybór zadań przeznaczonych do realizacji odbywał się racjonalnie i po przeprowadzeniu wieloaspektowej analizy. Problematyka pomiaru efektywności nabiera szczególnego znaczenia w zarządzaniu finansami zarówno samorządowymi, jak i całego sektora publicznego - w związku z wdrożeniem koncepcji nowego zarządzania publicznego. Ocena gospodarki finansowej jest zadaniem trudnym. Wymaga uwzględnienia wielu różnych zmiennych. Wybrany zestaw cech opisujących gospodarkę finansową powinien w pełni i możliwie wszechstronnie charakteryzować badane zjawisko. Celem badania było sprawdzenie, czy ocenie efektywności działań finansowych samorządu może służyć wskaźnik syntetyczny, którego struktura zależy od przyjętych założeń metodycznych. Dobór zmiennych finalnych do struktury wskaźnika syntetycznego obejmuje zmienne opisujące gospodarkę finansową. Finalny zbiór zmiennych diagnostycznych ustalono, biorąc pod uwagę kryteria merytoryczne, formalne i statystyczne. Charakterystykę jednostek przestrzennych oparto na: średniej arytmetycznej, odchyleniu standardowym, współczynniku zmienności, współczynniku asymetrii, współczynniku korelacji. Uwzględniając przesłanki formalne, wybrano zmienne mierzalne, kompletne i dostępne. Metody porządkowania liniowego pozwalają na ustalenie hierarchii obiektów, czyli uporządkowanie ich od obiektu stojącego najwyżej w tej hierarchii do obiektu znajdującego się w niej najniżej. Porządkowanie liniowe umożliwia wielowymiarową analizę zjawiska. Syntetyczny miernik przyjmuje wartości z przedziału [0;1], przy czym wyższa wartość tego wskaźnika oznacza korzystniejszą sytuację obiektu. Przedmiotem przeprowadzonych badań były gminy wiejskie województwa świętokrzyskiego. Struktura wskaźnika syntetycznego składała się z następujących zmiennych: wartości dochodów własnych, wartości dochodów z PIT, wartości dochodów z CIT, wartości dochodów podatkowych, wartości środków pozyskanych ze źródeł zewnętrznych, wartości wydatków bieżących, wartości wydatków majątkowych, wartości wydatków na opiekę społeczną i wartości wydatków na administrację publiczną. Gminy województwa świętokrzyskiego charakteryzowały się dużym zróżnicowaniem pod względem kondycji finansowej. Z jednej strony można było wyróżnić grupę gmin o wysokim poziomie kondycji finansowej, z drugiej zaś - gminy o wskaźniku bardzo niskim. W przypadku gmin wiejskich województwa świętokrzyskiego wskaźnik syntetyczny jest niski i niestety musi być oceniony jako słaby - z uwzględnieniem granicznych wielkości (0,1). Problematyka pomiaru efektywności nabiera szczególnej wagi w zarządzaniu finansami zarówno samorządowymi, jak i całego sektora publicznego, w związku z wdrożeniem koncepcji nowego zarządzania publicznego. Duże wydatki w niektórych działach gospodarki budżetowej mogą być wyrazem i siły, i słabości danej gminy. Wnioskowanie zatem zawsze powinno być ostrożne, a ostateczne oceny poparte dodatkowymi badaniami.(abstrakt oryginalny)

EN

Public sector has been appointed to carry out tasks of general interest. These tasks are usually non-profit, which causes that they are financed from public funds. In such circumstances, the important point is that the choice of tasks for execution was made rationally and after carrying out a multifaceted analysis. Measurement issues of efficiency gain particular importance in the management of both municipal finance, as well as the whole of the public sector in connection with the implementation of the new public management concept. The evaluation of the financial management is difficult. It requires taking into account many different variables. The selected set of characteristics that describe the financial economy, should, as far as possible, in a full and comprehensive way study the phenomenon. The purpose of the study is to examine whether the assessment of the effectiveness of the financial activities of local government can be used as a synthetic indicator, whose structure depends on the adopted methodological assumptions. The selection of the final variables to the structure of the synthetic indicator includes variables describing the financial economy. The final set of diagnostic variables was created taking into account the established substantive, formal and statistical criteria. The characteristics of spatial units is based on the arithmetic mean, standard deviation, coefficient of variation, the asymmetry factor and the correlation coefficient. Taking into account formal conditions, complete and available measurable variables were selected Linear ordering methods allow to determine the hierarchy of objects or arranging them from the object being the highest in this hierarchy to the object being the lowest. Linear ordering enables multi-dimensional analysis of the phenomenon. Synthetic indicator gauge takes values in the range [0; 1], the higher the value of this index the better situations of the object. Rural communes of Świętokrzyskie Voivodeship are the subject of the research. Synthetic indicator structure consisted of the following variables: value of own income, value of the revenue from tax return, value of the revenue from CIT, value of tax revenues, value of funds obtained from external sources, value of current expenditure, value of property, value of expenditure on welfare spending and value of expenditure on public administration. Communities of Świętokrzyskie Voivodeship continued to show a large variety in terms of the level of financial health. On the one hand, it was possible to distinguish a group of communities with high level of financial health, on the other hand, the communities with a very low rate. Looking at limit values (0,1) in the case of rural communities of Świętokrzyskie Voivodeship synthetic indicator is low and unfortunately must be rated as weak. Issues of efficiency measurement gain particular importance in the management of both municipal finance, as well as the whole public sector in connection with the implementation of the new public management concept. Evaluation of the financial economy is difficult. It requires taking into account many different variables. The selected set of characteristics that describe financial economy should as fully and comprehensively characterize studied phenomenon. High expenditure in some sections of the budget economy can be an expression of strength and weakness of a community. Concluding, therefore, should always be cautious, and the final assessment supported by additional research.(original abstract)

