Zastosowanie metody TOPSIS do oceny kondycji finansowej gmin w Polsce w 2010 roku

• Autorzy: Anna Bieniasz , Zbigniew Gołaś , Aleksandra Łuczak

Warianty tytułu

Application of TOPSIS Method to Evaluate the Financial Condition of Communes in Poland in 2010

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

Głównym celem artykułu jest ocena kondycji finansowej gmin w Polsce na podstawie danych z 2010 r. W pracy wykorzystano wskaźniki prezentowane przez Ministerstwo Finansów, które pozwalają na kompleksową ocenę wszystkich gmin w Polsce. Wskaźniki te zostały ujęte w trzech grupach wskaźników: budżetowych, na mieszkańca oraz zadłużenia i zdolności jego obsługi. W ocenie efektywności finansowej gmin zastosowano narzędzia analizy wskaźnikowej oraz metodę TOPSIS. Wyznaczone wartości cechy syntetycznej TOPSIS posłużyły do wyodrębnienia sześciu klas typologicznych obiektów. Ponadto dokonano charakterystyki kondycji finansowej gmin w układzie typów gmin (miejskie, wiejskie, miejsko-wiejskie). W analizie tej zastosowano również logit wielomianowy. Przeprowadzona ocena kondycji finansowej gmin, przy zastosowaniu miernika syntetycznego TOPSIS, pozwala stwierdzić, że gminy o bardzo niskiej i bardzo wysokiej kondycji finansowej stanowiły niewiele ponad 3% gmin ogółem. Najliczniej, bo w ponad 66%, były reprezentowane gminy o przeciętnym poziomie kondycji finansowej (średnim-niższym i średnim-wyższym). Średnia syntetyczna miara kondycji finansowej, w układzie typów gmin, nie różnicowała znacząco gmin, jednak wskazywała nieznacznie na najlepszą ocenę kondycji finansowej gmin wiejskich. (abstrakt oryginalny)

EN

The main objective of this paper is to evaluate the financial condition of communes in Poland based on data from 2010. The ratios presented by the Ministry of Finance were used in the study. They allow for a comprehensive assessment of all the communes in Poland. These indicators were included in three groups: budget, per capita and debt. The evaluation of the financial condition of communes was carried out using the tools of financial rafio analysis and the TOPSIS method. The synthetic values set by TOPSIS method were used to identify six typological classes of objects. In addition, an analysis of the financial condition of communes by commune types (urban, rural, urban-rural) was performed, using multinomial logit. The evaluation of the financial condition of communes using a synthetic TOPSIS measure shows that communes with very low and very high financial condition account for about 3% of all the communes. Most numerous (66%) were the communes with medium levels of financial condition. Average synthetic measure of financial condition for commune types did not show significant differences, pointing only slightly to the best financial condition of rural communes. (original abstract)

Słowa kluczowe

PL

Gmina; Budżet gminy; Samorząd terytorialny; Metody oceny finansowej; Metoda TOPSIS

EN

District; District budget; Local government; Methods of financial evaluation; Technique for Order of Preference by Similarity to Ideal Solution (TOPSIS)

• Czasopismo: Zeszyty Teoretyczne Rachunkowości
• Rocznik: 2013
• Tom: 70
• Numer: nr 126
• Strony: 25--42

