Aktywizacja osób starszych w środowisku miejskim jako forma przeciwdziałania wykluczeniu społecznemu

• Autorzy: Ryszard Majer

Warianty tytułu

Activation of the Elderly in an Urban Environment as a Form of Counteracting Social Exclusion

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

Proces wykluczenia społecznego może w sposób szczególny dotykać starzejące się dynamicznie społeczeństwo Polski, szczególnie środowiska miejskie. Wśród czynników wpływających na ekskluzję zalicza się czynniki ekonomiczne, zdrowotne i środowisko zamieszkania. Inkluzja społeczna seniorów powinna być prowadzona na wszystkich poziomach polityki społecznej, ale szczególną rolę pełni samorząd terytorialny. To na poziomie lokalnym można trafnie diagnozować przyczyny wykluczenia oraz budować system w którym szereg podmiotów dzięki procesom aktywizacji będzie włączało najstarszych mieszkańców do wspólnoty. Proces aktywizacji powinien być zaprogramowany, realizowany i monitorowany, bo tylko wówczas będzie procesem skutecznym, który stworzy realną szansę na przeciwdziałanie wykluczeniu społecznemu seniorów. W artykule prezentuję we wprowadzaniu teoretyczne aspekty wykluczenia społecznego i zadania procesu inkluzji. W części poświęconej możliwościom oddziaływania samorządu terytorialnego na politykę społeczną, prezentuję przykład Częstochowy jako miasta, które zbudowały program wsparcia seniorów. W części trzeciej prezentuje wyniki badań dokonanych na podstawie arkuszy monograficznych Bank Inicjatyw Senioralnych, w świetle których można ocenić skalę działań aktywizujących lokalną społeczność osób starszych. (abstrakt oryginalny)

EN

The process of social exclusion influences especially the dynamically aging Polish society, particularly elderly persons living in an urban environment. There are many factors influencing the exclusion from the society, which include: the economic, health and living environment factors. Social inclusion of the seniors should be conducted on all levels of the social policy, however the most important role should be played by the local governments. Only on the local level it is possible to recognize the reasons for social exclusion and create a system in which a number of entities will include the eldest citizens to the society by way of a process of social activation. The process of activation should be programmed, realized and monitored, because only then it will become a successful process which will create a real chance to counteract social exclusion or seniors, in the introduction to the article, the author presents the theoretical aspects of social exclusion and the goals of the inclusion process. In the part devoted to the abilities of influencing social policies by the local government, the author presents an example of Częstochowa as a city that has created a senior aid program. In the third part of the article the author presents the results of the studies based on the monographic sheets of the Senior Initiative Bank, according to which, the range of the activation activities for the local senior society can be evaluated. (original abstract)

Słowa kluczowe

PL

Wykluczenie społeczne; Polityka społeczna; Ludzie starsi; Miasto

EN

Social exclusion; Societal policy; Elderly people; City

• Czasopismo: Acta Universitatis Lodziensis. Folia Oeconomica
• Rocznik: 2013
• Tom: 297 Pomyślne starzenie się - uwarunkowania społeczne, przestrzenne i zdrowotne
• Strony: 105--122

