Społeczno-kulturowe uwarunkowania przemian systemowych Wielkiej Brytanii doby thatcheryzmu

• Autorzy: Sonia Rozmus

Warianty tytułu

Socio-Cultural Factors of the System Changes of Great Britain in the Thatcher Era

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

Jednym z najbardziej rozpoznawalnych okresów w nowożytnych dziejach Wielkiej Brytanii są rządy konserwatystów w latach 1979-1997. Czas ten charakteryzował się odejściem od głoszonej przez długie lata doktryny keynesowskiej i związanymi z tym spektakularnymi przemianami systemowymi. Co więcej, przeobrażenia te okazały się trwałe. Zakończyły huśtawkę wcześniejszych, naprzemiennych denacjonalizacji i nacjonalizacji niektórych kluczowych przemysłów gospodarki brytyjskiej. Głoszona we wspomnianym okresie ideologia, zwana thatcheryzmem, doprowadziła do zmian w organizacji ówczesnej gospodarki Wielkiej Brytanii, sposobie rządzenia oraz światopoglądzie Brytyjczyków. Czy tego typu zwrotu można doszukiwać się w uwarunkowaniach społeczno-kulturowych? Skoro gospodarka to przede wszystkim ludzie, którzy są uczestnikami wielorakich interakcji, to powinna ona reagować na zmiany w obrębie systemu społecznego i kulturowego. Niniejszy artykuł stawia hipotezę, że przemiany systemowe zaistniałe w Wielkiej Brytanii w latach 1979-1997 są wynikiem wzajemnych oddziaływań pomiędzy sytuacją gospodarczą a społeczno-kulturową kraju. Tej drugiej przypisuje funkcję nie tyle sprawczą, co umożliwiającą modyfikację zasad i wartości gospodarowania. (fragment tekstu)

EN

The present article is an attempt to show the relevance of the socio-cultural factors to the structural changes that took place in Great Britain in the Thatcher era. The period in question was characterized by some spectacular transitions in the organization of the British economy, as well as with equally important phenomena which occurred within the culture and society of the country. The hypothesis suggests that it is possible to draw a causal relationship between the two kinds of factors, namely socio-cultural and economic. In the first part of the article the primary economic changes, both in the regulatory and the real dimension, have been described. Besides conversions in the fiscal and financial sectors, also restrictions imposed on the functioning of quangos and the formative power of trade unions have been taken into consideration. Moroever, such issues as privatisation, minimalization of employment in many of the formerly state-owned enterprises and the consequent variation in its distribution across sectors, changes in the industry and the trade structures, have been addressed by showing the empirical data. All the above phenomena have been placed in the socio-cultural environment in the subsequent part of the article. First of all, it should be noticed that the highly individualistic character of the British society as well as the spread of the postmodern thought shaped a surprisingly positive attitude towards Thatcherism. Despite severe social effects of the undertaken reforms, Margaret Thatcher continued to win the elections and have the support for her policy. Self-reliance and individual choice were developed and the small private enterprise thrived. Moreover, the shrinkage of the working class and its changing face, namely the equation of its aspirations and life styles with the middle class, cause a great popularity of such programs as e.g. "the Right to Buy". The unrest within the society, the nationalist movements, the collapse of the Establishment, the attachment to the imperialistic view of the country, and the "spirit of capitalism" rooted in the history and religion of Great Britain exerted an important influence on the economic changes of the period. However, it would be difficult and improper to draw a simple causal relationship between the two kinds of factors in question. Sometimes, like in case of unemployment, inflation and common discontent, the economic situation determined social phenomena. But there are also examples of the inverse relation. The Protestant ethic advocates hard-work, self-reliance and is far from criticising gathering wealth, thus it promotes capitalism. Notwithstanding, it would be safer to ascribe rather a facilitative role than a causative one to the socio-cultural factors. In many cases, it is impossible to trace which was the first incentive for the change: economic or socio- -cultural. The multiple feedbacks occurred there. The role of the socio-cultural environment in shaping the British economy is, however, unquestionable. (original abstract)

Słowa kluczowe

PL

Przekształcenia systemowe; Przekształcenia systemowe w gospodarce; Thatcheryzm; Uwarunkowania społeczno-kulturowe; Protestantyzm

EN

Systemic transformation; Systemic transformations in the economy; Thatcherism; Social and cultural condition; Protestantism

• Czasopismo: Studia Ekonomiczne / Uniwersytet Ekonomiczny w Katowicach
• Rocznik: 2011
• Numer: nr 69 Społeczno-kulturowe uwarunkowania systemów gospodarczych
• Strony: 206--217

Twórcy

autor

Sonia Rozmus

Bibliografia

• D. McDowall: Britain in close-up. An in-depth Study of Contemporary Britain. Pearson Education Limited Harlow 1999, s. 44.
• J. Kaliński: Historia gospodarcza XIX i XX w. PWE, Warszawa 2008, s. 346.
• P. Harvey, R. Jones: Britain Explored. Addison Wesley Longman Limited, Harlow 1992, s. 72.
• R. Ciborowski: Innowacje techniczne a system gospodarczy Wielkiej Brytanii. Wydawńctwo Uniwersyteeu w Białymstoku, Białystok 1999, s. 133.
• T. Tyszka: Psychologia ekonomiczna. Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne, Gdańsk 2004, s. 139-145.
• F. Jameson: Postmodernism, or the Cultural Logic of Late CapItalism. Duke University Press, Durham 1991, s. 1.
• A.F. Heath, R.M, Jowen, J.K. Curtice: The Rise of New Labour: Party Policies and Voter Choices Oxford University Press, Oxford 2001, s. 6.
• G. Radice, Southern Discomfort. Fabian Pamphlet 555. Fabian Society, London 1992. s. 3-4.
• D. Christopher: British Culture: An Introduction, Routledge. London 1999, s. 9.
• M.F. Murove: The Incarnation of Max Weber' s Protestant Ethic and the Spirit of Capitalism in Postcolonial Sub-saharan African Economic Discourse: The Quest for an African Economic Ethic, "Mankind Quarterly" 2005, No. 45. Issue 4. s. 389.