Data Envelopment Analysis w ocenie efektywności technicznej wielozakładowego przedsiębiorstwa górniczego

• Autorzy: Izabela Jonek-Kowalska

Warianty tytułu

Data Envelopment Analysis in the Assessment of Technical Efficiency in a Multi-Plan Mining Enterprise

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

Głównym celem artykułu jest wskazanie różnic w poziomie wykorzystania nakładów w kopalniach, tworzących wielozakładowe przedsiębiorstwo górnicze oraz określenie zmian umożliwiających efektywniejsze wykorzystanie nakładów. Dodatkowo w artykule postawiono następujące hipotezy badawcze: H1: Badane zakłady górnicze cechuje znaczne zróżnicowanie pod względem efektywności technicznej oraz H2: W badanych zakładach górniczych istnieją możliwości redukcji nakładów, pozwalające zachować dotychczasowe efekty. Uzyskane wyniki pozwalają stwierdzić, że w badanym przedsiębiorstwie górniczym w całym analizowanym okresie istnieje tylko jeden zakład charakteryzujący się efektywnością techniczną na poziomie 1, reprezentujący wzorcową Decision Making Units (DMU). Pozostałe zakłady (z wyjątkiem dwóch okresowo osiągają cych efektywność techniczną równą 1) w świetle metody DEA - modelu CCR, to jednostki nieefektywne, przy czym poziom ich nieefektywności jest znacznie zróżnicowany. Potencjalna redukcja zatrudnienia i kosztów produkcji, określona przy wykorzystaniu modelu DEA w 2012 roku, dla całego przedsiębiorstwa górniczego wynosi około 27-29% dotychczasowych nakładów. Powyższe wnioski pozwoliły potwierdzić obie hipotezy badawcze. (abstrakt oryginalny)

EN

The main purpose of the article is to indicate the differences in the level of using outlays in the coal mines that constitute a multi-plant mining enterprise and to determine changes enabling a more effective use of outlays. Additionally, there are the following research hypotheses stated in the article: H1: The examined mining plants are specific for differentiation concerning technical efficiency and H2: In the examined mining plants there are possibilities to reduce outlays in a way that does not impair the current effects. The results obtained allow to state that in the examined mining enterprise there is only one plant characterized by technical efficiency on the level of 1, representing the best Decision Making Units (DMU). The remaining plants (except two which periodically reaches technical efficiency equals 1), in the light of DEA method - CCR model, are inefficient units, however, the level of their inefficiency is considerably varied. A potential reduction of employment and production costs, determined using DEA model for the whole mining enterprise, equals about 27- 29% of the previous outlays. The conclusions above allowed to confirm both research hypotheses. (original abstract)