Twórcy

autor

Ryszard Majer

• Akademia im. Jana Długosza w Częstochowie

Bibliografia

• Beauvoir, de S. 2011, Starość. Wydawnictwo Czarna Owca, Warszawa, s. 511.
• Bank Inicjatyw Senioralnych - arkusze monograficzne - Sygnatura Częstochowa (w skrócie BIS, Sygn Cz.)1.3,l 1,4,5,7,6,9,10,12,13,14,17,15.
• Błędowski P., Warszawa 2007, Samorząd lokalny wobec ubóstwa i wykluczenia społecznego, [w:] Państwo, samorządy, organizacje pozarządowe i wspólnoty lokalne wobec ubóstwa i wykluczenia społecznego, (red.), P. Broda-Wysocki, Wydawnictwo IPiSS, s. 12-13.
• Częstochowa 2025. Strategia Rozwoju Miasta, Załącznik do Uchwały Nr 520/XLV/2009 Rady Miasta Częstochowy z dnia 24 sierpnia 2009, s. 33. 48.
• Częstochowski Program Wsparcia Seniorów 2010-1013, Załącznik do Zarządzenia nr 2932/10 Prezydenta Miasta Częstochowy z dnia 19 listopada 2010 r. s. 44-46, 55.
• Dzięgielwska M., 2006, Aktywność społeczna i edukacyjna w fazie starości, [w:] Podstawy gerontologii społecznej, (red.) B. Szatur Jaworska, P. Błędowski, M. Dzięgielewska, Oficyna Wydawnicza Aspra-JR, Warszawa s. 161, s. 169- 181.
• Fidelus A., 2011, Działania insercyjne wobec osób wykluczonych i marginalizowanych społecznie. [w:] Oblicza wykluczenia i marginalizacji społecznej, (red.) A. Fidelus. Wydawnictwo UKWS, Warszawa s. 80-81, 82-83. 83-84.
• Giddens A.. 2004, Socjologia, Państwowe Wydawnictwo Naukowe, Warszawa, s. 738,
• Grotowska-Leder J., 2005, Ekskluzja społeczna, aspekty teoretyczne i metodologiczne, [w:] Ekskluzja i inkluzja społeczna. Diagnoza- uwarunkowania-kierunki działań, (red.), J. Grotowska-Leder, K. Faliszek, Wydawnictwo Edukacyjne Akapit, Toruń, s. 29.
• Kępa R., 2010, Partnerstwo dla Częstochowy. Diagnoza sytuacji częstochowskich organizacji pozarządowych, Urząd Miasta Częstochowy, Częstochowa.
• Krzyszkowski J., Przywojska J., brw., Lokalne strategie rozwiązywania problemów społecznych jako instrument decentralizacji polityki społecznej, [w:] Strategie w polityce społecznej, red. M. Grewiński, A. Karwacki, Mazowieckie Centrum Polityki Społecznej, Warszawa,
• Leszczyńska Rajchert A., 2006, Zapobieganie społecznemu wykluczeniu osób starszych, [w:] Wykluczenie i marginalizacja społeczna. Wokół problemów diagnostycznych i reintegracji psychospołecznej, (red.), K. Białobrzeska, S. Kawula, Wydawnictwo Edukacyjne Akapit, Toruń, s.240.
• Majer R., 2011,Programowanie lokalnej polityki społecznej w środowisku miejskim, [w:] Współczesne tendencje w pomocy społecznej i pracy socjalnej, (red.), M. Grewiński, J. Krzyszkowski, Mazowieckie Centrum Polityki Społecznej, Warszawa.
• Mirowska M., 2008, Współpraca socjalna instytucji polityki społecznej, [w:] Praca socjalna i polityka społeczna, obszary współdziałania wobec wykluczenia społecznego, (red.), K. Marzec-HoiKa, A. KutKowska, M. Joachimowska, Wydawnictwo Uniwersytetu Kazimierza Wielkiego, Bydgoszcz, s. 181-187.
• Narodowa Strategia Integracji Społecznej dla Polski, 2003, s. 23 http://www.cie.gov.pl/publikacje/cd-sprawni-w-pracy/doc/26%20-%20NSIS.pdf pobrano 2 marca 2012.
• Piekara A., 1994, Prawnoustrojowe uwarunkowania identyfikacji mieszkańców ze swoim miejscem zamieszkania, [w:] Województwo w zmienionej strukturze terytorialno-administracyjnej. (red.)' M. Kallas, Fundacja im. F. Eberta, Warszawa, s. 38.
• Pilch T., 2004, Marginalizacja społeczna, [w:] Encyklopedia pedagogiczna XXI wieku, (red.), T. Pilch, Wydawnictwo Akademickie Żak, Warszawa, s. 61-62.
• Rysz-Kowalczyk B., 2010, Samorząd terytorialny wobec ubóstwa i wykluczenia społecznego. Model instytucjonalno-prawny, [w:] Polityka publiczna wobec ubóstwa i wykluczenia społecznego, (red.), R. Szarfenberg, C. Żołędowski, M. Theiss, IPS Dom Wydawniczy Elipsa, Warszawa, s. 146-147.
• Sobkowiak U., 2008, Przeciwko marginalizacji seniorów, [w:] Praca socjalna i polityka społeczna, obszary współdziałania wobec wykluczenia społecznego, (red.), K. Marzec-Holka, A. Rutkowska, M. Joachimowska, Wydawnictwo Uniwersytetu Kazimierza Wielkiego, Bydgoszcz, s. 266.
• Statystyczne Vademecum Samorządowca 2010, 2010., Urząd Statystyczny w Katowicach, Katowice.
• Strategia Rozwiązywania Problemów Społecznych Miasta Częstochowy na lata 2007-2013, Załącznik do Uchwały Rady Miasta Częstochowy nr 232/XX/2007 z dnia 13 grudnia 2007 s. 6, 95-97.
• Szacka B., 2003, Wprowadzenie do socjologii, Oficyna naukowa, Warszawa s.311.
• Szarfenberg R.. 2010, Marginalizacja i wykluczenie społeczne - panorama językowo - teoretyczna, [w:] Ubóstwo i wykluczenie społeczne. Perspektywa poznawcza. (red.), R. Szarfenberg. C. Żołędowski, M. Theiss, Instytut Polityki Społecznej UW, Dom Wydawniczy Elipsa, Warszawa s. 131-133.
• Szatur-Jaworska B., Toruń 2005, Uwagi o ekskluzji i inkluzji na przykładzie polityki społecznej wobec ludzi starych, [w:] Ekskluzja i inkluzja społeczna. Diagnoza-uwarunkowania- kierunki działań, (red.), J. Grotowska-Leder, K. Faliszek, Wydawnictwo Edukacyjne Akapit, s. 68-71.
• Szatur-Jaworska B., 2009, Starzenie się ludności - zadania dla pracy socjalnej. [W:] Aktywizacja-integracja-spójność społeczna. W poszukiwaniu innowacyjnych rozwiązań w obszarze polityki społecznej i pracy socjalnej, (red.), K. Wódz, K. Faliszek, Wydawnictwo Edukacyjne Akapit, Toruń s.51.
• Sztando A., 1998, Oddziaływanie samorządu lokalnego na rozwój lokalny w świetle ewolucji modeli ustrojowych gmin. [W:] Samorząd Terytorialny 11/1998, s. 14.