PL EN


Preferencje help
Widoczny [Schowaj] Abstrakt
Liczba wyników
Czasopismo
2014 | nr 1 (1) | 9--28
Tytuł artykułu

Determinanty rozwoju wsi polskiej na początku XXI wieku

Warianty tytułu
Determinants of Polish Rural Development at the Beginning of the XXI Century
Języki publikacji
PL
Abstrakty
Wieś jako obszar i miejsce zamieszkania wzrastającej liczby ludności podlega wielorakim przemianom, m.in.: zmniejsza się obszar wsi, wzrasta liczba ludności wiejskiej, wzrasta poziom infrastruktury, pogłębia się dywersyfikacja działalności i źródeł głównego utrzymania ludności wiejskiej. Procesy te zachodzą pod wpływem czynników wewnętrznych (krajowych) i zewnętrznych. Unia Europejska stawia na aktywizację i odnowę obszarów wiejskich. Na lata 2007-2013 został opracowany w tej sprawie program, którego konstrukcją nośną stały się cztery osie priorytetowe. Oś pierwsza, o charakterze gospodarczym, zmierzać ma do poprawy konkurencyjności sektora rolnego i leśnego. Oś druga związana jest ze środowiskowymi uwarunkowaniami ekologicznymi i ukierunkowana została na poprawę środowiska naturalnego. Oś trzecia zawiera w sobie wartości społeczne i ukierunkowuje działania na rzecz poprawy jakości życia ludności na obszarach wiejskich, a jednocześnie dążenia do zróżnicowania gospodarki wiejskiej. Oś czwarta dotyczy lokalnej społeczności. Program ten określa zakres i formę wsparcia obszarów wiejskich na lata 2007-2013. Finansowany jest zarówno z budżetu UE, jak i z krajowych środków publicznych. Celem badań było: określenie tendencji zmian zasięgu wsi polskiej pod względem terytorialnym i ludnościowym, stwierdzenie, czy przynależność Polski do UE przyczynia się do rozwoju obszarów wiejskich i rolnictwa oraz czy następuje pogłębienie dywersyfikacji działalności na obszarach wiejskich i postęp w ewolucji wsi od rolniczej do wielofunkcyjnej. Zgromadzony materiał został opracowany i zinterpretowany z wykorzystaniem metod: porównawczej (porównań) w formie wertykalnej i horyzontalnej, statystycznej i waloryzacji względnej elementów infrastruktury. Zasięg obszarów wiejskich w Polsce jest wyodrębniany według rejestru TERYT i w latach 2003-2011 wykazuje: zmniejszanie obszaru wsi i jej udziału w powierzchni Polski przy równoczesnym zwiększaniu liczby mieszkańców i wzroście ich udziału w ogólnej liczbie ludności kraju. Mając na celu zintegrowanie wsi polskiej z obszarami Unii Europejskiej, podjęto wiele decyzji politycznych i ekonomicznych na szczeblu zarówno unijnym, jak i krajowym. Polska, w tym obszary wiejskie, zaczęła korzystać ze środków unijnych jeszcze przed przystąpieniem naszego kraju do UE (m.in. program SAPARD, Phare i ISPA). Po akcesji rozmiary tych środków uległy zwielokrotnieniu, co służyło przemianom wsi pod względem ekonomicznym i społecznym. Efektem tych zmian jest wzrost poziomu infrastruktury technicznej i społecznej wsi; nadrabianie zapóźnień w tym zakresie oraz przyspieszenie przemian wsi w kierunku jej wielostronności. Skutkiem tego jest wzrost zatrudnienia ludności wiejskiej w działalnościach pozarolniczych oraz upodabnianie się struktury ludności wiejskiej pod względem głównego źródła utrzymania do średniej krajowej. Największe korzyści odnieśli rolnicy i rolnictwo w wyniku wzrostu nakładów na sektor rolny i rybactwo. Znaczny wzrost wydatków budżetowych na rolnictwo był konsekwencją objęcia Polski instrumentami Wspólnej Polityki Rolnej i polityki strukturalnej UE, a także konsekwencją: zasady współfinansowania programów operacyjnych oraz dopłat bezpośrednich z budżetu krajowego (tzw. uzupełniające dopłaty obszarowe). Od początku akcesji do UE, oprócz WPR, Polska korzysta także z pomocy z Europejskiej Polityki Spójności. Jej realizacja ma silny wymiar terytorialny, a programy służą podnoszeniu jakości życia na obszarach wiejskich (budowa dróg, transport publiczny, oczyszczalnie ścieków, ośrodki zdrowia, budowa placówek oświatowych, instytucji kultury, rozwój kapitału ludzkiego itd.). W wyniku wzrostu poziomu infrastruktury na obszarach wiejskich wzrasta migracja ludności z miasta na wieś oraz przedsiębiorczość ludności wiejskiej. Wieś zawsze była wielofunkcyjna, a obecnie jej wielofunkcyjność znacząco się powiększa.(abstrakt oryginalny)
EN
Countryside, as an area and place of living of the increasing number of people undergoes numerous changes, including: the reduction of the area of countryside, the increase of the number of rural population and the level of infrastructure, the deepening of diversification of activity and of main sources of living of the population. These processes take place under the influence of internal (domestic) and external factors. The European Union supports activation and renewal of rural areas. For the years 2007- -2013 there was developed the program which became a design supporting four priority axes. The first axis is of a commercial nature and its aim is to improve the competitiveness of the agricultural and forestry sector. The second axis is associated with ecological and environmental considerations and focuses on the improvement of environment. The