O realistyczności założeń, falsyfikowalności hipotez i innych modernistycznych mitach współczesnej ekonomii

• Autorzy: Bartosz Scheuer

Warianty tytułu

The Realism of Assumptions, Falsifiability of Hypotheses and other Modernist Myths of Contemporary Economics

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

W obliczu światowego kryzysu gospodarczego pojawiają się liczne opinie, wedle których ekonomia, jako nauka, potrzebuje gruntownej przebudowy. Zazwyczaj jednak wskazuje się wówczas na konieczność odejścia od sposobu jej uprawiania polegającego na konstruowaniu formalnych i zmatematyzowanych modeli na rzecz zwiększenia "realistyczności" analizy. Na podstawie analizy sporu między P. Krugmanem i J.H. Cochranem można jednak stwierdzić, iż argumenty, które padają obecnie w debacie na temat kryzysu, nie są nowe i łudząco przypominają te, które pojawiały się już w latach 30. i 70. ubiegłego stulecia. Ponadto należy stwierdzić, że zarówno zwolennicy "urealnienia" ekonomicznej analizy, jak też przedstawiciele nurtu formalistycznego traktują ów kryzys jako potwierdzenie poprawności własnych teorii i dowód słabości koncepcji proponowanych przez oponentów. W artykule postawiona zostaje w związku z tym teza, że wszelkie argumenty, które pojawiły się w debacie dotyczącej stanu ekonomii teoretycznej po kryzysie, wbrew pozorom nie wnoszą nic nowego do dyskursu ekonomicznego i nie mogą doprowadzić do rozstrzygnięcia teoretycznego sporu na rzecz którejkolwiek ze stron, gdyż opierają się na tej samej podstawie filozoficznej. Inaczej rzecz ujmując, można stwierdzić, że za podstawowy problem współczesnej ekonomii uznać należałoby nie słabość teorii, ale wspólny dla wszystkich uczestników dyskursu fundament filozoficzny. Przede wszystkim bowiem w argumentacji pochodzącej z obu stron sporu pojawia się przekonanie, że ostatecznym i rozstrzygającym testem dla każdej teorii jest jej konfrontacja z doświadczeniem, z "faktami", przy czym test ten postrzegany jest w kategoriach korespondencyjnej teorii prawdy. To oznacza, że zarówno ekonomiści, których poglądy na charakter teorii zbliżone są do prezentowanych przez P. Krugmana, jak też ich oponenci, którzy, tak jak J.H. Cochrane uznają, iż wszelkie koncepcje teoretyczne powinny spełniać dość rygorystyczne wymogi formalne i przyjmować postać (najczęściej zmatematyzowanego) modelu, zakładają, że przeprowadzenie takiego testu, po pierwsze, jest możliwe, a po drugie, sprowadza się do porównania zdań składających się na model/teorię (założeń i predykcji lub samych predykcji) z rzeczywistością, której elementy składowe istnieją niezależnie od teorii i procesów poznawczych. Jak łatwo zauważyć, przekonanie to ma dość ściśle dające się określić konotacje filozoficzne, które - w największym skrócie - oznaczają akceptację ontycznego i epistemicznego realizmu, korespondencyjnej koncepcji prawdy i przyjmowanie poglądu, zgodnie z którym relację pomiędzy teorią a rzeczywistością należy postrzegać w kategoriach "odbicia". Podstawowy zarzut, jaki wobec tego zestawu przekonań filozoficznych można postawić, sprowadza się do stwierdzenia, że w świetle ustaleń współczesnej filozofii nauki przekonań tych nie daje się w żaden sposób utrzymać. Zakłada on bowiem przede wszystkim konieczność przeprowadzenia podziału zdań na ściśle teoretyczne i ściśle empiryczne, a to, jak wiadomo, nie jest możliwe. Szczególnie istotne konsekwencje ma przyjęcie tych przekonań dla sposobu, w jaki ekonomiści postrzegają falsyfikację. Otóż, zgodnie z tym, co twierdzi Blaug, a co zdaje się dobrze odzwierciedlać powszechne wśród ekonomistów poglądy na tę kwestię, polega ona na eliminowaniu poszczególnych teorii na podstawie ich konfrontacji z "faktami". Tymczasem już nawet koncepcja samego Poppera zakłada, że eliminacja ta wynika z porównania tych teorii ze zdaniami bazowymi, a te nie są "czystymi zdaniami empirycznymi", ale stanowią konwencję przyjętą przez społeczność badaczy i powstają wraz z teorią. Wniosek końcowy sprowadzałby się w związku z tym do stwierdzenia, że jeśli we współczesnej ekonomii ma się dokonać jakiś przełom, to musi on wynikać z przewartościowania podstaw filozoficznych, na których ekonomia ta jest oparta, a nie z ciągłego konfrontowania dwóch, w swej istocie wciąż tych samych, opozycyjnych stanowisk teoretycznych.(abstrakt oryginalny)

