Na Wschodzie, czyli nigdzie : spojrzenie na kino Europy Środkowo-Wschodniej w perspektywie postkolonialnej

• Autorzy: Magdalena Bartczak

Warianty tytułu

In the East, that is, Nowhere : a Look at Central and Eastern European Cinema from the Postcolonial Perspective

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

Opowiadające wciąż na nowo swoją przeszłość kino Środkowej Europy często porusza więc takie tematy jak melancholia, resentyment, poczucie niedookreślenia, peryferyzacji i niestabilności. Poniższe analizy będą dotyczyć tego, jak wspomniane motywy wybrzmiewają w kulturowej narracji Węgier, Rumunii i Bałkanów, a punktem wyjścia do rozważań będzie kino Zoltana Huszarika, Béli Tarra, autorów nowego kina rumuńskiego oraz mistrzów kinematografii bałkańskiej: Theo Angelopoulosa, Emira Kusturicy i Danisa Tanovicia. (fragment tekstu)

EN

This article explores the theme of applying postcolonial theory to the culture of Central and Eastern Europe, basically - to the contemporary cinema. Eastern European postcolonial consciousness at the end of the 20th century is marked by overcoming cultural provinciality and marginality and, as such, is infected with imaginary revenge and the emotion of resentment to a significant degree. Eastern European cinema is a field where postcolonial imagination is articulated and where various forms of cultural identification are tested. The interpretations offered here focus on selected works of Hungarian auteurs: Zoltan Huszarik and Béla Tarr, as well as of several directors of the new Romanian cinema and filmmakers from Balkans: Theo Angelopoulos, Emir Kusturica and Danis Tanović. Their stories are strongly connected with the Eastern European experience of being dominated by the Soviet empire and marginalized by the Western countries. They reflect such distinctive elements of cultural mentality as the experience of melancholy, foreclosure and alienation. Their cinema portrays space which is marked by historical traumas of communism and which is suspended between Eastern and Western Europe as well as between a difficult past and an unsteady future. Each of these countries has to confront different problems and the films, on the one hand, emphasize these cultural differences, while on the other hand, they build a somewhat consistent picture of a typical mentality and experiences. These analyses lead to the conclusion that cinema not only illustrates some sociocultural condition, but it can also be a form of working through some historical and political experiences in a proper film language. (original abstract)

Słowa kluczowe

PL

Produkcja filmowa; Przemysł filmowy; Kinematografia

EN

Film production; Film industry; Cinematography

• Czasopismo: Człowiek i Społeczeństwo / Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu. Wydział Nauk Społecznych
• Rocznik: 2012
• Tom: 34 Nowe perspektywy filmoznawstwa
• Strony: 31--53

Twórcy

autor

Magdalena Bartczak

• Uniwersytet Jagielloński w Krakowie

Bibliografia

• Andruchowycz J. (2006), Dziś łączy nas trauma komunizmu, a nie dziedzictwo Habsburgów. Z Andruchowyczem rozmawia Filip Memches, "Dziennik, Europa Świat" nr 128/37
• Boia L. (2003), Rumuni. wiadomość, mity, historia, tłum. K. Jurczak, Kraków
• Bucholtz M. (2009), Wstęp do Studia postkolonialne w literaturoznawstwie i kulturoznawstwie anglojęzycznym, red. tejże, Toruń
• Cieliczko P. (2006), Tożsamość jednostkowa, "Tygiel Kultury", nr 4-6
• Cioran E. (1997), Historia i utopia, tłum. M. Bieńczyk, Warszawa
• Domańska E. (2006), Problem kryzysu historii akademickiej, [w:] tejże, Historie niekonwencjonalne. Refleksja o przeszłości w nowej humanistyce, Poznań
• Dziamski G. (2004), Hybrydyczna tożsamość Europy Środkowo-Wschodniej po 1989 roku, [w:] Dylematy wielokulturowości, red. W. Kalaga, Kraków
• Fiut A. (2006), Spotkania z innym, Kraków
• Gourgouris S. (2002), Hypnosis and Critique: Film Music for the Balkans, [w:] Balkan as metaphor: between globalization and fragmentation, red. D.I. Bjelić, O. Savić, Londyn, Massachusetts
• Gryglewicz T. (1992), Malarstwo Europy Środkowej 1900-1914: tendencje modernistyczne i wczesnoawangardowe, Kraków
• Górska U. (2008), Europa Środkowa na rozdrozu, "Tekstualia", nr 1 (12)
• Jankowska M. (2004), Świat według Emira Kusturicy, Poznań
• Jezernik B. (2007), Dzika Europa. Bałkany w oczach zachodnich podróżników, tłum. P. Oczko, Kraków
• Kaplan R. (2010), Bałkańskie upiory. Podróż przez historię, tłum. J. Ruszkowski, Wołowiec
• Kiš D. (1989), Wariacje na tematy Środkowoeuropejskie "Res Publica Nowa", nr 1
• Kundera M. (1984), Zachód porwany albo tragedia Europy Środkowej, tłum. M.L., "Zeszyty Literackie", nr 5
• Magris C. (2004), Dunaj, tłum. J. Ugniewska, A. Osmólska-Mętrak, Warszawa
• Nowak A. (2007), Od imperium do imperium: spojrzenia na historię Europy Wschodniej, Kraków
• Skórzewski D. (2006), Postkolonialna Polska: projekt (nie)możliwy, "Teksty Drugie", nr 1-2
• Solarz M.W. (2009), Trzeci wiat. Zarys biografii pojęcia, Warszawa
• Szaruga L. (2008), Palimpsest Międzymorza (zarys problematyki), "Tekstualia", nr 1 (12)
• Szucs J. (1995), Trzy Europy, tłum. J. M. Kłoczowski, Lublin
• Thompson E. (2005), Said a sprawa polska, "Dziennik, Europa Świat", nr 149/05
• Todorowa M. (2008), Bałkany wyobrażone, tłum. P. Szymor i M. Budzińska, Wołowiec
• Varga K. (2007), Gulasz z turula, Wołowiec
• Waligórski M. (2008), Środkowoeuropejska refleksja historiozoficzna wobec postmodernizmu, "Tekstualia", nr 1 (12)
• Wolff L. (1994), Inventing Eastern Europe The Map of Civilization on the Mind of the Enlightenment, Stanford
• Žižek S. (2001), Przekleństwo fantazji, tłum. A. Chmielewski, Wrocław