Autorytet serialu dokumentalnego : na przykładzie "Trzeciej części meczu : rzecz o reprezentacji"

• Autorzy: Michał Piepiórka

Warianty tytułu

Authority Documentary Series : for Example, the "Third Part of the Game : Thing about Representation"

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

Najczęstszym zarzutem kierowanym w stronę audiowizualnych przekazów dokumentalnych jest ich niezdolność do obiektywizmu. To główny argument przeciwników filmowych dokumentów, przesądzający według nich o tożsamości filmów faktów i fikcji. Wśród teoretyków trwa spór o status niefikcjonalnych przekazów audiowizualnych, choć coraz mniejszą popularnością cieszą się sądy o uprzywilejowanej roli dokumentu w przedstawianiu realności. Wydaje się jednak, że niektórzy twórcy, dziennikarze, jak i widzowie wciąż traktują filmy faktów jako przekazy posiadające uprzywilejowany kontakt z rzeczywistością. Widać to na przykładzie komentarzy zamieszczonych zarówno przez autorów, jak i dziennikarzy w Internecie, przy okazji emisji w stacji Orange Sport serialu dokumentalnego Trzecia część meczu. Rzecz o reprezentacji. Na przykładzie recepcji tego tekstu telewizyjnego chciałbym udowodnić, że filmowe dokumenty traktuje się jak medium obiektywnie przekazujące wiedzę o świecie, a nawet odkrywające przed widzami jakąś wcześniej skrywaną rzeczywistość. Następnie przyjrzę się samemu serialowi i retorycznym chwytom w nim zastosowanym, które mają zaświadczać o faktycznym odkrywaniu wcześniej niedostępnej wiedzy o świecie. Wykażą ponadto, dzięki przeprowadzonym na grupie respondentów swobodnym wywiadom pogłębionym, że również widzowie definiują seriale dokumentalne poprzez ich specyficzny stosunek do rzeczywistości, pozwalający obiektywnie przedstawiać fakty o świecie. Analiza tych trzech źródeł (internetowych tekstów dziennikarskich, serialu i wypowiedzi respondentów) ma udowodnić, że przekazy dokumentalne posiadają autorytet, dzięki któremu są postrzegane jako teksty obiektywnie przekazujące informacje o rzeczywistości. (fragment tekstu)

EN

This article attempts to show that documentary series project a sense of authority which makes television viewers believe in their objectivity. It also argues that documentary series have become a source of knowledge about the world for the viewers. I analyze a documentary series entitled "Trzecia część meczu. Rzecz o reprezentacji" by Adam Bortnowski. In the article I examine three sources with respect to this series: online journalistic articles, the audiovisual text of TV series and respondents' opinions. In order to analyze online journalistic articles I used a theory of discourse which allowed me to distinguish between two discursive strategies appearing in such articles, that is, the strategy of objectivity and the strategy of exploration. As for audiovisual texts, their authors use rhetorical tricks aimed at convincing the audience that documentary series show some previously unknown information about reality. Mirosław Przylipiak and Stella Bruzzi highlight a few features of documentary series which differentiate them from factual films and which bring them closer to a docusoap. This type of TV series emphasizes entertainment and belittles the realm of knowledge. Therefore, we should not treat such TV series as objective documentaries. I attempt to prove that Bortnowski's TV series meets the conditions for a docusoap. At the end of my article I analyze the opinions of TV series' viewers about the features of a documentary series. In their opinion objectivity is one of the major features of this type of television text. (original abstract)

Słowa kluczowe

PL

Produkcja filmowa; Kinematografia; Obiektywizm

EN

Film production; Cinematography; Objectivism

• Czasopismo: Człowiek i Społeczeństwo / Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu. Wydział Nauk Społecznych
• Rocznik: 2012
• Tom: 34 Nowe perspektywy filmoznawstwa
• Strony: 93--107

