Prawo finansowe po transformacji ustrojowej

• Autorzy: Teresa Dębowska-Romanowska

Warianty tytułu

Financial Law after the Political Transformation in Poland

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

Artykuł poświęcony jest ocenie tendencji i efektów zmian prawa finansowego w trakcie procesu transformacji ustrojowej i już po niej. Artykuł składa się z następujących części: 1) cele transformacji prawa publicznego; w tym prawa finansowego; 2) cechy ustroju finansowego państwa; 3) skutki dokonanych w okresie transformacji zmian dla zakresu, metod oraz rangi regulacji prawnofinansowej W części 1 autorka stawia tezy, że prawo finansowe w toku transformacji i po jej zakończeniu stało się najważniejszą dziedziną prawa publicznego ze względu na to, że zaczęło ono bezpośrednio kształtować ustrój państwa. Autorka podkreśla nadto, że nie sięgano już do rozwiązań okresu międzywojennego po przywróceniu pełnej niepodległości oraz nie w pełni wzorowano się na rozwiązaniach państw o rozwiniętych demokracjach. Niewątpliwie polskim samodzielnym wkładem w rozwój koncepcji współczesnego państwa było wprowadzenie do Konstytucji długiego szeregu restrykcji finansowych wyrażających wolę samoograniczenia się państwa dla przyszłości następnych pokoleń. Restrykcje te mogłyby być i już są wzorem dla innych państw. W części 2 autorka zwraca uwagę nie tylko na pozytywne skutki głębokiej reglamentacji prawnej finansów publicznych, lecz także wskazuje na nieuchronnie im towarzyszące skutki ujemne. Skutki te, to przede wszystkim ograniczenie swobody politycznej ciał przedstawicielskich, rozszerzenie zakresu stosunków społecznych podlegających reglamentacji, nadmierna kazuistyka przepisów i ich zmienność. Autorka podkreśla także zwiększenie roli trzeciej władzy - władzy sądowniczej w sprawach finansowych. Powstaje też pytanie, czy w dobie globalizacji i szybkich nieprzewidywalnych zmian gospodarczych tak sformalizowany ustrój finansowy jest w stanie efektywnie reagować na niebezpieczeństwo. Na koniec Autorka zwraca uwagę na trudności w zachowaniu standardów prawidłowej legislacji w sferze zarządzania finansowego, ze względu na to, iż jest to właśnie sfera zarządzania, która nie poddaje się tak łatwo regułom prawodawstwa.

EN

The paper is focused on the assessment of the tendencies and effects of the changes in financial law during the political transformation and immediately after the overturn of the political regime in Poland. It is divided in three parts: 1) goals of the transformation of public law, including financial law, 2) characteristics of the financial regime of the state, 3) effects of the changes made during the transformation on the scope, methods and financial and legal regulations. In part 1 it is proposed that in the course of the political transformation, financial law, owing to its direct influence on the shaping of the state's political regime, became the most important area of public law. The authoress also points to the fact that neither the solutions of the interwar period, nor the solutions of the existing democracies were taken as models in the process of forming of the new regime in Poland. An important independent contribution to the development of the concept of a modern state was the introduction into the new Poland's Constitution of a long list of financial restrictions upon the state that manifested the state's will to display a self-limiting attitude. Those restrictions could be and in fact already are a model for constitutions of other states. In part 2 the authoress discusses the positive effects of broad and complete legal regulations of public finance but points, at the same time, to their imminent negative consequences. Those consequences include, among other things, the limitation of the political freedom of members of parliament, the widening of the social relationships that are subject to legal regulations, focus on details and their changeability. The increased role of the third power - the judiciary - in financial matters, is being emphasised. A question arises whether, in the era of globalisation and frequent and unpredictable changes in the economy such a formalised financial regime is capable of an expedient reaction to risk situations. Finally, the difficulty in maintaining the standards of proper legislation in the sphere of financial management is signalled as being the sphere of management that is not easy to be subjected to the rules of the legislative.(original abstract)

Słowa kluczowe

PL

Prawo finansowe; Przekształcenia ustrojowo-systemowe; Finanse publiczne

EN

Financial law; Political and systemic transformations; Public finance

• Czasopismo: Ruch Prawniczy, Ekonomiczny i Socjologiczny
• Rocznik: 2011
• Numer: nr 3
• Strony: 81--91

Twórcy

autor

Teresa Dębowska-Romanowska

• Uniwersytet Łódzki

Bibliografia

• Borodo A., Problematyka prawna ustawy budżetowej, w: A. Gomułowicz, J. Małecki (red.), Exiniuria non oritur ius. Księga ku czci Profesora Wojciecha Łączkowskiego, Poznań 2003
• Dębowska-Romanowska T., Charakter prawny ustawy budżetowej - nowe pytania czy nowe odpowiedzi na stare pytania?, w: J. Głuchowski, C. Kosikowski, J. Szołno-Koguc (red.), Nauka finansów publicznych i prawa finansowego w Polsce. Dorobek i kierunki rozwoju. Księga Jubileuszowa Profesor Alicji Pomorskiej, UMCS, Lublin 2008
• Dębowska-Romanowska T., Jankiewicz A. (red.), Konstytucja - ustrój - system finansowy państwa. Księga pamiątkowa ku czci Profesor Natalii Gajl, Warszawa 1999
• Dębowska-Romanowska T., Nadzór zewnętrzny nad zarządzaniem finansowym w samorządzie i nad tworzeniem lokalnego prawa finansowego, w: M. Stec (red.), Regionalne izby obrachunkowe. Charakterystyka ustrojowa i komentarz do ustawy, Warszawa 2010
• Dębowska-Romanowska T., Prawo finansowe. Część konstytucyjna wraz z częścią ogólną, Warszawa 2010
• Dębowska-Romanowska T., Tendencje tworzenia regulacji prawno-finansowych i ich wpływ na rozumienie prawa organicznego (ustrojowego) w Polsce, w: H. Dzwonkowski, J. Głuchowski, A. Pomorska i in. (red.), W kręgu prawa podatkowego i finansów publicznych. Księga dedykowana Profesorowi Cezaremu Kosikowskiemu w 40-lecie pracy naukowej, UMCS, Lublin 2005
• Dębowska-Romanowska T., Zagadnienia prawne wydatków publicznych na rzecz osób trzecich, Łódź 1993
• Kosikowski C., Finanse publiczne w świetle Konstytucji RP oraz orzecznictwa TK, Warszawa 2004
• Kosikowski C., Ustawa podatkowa - geneza, ewolucja i stan prawny. Tworzenie, kontrola, wykładnia, wykonywanie, Warszawa 2006
• Mastalski R., Fojcik-Mstalska E. (red.), Prawo finansowe, Warszawa 2011
• Mastalski R., Konstytucyjne podstawy prawa podatkowego, w: M. Wyrzykowski (red.), Konstytucyjne podstawy systemu prawa , Warszawa 2001
• Ruśkowski E., Salachna J., Ustawa o dochodach jednostek samorządu terytorialnego. Komentarz, Warszawa 2004
• Salachna J.M., Wielkoletnia prognoza finansowa jako przedmiot nadzoru i kontroli regionalnych izb obrachunkowych, ,,Finanse Komunalne'' 2010, nr 10