EN

In the face of the global economic crisis, there are many opinions according to which economics as a science needs major rebuilding. Usually, it is emphasized that it should not be developed by involving the construction of formal, mathematical models but that there is a need to improve the "realisticness" of analysis. Based on the analysis of a dispute between P. Krugman and J.H. Cochrane it can be said that the arguments which appear during the debate on the crisis are not new and confusingly similar to those that already appeared in the 30s and 70s of the last century. It should also be noted that both: the supporters of "realisticness" of economic analysis, as well as representatives of the mainstream formalism treat this crisis as a confirmation of the correctness of their theories and evidence of the weakness of the concepts proposed by their opponents. The article is placed in relation to the thesis that all the arguments that have emerged in the debate on the state of the economic theory after the crisis, contrary to appearances, do not bring anything new to the economic discourse and cannot lead to any solutions of the theoretical dispute, because all arguments are based on the same philosophical foundations. In other words it can be said that the basic problem of modern economics should not be considered as a weakness of theory, but as a weakness of philosophy common to all participants of the discourse. First of all, in fact, the arguments coming from both sides of the dispute seem to assume that the ultimate and decisive test of any theory is its confrontation with experience, the "facts", whereby the test is perceived in terms of the correspondence theory of truth. This means that both: economists, whose views on the nature of the theory are similar to those presented by P. Krugman, as well as their opponents, who, like J.H. Cochrane recognize that any theoretical concepts should meet fairly strict formal requirements and finally take the form of (usually mathematicised) model, assume that carrying out such a test is possible firstly, and secondly, that it boils down to a comparison of propositions that make up the model/theory (assumptions and predictions, or only prediction) with the reality whose components are independent of theory and processes of cognition. As it is well known, this belief has quite closely identifiable philosophical connotations, which - in a nutshell - means the acceptance of the ontological and epistemic realism, correspondence conception of truth and accepting the view, according to which the relationship between theory and reality must be seen in terms of "reflection". The primary complaint that against this set of philosophical beliefs could be stated is that in the light of the contemporary philosophy of science these beliefs cannot be in any way maintained. It is so because those beliefs assume, above all, the need for the division of statements strictly theoretical and strictly empirical, and this as we know is not possible. Particularly important consequences are connected with adopting these beliefs for the way in which economists perceive falsification. Therefore, according to what Blaug says, and what seems to reflect the widespread views among economists on this issue well, it assumes that the elimination of various theories is based on their confrontation with the "facts". Meanwhile, even the concept of Popper itself assumes that these elimination results from a comparison of these theories with basic statements which are not "pure empirical statements" but are conventionally accepted by the community of researchers and created together with the theory. Therefore, it could be said that if we expect a kind of significant breakthrough in contemporary theoretical economics, it must arise from the revaluation of philosophical basis on which that science is based, and not from a continuous confrontation of the two, in its essence still the same, opposite theoretical conceptions (original abstract)

