Uwarunkowania demograficzne zmian środowiskowych - wybrane problemy

• Autorzy: Ewa Mazur-Wierzbicka

Warianty tytułu

Demographic Factors of Environmental Changes - Selected Problems

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

Wzrost demograficzny i związany z nim postęp cywilizacyjny, gospodarczy, rosnąca konsumpcja, a przy tym duża dysproporcja ekonomiczna i rozwojowa pomiędzy poszczególnymi krajami naruszają stan środowiska naturalnego, prowadzą do niekorzystnych, często nieodwracalnych w nim zmian. We współczesnym świecie zjawiska demograficzne należą do podstawowych źródeł zagrożeń środowiska. Chociaż w niektórych krajach obserwuje się tendencję do spadku liczby narodzin (np. w Europie), to jednak w państwach Azji i Afryki przyrost naturalny jest znaczny (w roku 2010 w stosunku do roku 1960 populacja w Afryce zwiększyła się prawie 4-krotnie, w Azji zaś prawie 2,5-krotnie). Czynnikami wpływającymi na znaczny w ostatnich dziesięcioleciach wzrost liczby ludności na świecie jest wydłużający się czas życia i mniejsza umieralność noworodków, spowodowane m.in. postępem medycyny, zmianą trybu życia, odżywiania i poprawą warunków bytowych ludności. Wzrost liczby ludności prowadzi do zwiększonej konsumpcji, często o charakterze niezrównoważonym, i do wzrostu produkcji. Zmiany, jakie się dokonują w ostatnich czasach, mogą doprowadzić do globalnego załamania ekosfery. Patrząc perspektywicznie, można przyjąć, że zapobieganie nadmiernemu przyrostowi ludności może stanowić jedną ze strategii osiągania zrównoważonego rozwoju. Zróżnicowane przyrosty ludności w różnych częściach świata prowadzą do powstawania określonych problemów środowiskowych. Na przykład w Afryce będą to głównie: degradacja ziemi, pustynnienie, spadek produkcji żywności, a Europa musi poradzić sobie z dużym zużyciem energii i innych zasobów (np. wody), z dużymi ilościami odpadów przemysłowych i komunalnych, zmniejszeniem różnorodności biologicznej czy ze zwiększoną emisją gazów cieplarnianych. Zaznaczyć należy, że postępująca antropopresja doprowadziła do wykształcenia się nowego typu zagrożeń środowiskowych, tzw. globalnych problemów ekologicznych - problemów, które nie znają granic. Populacja ludzka ma do wyboru dwa warianty przyszłego wzrostu. Pierwszy zakłada, że ludzkość może ignorować zwiększające się zanieczyszczenie środowiska. W konsekwencji może dojść do tzw. automatycznej poprawy, czyli nadejścia głodu lub różnych epidemii, co doprowadzi do zmniejszenia liczby ludności na świecie. Drugi wariant zakłada konieczność kontrolowania liczebności populacji i niedopuszczenie do momentu, w którym zbyt duża liczba ludności zagroziłaby utrzymaniu środowiska w dobrym stanie. Celem głównym opracowania jest ukazanie wpływu czynnika demograficznego na zmiany zachodzące w środowisku naturalnym. W artykule autorka zwraca uwagę na zależności, jakie występują pomiędzy wzrostem demograficznym a zmianami zachodzącymi w środowisku naturalnym, opisując kolejno przyczyny i prognozy wzrostu demograficznego, regionalne problemy środowiskowe oraz globalne problemy środowiskowe. Praca ma charakter teoretyczny. Wykorzystane źródła to materiał teoretyczny zawarty w literaturze dotyczącej poruszanej problematyki oraz ogólnodostępne dane statystyczne(abstrakt oryginalny)