Słowa kluczowe

PL

Metoda DEA (analiza obwiedni danych); Efektywność techniczna; Górnictwo

EN

Data Envelopment Analysis (DEA); Technical efficiency; Mining sector

• Czasopismo: Przegląd Organizacji
• Rocznik: 2014
• Numer: nr 3
• Strony: 4--10

Twórcy

autor

Izabela Jonek-Kowalska

• Politechnika Śląska

Bibliografia

• [1] ADAMCZYK J., Raportowanie społecznej odpowiedzialności przedsiębiorstwa, "Przegląd Organizacji" 2013, nr 4.
• [2] BOROWIECKI R., Globalizacja - restrukturyzacja - konkurencja: z doświadczeń polskich przedsiębiorstw, "Bichuk Khtey" 2004, nr 6.
• [3] BP Statistical Review of World Energy, 2013.
• [4] CALVANO L., Multinational Corporations and Local Communities: A Critical Analysis, "Journal of Business Ethics" 2008, Vol. 82, No. 4.
• [5] CHARNES A., COOPER W.W., RHODES E., Measuring the Efficiency of Decision Making Units, "European Journal of Operational Research" 1978, Vol. 2, No. 6.
• [6] CHODYŃSKI A., Kompetencje sustainability przedsiębiorstwa w sytuacji kryzysu pozaekonomicznego, "Przegląd Organizacji" 2013, nr 1.
• [7] DOMAGAŁA A., Metoda Data Envelopment Analysis jako narzędzie badania względnej efektywności technicznej, "Badania Operacyjne i Decyzje" 2009, nr 3-4.
• [8] GRZYBOWSKA A., RUSZEWSKI J., Ekonomia społeczna w teorii i praktyce, Centrum Aktywności Społecznej PRYZMAT, Suwałki 2010.
• [9] GUZIK B., Podstawowe modele DEA w badaniu efektywności gospodarczej i społecznej, Wydawnictwo Uniwersytetu Ekonomicznego w Poznaniu, Poznań 2009.
• [10] GUZIK B., Propozycja metody szacowania efektywności instytucji non profit, "Roczniki Ekonomiczne Kujawsko-Pomor- skiej Szkoły Wyższej w Bydgoszczy", nr 2, Bydgoszcz 2009.
• [11] HILSON G., Championing the Rhetoric? Corporate Social Responsibility; in Ghana's Mining Sector, "Greener Management International" 2007, No. 53.
• [12] HILSON G., Corporate Social Responsibility in the Extractive Industries. Experiences from Developing Countries, "Resources Policy" 2012, Vol. 37.
• [13] JAKI A., Paradygmat efektywności w zarządzaniu, "Przegląd Organizacji" 2011, nr 4.
• [14] KARBOWNIK A. (red.), Zarządzanie procesem dostosowawczym w górnictwie węgla kamiennego w świetle dotychczasowych doświadczeń, Wydawnictwo Politechniki Śląskiej, Gliwice 2005.
• [15] KARBOWNIK A., TUREK M., Zmiany w górnictwie węgla kamiennego - geneza, przebieg, efekty, "Przegląd Górniczy" 2011, nr 7-8.
• [16] KUCHARSKI A., Metoda DEA w ocenie efektywności gospodarczej, Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego, Łódź 2011.
• [17] MALKO J., WOJCIECHOWSKI H" Polityka Unii Europejskiej w zakresie rozwoju energetyki zero-emisyjnej, [w:] ŚCIĄŻKO M. (red.), Uwarunkowania wdrożenia zero-emisyjnych technologii węglowych w energetyce, Instytut Chemicznej Przeróbki Węgla, Zabrze 2007.
• [18] MARCINKOWSKA M., Społeczna odpowiedzialność przedsiębiorstw a ich wyniki ekonomiczne - przegląd badań, "Przegląd Organizacji" 2010a, nr 12.
• [19] MARCINKOWSKA M., Społeczna odpowiedzialność przedsiębiorstw a ich wyniki ekonomiczne - aspekty teoretyczne, "Przegląd Organizacji" 2010b, nr 10.
• [20] MATWIEJCZUK R., Zarządzanie marketingowo logistyczne - wartość i efektywność, Wydawnictwo C.H. BECK, Warszawa 2006.
• [21] MISHRA S.K., HITZHUSEN J.F., SOHNGEN B.L., GULD- MANN J.M., Cost of Abandoned Coal Mine Reclamation and Associated Recreation Benefits in Ohio, "Journal of Environmental Management" 2012, No. 100.