Słowa kluczowe

PL

Syntetyczny wskaźnik aktywności gospodarczej; Finanse; Efektywność

EN

Synthetic indicator of economic activity; Finance; Effectiveness

• Czasopismo: Ekonomia / Uniwersytet Ekonomiczny we Wrocławiu
• Rocznik: 2013
• Numer: nr 3 (24)
• Strony: 149--163

Twórcy

autor

Paweł Dziekański

• Uniwersytet Jana Kochanowskiego w Kielcach

Bibliografia

• Bury P., Dziekański P., Porównanie wybranych elementów budżetów gmin województwa świętokrzyskiego, [w:] P. Dziekański (red.), Gospodarka lokalna drogą rozwoju regionu, Stowarzyszenie Nauka, Edukacja, Rozwój, Ostrowiec Świętokrzyski 2012.
• Dziekański P., Analiza sytuacji finansowej samorządu jako wyznacznik efektywności ekonomicznej jednostki samorządu terytorialnego, [w:] B. Filipiak (red.), Finanse publiczne i rozwój przedsiębiorczości w regionach, Zeszyty Naukowe nr 38, Wyższa Szkoła Bankowa w Poznaniu, Poznań 2011.
• Dziekański P., Wskaźnik syntetyczny działalności finansowej gmin wiejskich, Zeszyty Naukowe Szkoły Głównej Gospodarstwa Wiejskiego w Warszawie, Ekonomika i Organizacja Gospodarki Żywnościowej nr 99, Wydawnictwo SGGW, Warszawa 2012.
• Dziekański P., Wskaźnik syntetyczny w ocenie działania polityki lokalnej i regionalnej, [w:] P. Dziekański, Polityka rozwoju regionalnego w warunkach integracji europejskiej. Ekonomia, integracja - zarys problematyki (Regional development policy in terms of European integration. Economics, integration - an outline of the issues), Stowarzyszenie Nauka, Edukacja, Rozwój, Ostrowiec Świętokrzyski 2013.
• Dziekański P., Wskaźnik syntetyczny w ocenie środowiska naturalnego gmin miejskich i wiejsko-miejskich województwa świętokrzyskiego (w druku).
• Filipiak B., Efektywność w zarządzaniu finansami samorządowymi. Skutek kryzysu czy obiektywna konieczność?; www.pte.pl/pliki/1/1145/ZN-10_Filipiak.pdf, dostęp 7.02.2013.
• Jajuga K. (red.), Ekonometria - metody i analiza problemów ekonomicznych, Akademia Ekonomiczna we Wrocławiu, Wrocław 1999.
• Jędrzejczyk Z. i in., Badania operacyjne w przykładach i zadaniach, PWN, Warszawa 2002.
• John P., Local governance in Western Europe, SAGE Publication, London 2001.
• Kosek-Wojnar M., Samodzielność jednostek samorządu terytorialnego w sferze wydatków, WSE w Bochni, Zeszyty Naukowe nr 4, 2006.
• Kronberger-Sokołowska E., Absorpcja środków Unii Europejskiej a racjonalizacja wydatków publicznych, [w:] J. Głuchowski, A. Pomorska, J. Szołno-Koguc (red.), Ekonomiczne i prawne problemy racjonalizacji wydatków publicznych, UMCS, Lublin 2005.
• Krysicki W. i in., Rachunek prawdopodobieństwa i statystyka matematyczna w zadaniach, cz. 2. Statystyka matematyczna, PWN, Warszawa 2006.
• Kukuła K., Metoda unitaryzacji zerowanej, PWN, Warszawa 2000.
• Młodak A., Analiza taksonomiczna w statystyce regionalnej, Centrum Doradztwa i Informacji Difin, Warszawa 2006.
• Nowak E., Metody taksonomiczne w klasyfikacji obiektów społeczno-gospodarczych, PAN, Warszawa 1990.
• Owsiak S., Programowanie budżetowe warunkiem racjonalizacji wydatków publicznych, NIK, "Kontrola Państwowa" 2004, nr 1.
• Pluta W., Wielowymiarowa analiza porównawcza w modelowaniu ekonometrycznym, PWN, Warszawa 1986.
• Postuła M., Perczyński P., Budżet zadaniowy w administracji publicznej, Ministerstwo Finansów, Warszawa 2010.
• Rudzka-Lorentz Cz., Sierak J., Zarządzanie finansami jednostek samorządu terytorialnego, [w:] A. Zalewski (red.), Nowe zarządzanie publiczne w polskim samorządzie terytorialnym, SGH, Warszawa 2005.
• Tarczyński W., Taksonomiczna miara atrakcyjności inwestycji w papiery wartościowe, "Przegląd Statystyczny" 1994, nr 3.
• Wawrzynek J., Metody opisu i wnioskowania statystycznego, Wydawnictwo Akademii Ekonomicznej we Wrocławiu, Wrocław 2007.
• Wysocki F., Lira J., Statystyka opisowa, Wydawnictwo Akademii Rolniczej, Poznań 2005.