EN

Population growth and related progress of civilization and economy, growing consumption, and at the same time economic disparity, and development between countries lead to a significant violation of the natural environment, adverse and often irreversible changes occurring therein. Nowadays demographic threats are one of the main sources of threats for the environment. Though in some countries we can observe the tendency of downward trend in the number of births (for example in Europe), in other countries especially in Africa and Asia the population growth is significant (in comparison to 1960 the population in Africa increased four times to 2010, and 2,5 times in Asia). The extending lifespan and lower infant mortality because of medicine development, changes of lifestyle, nutrition, and improved living conditions are the main factors of population growth in recent decades. The population growth leads to increased unbalanced consumption and increased production. The studies show that we get close to a dangerous boarder for example for biosphere based on indicator EF2.0 (ecological footprint) which now is 21.9 hectares per person, while the accepted ecological limit capacity for the Earth is 15.7 hectares per person. Rapidly progressive population growth on the Earth and changes under its influence can lead to global break of ecosphere. In a perspective avoiding excessive population growth can be one of strategies for sustainable development. Therefore different population growth in different parts of the world leads to specified environmental problems. For example in Africa it will lead to ground degradation and the decrease of food production. In Europe we have to cope with large energy consumption and other resources (for example water), large amount of industrial and municipal waste, poor biological variety and increased level of greenhouse gases. We have to notice that developing anthropopressure leads to new types of environmental threats so-called global ecological problems, problems which have no limits. Human population has two choices for future growth. The first ignoring increasing contamination which will consequently lead to "automatic recovery" that means coming of hunger, epidemics and population reduction in the world. The second choice assumes the need to control the population number and prevent when too high population number threatens to keep the environment in good condition. The main aim of this work is to show the meaning, influence of demographic factor on changes in natural environment. In the article the author points out that there are relations between population growth and changes occurring in the environment, describing respectively causes and projections of population growth, regional environmental problems and global environmental problems. This work is theoretical. The sources which are used are theoretical work included in literature concerning the discussed problem and public statistical data. (original abstract)

Słowa kluczowe

PL

Rozwój zrównoważony; Ochrona środowiska; Demografia; Ślad ekologiczny

EN

Sustainable development; Environmental protection; Demography; Ecological footprint

• Czasopismo: Ekonomia / Uniwersytet Ekonomiczny we Wrocławiu
• Rocznik: 2013
• Numer: nr 3 (24)
• Strony: 164--174

Twórcy

autor

Ewa Mazur-Wierzbicka

• Uniwersytet Szczeciński

Bibliografia

• Brown R. L., Gospodarka ekologiczna na miarę Ziemi, Książka i Wiedza, Warszawa 2003.
• Czaja S., Becla A., Ekologiczne podstawy procesów gospodarowania, Wydawnictwo Akademii Ekonomicznej we Wrocławiu, Wrocław 2007.
• Daly H., Beyond Growth: The Economics of Sustainable Development, Boston 1999.
• Deutsche Stiftung Weltbevoelkerung nr 3, Hannover 2005.
• Dobrzański G., Dobrzańska B. M., Kiełczewski D., Ochrona środowiska przyrodniczego, Wydawnictwo Ekonomia i Środowisko, Białystok 1997.
• Fleszar M., Zanieczyszczenie i ochrona środowiska naturalnego w świecie, PISM, Warszawa 1972.
• Fundusze dla zrównoważonego rozwoju. Wspólne stanowisko POE w sprawie europejskiej polityki regionalnej po 2006 roku, http://bankwatch.org/documents/ngo_statement_pl.pdf, dostęp 3.05.2013.
• Global Environment Outlook - GEO-4, http://www.unep.org/geo/geo4.asp, dostęp 3.05.2013.
• Hozer J.H., Demografia, PWE, Warszawa 1989.
• Kiełczewski D., Ekologia społeczna, Wydawnictwo Ekonomia i Środowisko, Białystok 2001.
• Human Development Report 2010, 20th Anniversary Edition The Real Wealth of Nations: Pathways to Human Development, United Nations Development Programme (UNDP), New York 2010.
• Leisinger K.M., Hoffnung als Prinzip, Bevoelkerungswachstum - Einblicke und Ausblicke, Basel - Boston 1993.
• Living Planet Report 2012, World Wildlife Fund, Gland, Switzerland, 2012.
• Mazur-Wierzbicka E., Wybrane zależności między ochroną środowiska a rozwojem społeczno-gospodarczym, "Polityka Gospodarcza" nr 13, Oficyna Wydawnicza SGH, Warszawa 2006.
• Mazur-Wierzbicka E., Ochrona środowiska a integracja europejska. Doświadczenia polskie, Difin, Warszawa 2012.
• Meyer B., Wie muss die Wirtschaft umgebaut warden?, Bonn 2008.
• Raport o stanie środowiska świata, Centrum Informacji o Środowisku UNEP/GRID - Główny Inspektorat Ochrony Środowiska, Warszawa 2012.
• Rocznik Demograficzny, GUS, Warszawa 2011.
• Rocznik Statystyczny, GUS, Warszawa 2010.
• Rocznik Statystyczny, GUS, Warszawa 2011.
• Rosset E., Eksplozja demograficzna, KiW, Warszawa 1978.
• Szoege H., Zarys problemów ekonomiki środowiska, Szkoła Główna Gospodarstwa Wiejskiego, Warszawa 2005.
• Wojtasiński Z., Wiecznie młodzi do 2150 roku, "Wprost" 2005, nr 51/52.
• World Population Data Sheet, Population Reference Bureau 2008, dostęp 24.04.2013.