Twórcy

autor

Anna Bieniasz

• Uniwersytet Przyrodniczy w Poznaniu

autor

Zbigniew Gołaś

• Uniwersytet Przyrodniczy w Poznaniu

autor

Aleksandra Łuczak

• Uniwersytet Przyrodniczy w Poznaniu

Bibliografia

• Becker A., Becker J. (2009), Zastosowanie metody granicznej analizy danych do oceny gospodarowania województw Polski, [w:] J. Wątróbski (red.), Studia i materiały Polskiego Stowarzyszenia Zarządzania Wiedzą, PSZW, Bydgoszcz, s. 1-12.
• Denek E., Sobiech J., Wolniak J. (2001), Finanse publiczne, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa.
• Diakoulaki D., Mavrotas G., Papayannakis L. (1995), Determining objective weights in multiple criteria problems: the critic method, "Computers & Operations Research", vol. 27, s. 963-973.
• Dylewski M., Filipiak B., Gorzałczyńska-Koczkodaj M. (2004), Analiza finansowa w jednostkach samorządu terytorialnego, Municipium, Warszawa.
• Gruszczyński M. (red.) (2010), Mikroekonometria. Modele i metody analizy danych indywidualnych, Oficyna a Wolters Kluwer business, Warszawa.
• Hwang C.L., Yoon K. (1981), Multiple Attribute Decision Making: Methods and Applications, Springer, Berlin.
• Klimek E. (2005), Kształtowanie się wydatków inwestycyjnych w gminach województwa zachodniopomorskiego w latach 1999-2002, [w:] J. Kaja, K. Piech (red.), Rozwój oraz polityka regionalna i lokalna w Polsce, SGH, Warszawa.
• Kożuch A. (2008), Zmiany w zarządzaniu finansami lokalnymi, "Zeszyty Naukowe SGGW - Ekonomika i Organizacja Gospodarki Żywnościowej", z. 65, s. 121-132.
• Łuczak A., Wysocki F. (2005), Zastosowanie metod klasyfikacji typologicznej i planowania scenariuszowego do programowania rozwoju obszarów wiejskich, Wydawnictwo Akademii Rolniczej w Poznaniu, Poznań.
• Majchrzak A. (2012), Czynniki warunkujące kondycję finansową gmin województwa wielkopolskiego, maszynopis pracy doktorskiej, Uniwersytet Przyrodniczy w Poznaniu, Poznań, s. 30.
• Malina A., Zeliaś A. (1997), Taksonomiczna analiza przestrzennego zróżnicowania jakości życia ludności w Polsce w 1994 r., "Przegląd Statystyczny", t. 44, z. l.
• Pankau E. (2005), Problemy związane z finansowaniem samorządów w Polsce, [w:] J. Kaja, K. Piech (red.), Rozwój oraz polityka regionalna i lokalna w Polsce, SGH, Warszawa.
• Satoła Ł. (2010), Ocena sytuacji finansowej gmin wiejskich w Polsce w latach 2006-2008, Acta Scientiarum Polonorum", Series "Oeconomia" 9 (2), s. 199-210.
• Standar A., Sredzińska J., (2008), Zróżnicowanie kondycji finansowej gmin województwa wielkopolskiego, "Journal of Agribusiness and Rural Development", no. 4 (10), s. 135-145.
• Wang Y.-M, Luo Y. (2010), Integration of correlations with standard deviations for determining attribute weights in multiple attribute decision making, "Mathematical and Computer Modelling", vol. 51, no. 1-2.
• Wiśniewski M. (2011), Ocena zdolności kredytowej gminy, Difin, Warszawa.
• Wysocki F. (2010), Metody taksonomiczne w rozpoznawaniu typów ekonomicznych rolnictwa i obszarów wiejskich, Wydawnictwo Uniwersytetu Przyrodniczego w Poznaniu, Poznań.
• Wysocki F., Lira J. (2008), Statystyka opisowa, Wydawnictwo Akademii Rolniczej w Poznaniu, Poznań.
• Wysocki F., Łuczak A. (2006), Rozmyta wielokryterialna metoda porządkowania liniowego obiektów. Taksonomia 13. Klasyfikacja i analiza danych. Teoria i zastosowania, Wydawnictwo Akademii Ekonomicznej we Wrocławiu, Wrocław.
• Ustawa z dnia 8.03.1990 r. o samorządzie gminnym, Dz. U. 1990, nr 16, poz. 95, tekst jednolity Dz. U. 2001, nr 142, póz. 1591.
• Ustawa z dnia 13.11.2003 r. o dochodach jednostek samorządu terytorialnego, Dz. U. 2003, nr 203, poz. 1966.
• Ustawa z dnia 30.06.2005 r. o finansach publicznych, Dz. U. 2009, nr 157, poz. 1241, art. 170.
• Interpretacja wskaźników finansowych w analizach finansowych samorządów. Raport specjalny, Fitch Ratings, wrzesień 2010, http://www.fitchpolska.com.pl/reports/ipf-wskazniki.pdf?rep=7775 (dostęp: 10.12.2012).
• Nadwyżka operacyjna w jednostkach samorządu terytorialnego w latach 2008-2010, Ministerstwo Finansów, Warszawa, sierpień 2011, http://www.mf.gov.pl/_files_/finanse_samorzadow/opracowania/nadwyzkaoperacyjna2008-2010.pdf (dostęp: 12.10.2012).
• Wskaźniki do oceny sytuacji finansowej jednostek samorządu terytorialnego w latach 2008-2010, Ministerstwo Finansów, Warszawa, sierpień 2011, http://www.mf.gov.pV_files_/finanse_samorzadow/opracowania/wsk2008-2010/i-ii_wsk2008-2010_opis.pdf (dostęp: 08.06.2012).
• Metodologia rankingu gmin Małopolski 2012, http://www.mistia.org.pl/pliki/1347299291_Metodologia%20Rankingu_2012.pdf (dostęp: 10.12.2012).
• Zdolność kredytowa to nie sztywne wskaźniki zadłużenia. Raport specjalny, Fitch Ratings 2006, http://www.fitchpolska.com.pl/reports/Polishmunicipaliites2006-10-27pl.pdf?rep=6630 (dostęp: 10.12.2012).