Ewolucja szwedzkiego modelu gospodarki

• Autorzy: Jan Winiecki

Warianty tytułu

Evolution of the Swedish Economic Model

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

Autor rozpatruje model szwedzki z punktu widzenia jego ewolucji w czasie, a następnie dokonuje konfrontacji tego modelu z rzeczywistością ekonomiczną oraz ocenia oddziaływanie tego modelu na efektywność szwedzkiej gospodarki. Co się tyczy ewolucji modelu, autor zwraca uwagę na szczególne historyczne uwarunkowania: relacji władzy królewskiej i chłopstwa. Te relacje przyczyniły się do ukształtowania się demokratycznych i egalitarystycznych cech stosunków społeczno-politycznych i ułatwiły wprowadzenie przez socjaldemokrację tego modelu w czasach współczesnych. Autor podkreśla ideologiczne - kolektywistyczne - cechy modelu szwedzkiego i konsekwencje tejże ideologii. Ewolucja modelu rozpoczęła się po ostrym kryzysie pierwszej połowy lat 90. XX w., a jej w wyniku nastąpiła redukcja skali wydatków publicznych z ok. 70% PKB do 50% PKB obecnego. Po kryzysie model, umownie nazywany przez autora modelem 2.0, przestał być czymś unikalnym i stał się jednym z wariantów tak zwanego europejskiego modelu socjalnego. Autor negatywnie ocenia wpływ oryginalnego modelu szwedzkiego i jego współczesnych pozostałości na efektywność szwedzkiej gospodarki. Dowodem na to są między innymi wyższy wzrost wydajności i produktywności kapitału, szczególnie w przemyśle przetwórczym, po redukcji udziału wydatków publicznych w PKB oraz zwiększeniu zakresu wolności ekonomicznych i obywatelskich (ograniczenie państwa niańki). Nadal jednak gospodarka boryka się z niezdolnością tworzenia miejsc pracy - ich liczba nie rośnie od 1975 r. - oraz z niewysokim poziomem innowacyjności gospodarki (mimo bardzo wysokich wydatków na B+R). Autor formułuje więc tezę, że osiągnięcia szwedzkiej gospodarki mają dwa główne źródła. Pierwsze to historyczne tradycje (etyka protestancka) wpływające na wysoki poziom społecznej dyscypliny, ale słabnące z upływem kolejnych dziesięcioleci istnienia modelu szwedzkiego 1.0. Natomiast drugie to wcześniejsze osiągnięcia szwedzkiej gospodarki jej fazie liberalnej (1860-1950), kiedy rosła ona najszybciej na świecie. W innych warunkach erozja efektywności pod wpływem kolektywistycznych rozwiązań oryginalnego modelu szwedzkiego byłaby znacznie szybsza.

EN

The author looks at the emergence and evolution of the Swedish economic model (called herein: model 1.0) and confronts it with the performance of the economy. He stresses a particular feature of the Swedish history, namely the relation between the king and the peasantry, as the precondition for a successful introduction of the collectivist folkhemmet model, based on a large public (social) sector and egalitarian wages and income policies. This model was pursued determinedly (despite the slowly deteriorating performance of the economy) until the acute crisis of the early 1990s. Under its impact the model has been cut in size (from approx. 70% GDP to 50% GDP now) and modified in terms of access to various benefits (in order to reduce 'free riding'). The modified model, called here: model 2.0, has few characteristics of the model 1.0 and is barely distinguishable from the more general European social model. The author evaluates the impact of the Swedish model (1.0) on the performance of the economy in negative terms. Partial evidence is supplied by improved performance after the crisis-generated reforms, with a faster growth of labour productivity, and greater international competitiveness of the Swedish manufacturing in the post mid-1990s period. These were spurred by the cuts in public expenditures and taxes (and resulting stronger incentives for individuals), as well as enhanced economic and civic freedoms. However, even the modified model 2.0 is still hobbled by the egalitarian wage structure, low R&D efficiency, with the resultant inability of the economy to create private sector jobs. Altogether, the author's opinion is that whatever positive effects have been registered by the Swedish economic performance, they resulted from the impact of the history-shaped institutions (including the protestant ethics) and earlier successes of the liberal Swedish economy, which in the period of 1860-1950 grew the fastest in the world, preceding the expansion of the collectivist Swedish model.(original abstract)

Słowa kluczowe

PL

Gospodarka; Szwedzki model państwa dobrobytu; Konkurencyjność; Rozwój kultury

EN

Economy; Swedish model of the welfare state; Competitiveness; Cultural development

• Czasopismo: Ruch Prawniczy, Ekonomiczny i Socjologiczny
• Rocznik: 2012
• Numer: nr 4
• Strony: 123--147

Twórcy

autor

Jan Winiecki

• Wyższa Szkoła Zarządzania i Informatyki w Rzeszowie

Bibliografia

• Arfwedson J., Munkhammar J., Searching for a Swedish Model, ,,Wall Street Journal'' z 25 maja 2005
• Baumol W.J., Macroeconomics of Unbalanced Growth: The Anatomy of Urban Crises, ,,American Economic Review'' 57, 1967, nr 3
• Black Hole, ,,The Economist'' z 28 sierpnia 1999
• Eklund K., Sveriges tillvaxtproblem, w: Marknad och politik, Dialogos, Lund 1994
• Kubitsky J., Alfabet szwedzki, Difin, Warszawa 2011
• McKinsey Global Institute, Sweden's Economic Performance: Recent Development, Current Priorities. Synthesis, May 2006
• Myrdal A., Myrdal G., Kris i befolkningsfragan, Stockholm 1934
• Rojas M., Sweden after the Swedish Model. From Tutorial State to Enabling State, Timbro, Stockholm 2005
• Sanandaji N., The Swedish Model Reassessed, Libera, Helsinki, October 2011
• Segerfeldt F., The Not-So-Super Model, ,,Wall Street Journal'' z 24 stycznia 2006
• Szaleniec M., Majerkiewicz W., Historia inflacji (cz. III), NBPortal, 6 maja 2008
• Winiecki J., Economic Prospects - East and West, Centre for Research into Communist Economies, London 1987
• Winiecki J., Kryzys strefy euro i jego źródła w funkcjonowaniu państwa opiekuńczego, ,,Ruch Prawniczy, Ekonomiczny i Socjologiczny'' 74, 2012, z. 1
• Winiecki J., The BRIC Group - How Strong a Challenge to the West?, ,,World Economics'' 13, 2012, nr 2
• Winiecki J., The Distorted World of Soviet-Type Economies, Routledge, London and Pittsburgh University Press, 1988
• Zienkowski L., Wiedza a wzrost gospodarczy, Scholar, Warszawa 2003