Twórcy

autor

Michał Piepiórka

• Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu

Bibliografia

• Corcoran F. (1994), Telewizja jako aparat ideologiczny: władza i przyjemność, przeł. A. Helman, [w:] Po kinie?... Audiowizualność w epoce przekaźników elektronicznych, red. A. Gwóźd), Kraków, s. 95-116
• Fairclough N., Duszak A. (2008), Wstęp. Krytyczna analiza dyskursu - nowy obszar badawczy dla lingwistyki i nauk społecznych, [w:] Krytyczna analiza dyskursu. Interdyscyplinarne podejście do komunikacji społecznej, red. A. Duszak i N. Fairclough, Kraków, s. 7-27
• Godzic W. (2004), Telewizja i jej gatunki po Wielkim Bracie, Kraków
• Godzic W. (2001), "Wielki Brat" a sprawa polska, [w:] Podglądanie Wielkiego Brata, red. W. Godzic, Kraków, s. 13-23
• Jarecka U. (1998), Poznanie i przyjemność. Obraz świata w filmach dokumentalnych z początku i końca XX wieku (kinematograf i Discovery Channel), "Kwartalnik Filmowy" nr 23, s. 216-232
• Karabasz K. (1998), Film dokumentalny dzisiaj, "Kwartalnik Filmowy" nr 23, s. 121-123
• Mittell J. (2001), A Cultural Approach to Television Genre Theory, "Cinema Journal" nr 40(3), s. 3-24
• Newcomb H.M., Hirsch P.M. (1997), Telewizja jako forum kultury, przeł. J. Mach, [w:] Pejzaże audiowizualne: telewizja, wideo, komputer, red. A. Gwóźdź, Kraków, s. s. 91-107
• Nichols B. (1998), Na granicy rzeczywistości (telewizyjnej), "Kwartalnik Filmowy" nr 23, s. 21-40
• Ogonowska A. (2010), "Mock-documentary" i "faction genre": wyzwanie dla kina dokumentalnego i paratekstualne gry z widzem, [w:] Kino po kinie. Film w kulturze uczestnictwa, red. A. Gwóźdź, Warszawa, s. 269-292
• Piekot T. (2006), Dyskurs polskich wiadomości prasowych, Kraków
• Pollak A. (2008), Analyzing TV Documentaries, [w:] Qualitative discourse analysis in the social sciences, red. R. Wodak i M. Krzyżanowski, Hampshire, s. 77-95
• Przylipiak M. (2004), An American Family jako zapowiedź współczesnych form serialowych dokumentalizmu telewizyjnego, [w:] Między powtórzeniem a innowacją. Seryjność w kulturze, red. A. Kisielewska, Kraków, s. 223-237
• Przylipiak M. (1998), Film dokumentalny jako gatunek retoryczny, "Kwartalnik Filmowy" nr 23, s. 5-20
• Przylipiak M. (2004), Poetyka kina dokumentalnego, Gdańsk - Słupsk
• Richardson J.E. (2007), Analysing newspapers. An approach from critical discourse analysis, Hampshire
• Siwiński I. (1990), Dokument telewizyjny a oswajanie wiedzy. Granice kompromisu, [w:] Między obrazem a narracją. Szkice z teorii telewizji, red. A. Gwóźdź, Wrocław, s. 39-52
• Skwara A. (2010), Medyczne rejestracje filmowe. Między dokumentem a intymnością, [w:] Kino po kinie. Film w kulturze uczestnictwa, red. A. Gwóźdź, Warszawa, s. 119-138
• Sulima R. (2001), Oko "Wielkiego Brata", [w:] Podglądanie Wielkiego Brata, red. W. Godzic, Kraków, s. 25-36
• Wright T. (2005), Narracja telewizyjna a film etnograficzny, przeł. A. Moszyńska, [w:] Nowe media w komunikacji społecznej w XX wieku, red. M. Hopfinger, Warszawa, s. 284-292
• Basałaj J., Trzecia (prozaiczna) część meczu, http://www.orangesport.pl/tpsa/run?n=os_felietony_tekst&p1=140260&p2=615&p3=trzecia%20cz%C4%99%C5%9B%C4%87%20meczu* [dostęp: 9.07.2010].
• Bugno M., Nowy serial ujawnia kulisy polskiej kadry, http://sport.wp.pl/kat,115554,title,Nowy-serial-ujawni-kulisy-polskiej-kadry,wid,11766323,wiadomosc.html?ticaid=1a7df [dostęp: 9.07.2010].
• Kołtoń R., "Trzecia część meczu" - bezcenny dokument, http://sport.interia.pl/felietony/kolton/news/kolton-trzecia-czesc-meczu-bezcenny-dokument,1409977 [dostęp:9.07.2010].
• http://sport.interia.pl/pilka-nozna/reprezentacja/news/najwieksze-tajemnice-kleskibeenhakkera-film,1409439 [dostęp: 9.07.2010].
• http://sport.wp.pl/kat,115554,title,Takiego-serialu-nikt-jeszcze-nie-widzial,wid,11766287,wiadomosc.html?ticaid=1a799 [dostęp: 9.07.2010].