Czasopismo
Tytuł artykułu
Autorzy
Warianty tytułu
Economic Transformation and Social Insurance in Zagłębie Dąbrowskie at the Turn of the 20th Century
Języki publikacji
Abstrakty
W drugiej połowie XIX wieku ziemie polskie, w tym Królestwo Polskie (przewrót przemysłowy w tej części zaboru rosyjskiego dokonał się w latach 1850-1890, z ponad wiekowym opóźnieniem w stosunku do Europy Zachodniej, ale z kilkuletnim wyprzedzeniem w stosunku do Cesarstwa Rosyjskiego), wkroczyły w epokę przyspieszonego uprzemysłowienia i budowy kapitalistycznych stosunków produkcji, co nieuchronnie wiązało się z przebudową stosunków społecznych, jak i własnościowych (stopniowo umierała koncepcja społeczeństwa szlacheckiego, czyli stanowego, opartego na gospodarce folwarczno-pańszczyźnianej). Uruchomiony proces zmian w sferze ekonomicznej, jak też społecznej przyczynił się do pogłębienia rozbieżności majątkowych i dochodowych w polskim społeczeństwie - szybko powiększała się liczebność proletariatu, który nie tylko żył, ale i pracował w katastrofalnych warunkach. Przewrót przemysłowy w Królestwie Polskim prowadził nieuchronnie do unowocześnienia produkcji, gdyż wdrażano nowoczesną technikę produkcji oraz efektywniejsze metody zarządzania w przedsiębiorstwach. W efekcie powyższych zmian znacznie zwiększyła się produkcja przemysłowa i wzrosło zatrudnienie. Przemiany w sferze społeczno-ekonomicznej nie ominęły życia politycznego, co znalazło potwierdzenie w tworzeniu się nowych ugrupowań politycznych, jak i w rosnącej świadomości oraz aktywności politycznej proletariatu. Zarówno aktywni politycznie przedstawiciele polskiego proletariatu, jak i politycy walczący o zdobycze socjalne dla robotników występowali nie tylko z ostrą krytyką stosunków kapitalistycznych, w tym pogoni za zyskiem, ale także domagali się poprawy warunków pracy i płacy oraz warunków bytowych, co wiązało się z walką o zdobycze socjalne, w tym o ustawowe regulacje w zakresie zabezpieczeń społecznych. (fragment tekstu)
Industrial development in the Kingdom of Poland in the second half of the 19th century contributed to the rebuilding of economic relations and property relations as well as the reorganization of the society. The transition from manufacture production to factory production was connected with building new industrial centers. One of them was Zagłębie Dąbrowskie with modern heavy industry such as mining and steel industry. At the turn of the 20th century, workers became a dominant of people in Zagłębie Dąbrowskie. The new capitalistic relations of production and the mess of tsar legislative authorites in terms of social legislation caused that workers'working conditions and living conditions were extremely difficult. For that reason they supported the idea of brackie association, which guaranteed the minimal system of insurance in case of vicissitude. (original abstract)
Słowa kluczowe
Rocznik
Strony
9--25
Opis fizyczny
Twórcy
autor
Bibliografia
- R. Kołodziejczyk: Burżuazja polska w XIX i XX wieku PIW. Warszawa 1979. s. 81-104
- J. Topolski: Narodziny kapitalizmu w Europie XIV-XVII wieku. PWN. Warszawa 1965. s. 23-32.
- I. Ostrowska, Z. Landau, J. Tomaszewski: Historia gospodarcza Polski XIX i XX wieku. Wydanie II, PWN, Warszawa 1975, s. 554
- A. Jezierski: Problemy rozwoju gospodarczego ziem polskich w XIX i XX wieku. Książka i wiedza 1984, s. 225-229
- J. Łukasiewicz: Początki cywilizacji przemysłowej na ziemiach polskich. Dzieje Narodu i Państwa Polskiego. t. III-50. Red. J Buszka i A Garlicki. RSW "Prasa Książka Ruch", Warszawa 1988. s. 8-9.
- J. Buszko: Historia Polski 1864-J948. PWN. Warszawa 1986, s. 41-45.
- A. Zakrzewski: Od Stojałowskiego do Witosa. Dzieje Narodu i Państwa Polskiego. t III-53. RSW "Prasa-Książka-Ruch", Warszawa 1988. s. 3-4.
- A Grodek: Studia nad rozwojem kapitalizmu w Polsce. PWN. Warszawa 1963. s. 355-368
- I. Ihnatowicz: przemysł łódzki w lutach 1860-1900. Wrocław-Warszawa-Kraków 1965. s. 98-111.
- A Żarnowska: Klasa robotnicza Królestwa PoIskiego 1870-1914. PWN, Warszawa 1974. s. 33-36.
- I. Jaros: Zarys terytorialny Zagłębia Dąbrowskiego "Zaranie Śląskie" 1968. z.1. s. 40-41.
- S. Koszutski: Rozwój ekonomiczny Królestwa Polskiego w ostatnim trzydziestoleciu (1870-1900) Księgarnia Naukowa, Warszawa 1905, s. 60-63.
- Długoborski. Więź ekonomiczna między Zagłębiem Górnośląskim i Dąbrowskim w epoce kapitalizmu (do 1877). Śląski Instytut Naukowy. Katowice 1973. s. 260-271.
- J. Ziółkowski: Sosnowiec. Drogi i czynniki rozwoju miasta przemysłowego. "Śląsk". Katowice 1960. s. 329-330.
- J. Ziemba: Kształtowanie się proletariatu Zagłębia Dąbrowskiego 1865-1914. PWN. Warszawa-Kraków 1980 s. 40-41.
- I. Ihnatowicz: Społeczeństwo polskie 1864-1914. Dzieje Narodu i Państwa Polskiego. T. III-51. Red. J. Buszko i A Garlicki. RSW "Prasa-Książka-Ruch". Warszawa 1988. s. 23-25
- J. Orzechowski. A. Kochański: Zarys dziejów ruchu zawodowego w Królestwie Polskim 1905-1918. Książka i Wiedza. Warszawa 1964, s. 23-24
- N Gąsiorowska: Organizacja kas brackich w Królestwie Polskim (1815-1830). "Kwartalnik Historyczny" 1928. s. 297-305.
- J. Ziemba: Walka robotników Zagłębia Dąbrowskiego o reformę kas brockich pod koniec XIX wieku. "Zaranie Śląskie" 1977. z. 2. s. 270-302.
- S. Fischlowitz: Reforma ubezpieczeniowa górników w Zagłębiu Dąbrowskim . "Przegląd Ubezpieczeń Społecznych" 1935, nr 10. s. 639
- J. Jaros: Stosunki społeczne w polskim górnictwie węglowym od połowy XIX wieku do 1918 roku. "Wiadomości Górnicze" 1961. nr 3. s. 97-100
Typ dokumentu
Bibliografia
Identyfikatory
Identyfikator YADDA
bwmeta1.element.ekon-element-000171273453