• [22] MUTTI D., YAKOVLEVA N., VAZQUEZ-BRUST D., DI MARCO M.H., Corporate Social Responsibility in the Mining Industry: Perspectives from Stakeholder Groups in Argentina, "Resources Policy" 2012, No. 37.
• [23] NAZARKO J., KOMUDA M., KUŹMICZ K., SZUBZDA E., URBAN J., Metoda DEA w badaniu efektywności sektora publicznego na przykładzie szkół wyższych, "Badania Operacyjne i Decyzje" 2008, nr 4.
• [24] NAZARKO J., CHRABOŁOWSKA J., Benchmarking w ocenie efektywności krajowych spółek dystrybucyjnych energii elektrycznej, Prace Naukowe Akademii Ekonomicznej we Wrocławiu, "Taksonomia" 2005, nr 12.
• [25] NAZARKO J., JAKUSZEWICZ I., URBAN J., Metoda DEA w analizie jednostek produkcyjnych, [w:] NAZARKO J., KIEŁTYKA L. (red.), Narzędzia informatyczne w zarządzaniu i inżynierii produkcji, Difin, Warszawa 2008.
• [26] NOGALSKI B., SZPITTER A., RYBAK B., Rozważania o potrzebie elastyczności w zarządzaniu przedsiębiorstwem w warunkach turbulencji i nieprzewidywalności, Wydawnictwo Górnośląskiej Wyższej Szkoły Handlowej, Katowice 2012.
• [27] OLKUSKI T., Zależność Polski w zakresie importu węgla kamiennego, "Gospodarka Surowcami Mineralnymi" 2013, t. 28, z. 3.
• [28] OLKUSKI T., STAŁA-SZLUGAJ K., Odbiorcy polskiego węgla w eksporcie, "Polityka Energetyczna" 2012, t.15, z. 4.
• [29] PAJOR A., PRĘDKI A., Estymacja miernika efektywności technicznej w ramach metody DEA, "Przegląd Statystyczny" 2009, nr 3-4.
• [30] PAWŁOWSKA M., Analiza porównawcza efektywności technicznej polskiego sektora bankowego i sektorów bankowych krajów CEC5 i wybranych krajów UE w latach 1997-2001, "Bank i Kredyt" 2004.
• [31] PAWŁOWSKA M., Konkurencja i efektywność na polskim rynku bankowym na tle zmian strukturalnych i technologicznych:, Materiały i Studia NBP, nr 192, Warszawa 2005.
• [32] PŁONKA M., Wybrane problemy rachunku kosztów i korzyści społecznych podmiotów ekonomii społecznej, "Ekonomia Społeczna" 2008, nr 2.
• [33] PRĘDKI A., Analiza efektywności za pomocą metody DEA. Podstawy formalne i ilustracja ekonomiczna, "Przegląd Statystyczny" 2003, nr 1.
• [34] RAKOWSKA A., CICHORZEWSKA A.M., Instances of Corporate Social Responsibility in Coal Mining: an Example of Chosen Polish Mines, Management, Knowledge and Learning International Conference, 2012.
• [35] REDECKA A., Wpływ kapitału zagranicznego na efektywność sektora bankowego w Polsce w latach 1995-2007, "Debiuty Ekonomiczne" 2011, nr 11.
• [36] SAMBORSKI A., Governance w przedsiębiorstwie w kontekście społecznej odpowiedzialności, "Przegląd Organizacji" 2012, nr 1.
• [37] SIERPIŃSKA M., JACHNA T., Metody podejmowania decyzji finansowych, Wyd. Nauk. PWN, Warszawa 2008.
• [38] SLACK K., Mission Impossible? Adopting a CSR-based Business Model for Extractive Industries in Developing Countries, "Resources Policy" 2012, No. 37.
• [39] TUREK M., Techniczna i organizacyjna restrukturyzacja kopalń węgla kamiennego, Główny Instytut Górnictwa, Katowice 2007.
• [40] TUREK M., MICHALAK A., Całkowite ¡jednostkowe koszty produkcji w kopalniach węgla kamiennego - zmiany i determinanty, [w:] TUREK M. (red.), Analiza i ocena kosztów w górnictwie węgla kamiennego w Polsce, Difin, Warszawa 2013.
• [41] TUREK M., Węgiel kamienny na rynku energetycznym w Polsce, [w:] PYKA J. (red.), Szanse i zagrożenia rozwoju rynku energetycznego w Europie i Polsce, Wydawnictwo Akademii Ekonomicznej w Katowicach, Katowice 2007.
• [42] ZIELIŃSKI M., Efektywność - ujęcie ekonomiczne i społeczne, Zeszyty Naukowe Politechniki Śląskiej, Seria: Organizacja i Zarządzanie nr 1898, Gliwice 2013.