Słowa kluczowe

PL

Metodologia ekonomii; Filozofia ekonomii; Kryzys gospodarczy

EN

Economic methodology; Philosophy of economics; Economic crisis

• Czasopismo: Ekonomia / Uniwersytet Ekonomiczny we Wrocławiu
• Rocznik: 2013
• Numer: nr 4 (25)
• Strony: 64--76

Twórcy

autor

Bartosz Scheuer

• Uniwersytet Ekonomiczny we Wrocławiu

Bibliografia

• Blaug M., Disturbing currents in modern economics, "Challenge", Mai-June 1998, vol. 41, issue 3.
• Blaug M., Metodologia ekonomii, PWN, Warszawa 1995.
• Boland L.A., On the futility of the neoclassical maximization hypothesis, "The American Economic Review", December 1981, vol. 71.
• Chmielewski A., Filozofia Poppera. Analiza krytyczna, Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego, Wrocław 2003.
• Coase R., The institutional structure of production, "The American Economic Review" 1992, no. 4.
• Cochrane J.H., How did Paul Krugman Get it so wrong?, http://modeledbehavior.com/2009/09/11/john-cochrane-responds-to-paul-krugman-full-text/ (dostęp: 20.05.2012).
• Fiedor B., Kryzys gospodarczy a kryzys ekonomii jako nauki, "Ekonomista" nr 4, 2010.
• Godłów-Legiędź J., Współczesna ekonomia. Ku nowemu paradygmatowi?, Wydawnictwo C.H. Beck, Warszawa 2010.
• Hardt Ł., Criticizing the critique. Some methodological insights into the debate on the state of economic theory in the face of the post 2008 crisis, "Bank i Kredyt" 2010, nr 41(4).
• Hardt Ł., Problem realistyczności założeń w teorii ekonomii, "Ekonomista" 2012, nr 1.
• Hayek F., Indywidualizm i porządek ekonomiczny, Wydawnictwo Znak, Kraków 1998.
• Kaldor N., The irrelevance of equilibrium economics, "The Economic Journal" 1972, no. 328.
• Keynes J.M., The General Theory and After: Part 1, Preparation, t. XIII, Macmillan, London 1973.
• Krugman P., How did economists get it so wrong?, www.nytimes.com/2009/09/06/magazine/06Economic-t.html?pagewanted=all (dostęp: 20.05.2012).
• Lazear E.P., Economic imperialism, "The Quarterly Journal of Economics", February 2000, vol. 115, no. 1.
• Lipsey R.G., Successes and failure in the transformation of economics, "Journal of Economic Methodology" 2001, vol. 8, no. 2.
• Mäki U., The Methodology of positive economics' (1953) does not give us the methodology of positive economics, "Journal of Economic Methodology", December 2003, vol. 10, no. 4.
• McCloskey D., The Rhetoric of Economics, University of Wisconsin Press, Wisconsin 1998.
• Nagel E., Assumptions in economic theory, "The American Economic Review" 1961, vol. 53, no. 2.
• Popper K.R., Logika odkrycia naukowego, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa, 2002.
• Rorty R., Przygodność, ironia, solidarność, Wydawnictwo W.A.B., Warszawa 2009.
• Samuelson P.A., The Collected Scientific Papers of Paul Samuelson, t. 1, 2, The M.I.T. Press, Cambridge 1966.
• Samuelson P.A., The Collected Scientific Papers of Paul Samuelson, t. 3, The M.I.T. Press, Cambridge 1972.
• Scheuer B., Rozwój teorii ekonomii po kryzysie. Rewolucja czy ewolucja?, Studia Ekonomiczne, Zeszyty Naukowe Wydziałowe Uniwersytetu Ekonomicznego w Katowicach, Wydawnictwo Uniwersytetu Ekonomicznego w Katowicach, Katowice 2013.
• Snowdon B., Vane H., Wynarczyk P., Współczesne nurty teorii makroekonomii, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 1998.
• Wojtyna A., Ewolucja keynesizmu a główny nurt ekonomii, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2000.