third axis contains social values and directs efforts to improve the quality of life of population in rural areas and at the same time aspirations to diversify the rural economy. The fourth axis applies to local community. The program defines the scope and forms of rural support for the years 2007-2013. It is financed both from the EU and the national public funds. The aim of the study was to: identify change trends within the Polish countryside in terms of territory and population, to state if the membership of Poland to the European Union contributes to the development of rural areas and agriculture as well as if there is deepening of diversification of activities in rural areas and progress in the country evolution from agricultural to multifunctional. The collected material was developed and interpreted using comparative methods (comparisons) in the form of vertical and horizontal, statistical and relative valorization of infrastructure elements. The range of rural areas in Poland is isolated by the register called TERYT and in the years 2003-2011 shows the reduction of rural area and its share in the area of Poland while increasing the number of residents and increasing their share in the total population of the country. With a view to integrate the Polish countryside with the areas of the European Union the series of political and economic decisions were taken both at EU and national level. Poland, including rural areas, began to benefit from the EU funds (such as SAPARD, PHARE and ISPA) before its accession to the EU. After the accession, the scale of these funds multiplied, which served the changes in the countryside economically and socially. The effect of these changes is the increased level of technical and social infrastructure in rural areas, making up for delays in this area and the acceleration of the transition towards the multilateralism. The result is an increase in employment of the rural population in the activities of non-agricultural nature and the assimilation of structure of the rural population in terms of the main sources of income to the national average. Agriculture and farmers benefited the most as a result of increased investment in the agricultural sector and fishing. A significant increase in budgetary spending on agriculture was a consequence of including Poland into the Common Agricultural Policy and the EU structural policy, as well as a consequence of the principle of co-financing of operational programs and direct subsidies from the state budget (the so-called supplementary payments areas). Since the beginning of the accession to the EU, in addition to the CAP, Poland also has benefited from the help of the European Cohesion Policy. Its implementation has a strong territorial dimension, and the programs' aim is to improve the quality of life in rural areas (construction of roads, public transport, sewage treatment plants, health centers, construction of educational institutions, cultural institutions, human capital, etc.). As a result of increase in the level of infrastructure in rural areas there is an increasing migration of people from cities to the countryside and the entrepreneurship in rural areas. Countryside has always been multi-functional, and now its multi-functionality is significantly growing.(original abstract)
Czasopismo
Rocznik
Numer
Strony
9--28
Opis fizyczny
Twórcy
  • Uniwersytet Ekonomiczny we Wrocławiu
Bibliografia
  • Agencja Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa - dokonania i zamierzenia, ARiMR, Warszawa 2004, s. 19-25.
  • Charakterystyka obszarów wiejskich w 2005 r., GUS, WUS, Olsztyn 2006, s. 109-110.
  • Hunek T., Dywersyfikacja aktywności "rolniczej Polski", [w:] T. Hunek (red.), Perspektywy rolniczej Polski w Unii Europejskiej, Wieś Jutra, Warszawa 2006, s. 62.
  • Kapusta F., Zmiany struktury agrarnej i kierunków produkcji rolniczej w Legnicko-Głogowskim Okręgu Miedziowym, PWN, Warszawa 1976, s. 11-12.
  • Kapusta F., Przedsiębiorczość. Teoria i praktyka, Wyd. Forum Naukowe, Poznań-Wrocław 2006, s. 167-176.
  • Kapusta F., Uwarunkowania zrównoważonego rozwoju wsi w Polsce, [w:] S. Czaja (red.), Zrównoważony rozwój - doświadczenia polskie i europejskie, Wydawnictwo I-BiS, Wrocław 2005, s. 198- 200.
  • Klamut M., Nowe mechanizmy realizacji spójności terytorialnej w Krajowej Strategii Rozwoju Regionalnego do roku 2020, Ekonomia 2011, 2(16) , Wyd. UE we Wrocławiu, Wrocław, s. 51.
  • Krajowa Strategia Rozwoju Regionalnego 2010-2010. Regiony, miasta, obszary wiejskie, Ministerstwo Rozwoju Regionalnego, 13 lipca 2010 r.
  • Nurzyńska I., Syntetyczny obraz krajowej i unijnej polityki wobec obszarów wiejskich, [w:] J. Wilkin i I. Nurzyńska (red.), Polska wieś 2012. Raport o stanie wsi, Wyd. Nauk. SCHOLAR, Warszawa 2012, s. 175-184,188.
  • Obszary wiejskie w Polsce, GUS, US, Warszawa, Olsztyn 2011, s. 98-132.
  • Poczta W., Przemiany w rolnictwie ze szczególnym uwzględnieniem przemian strukturalnych, [w:] J. Wilkin i I. Nurzyńska (red.), Polska wieś 2012. Raport o stanie wsi, Wydawnictwo Naukowe SCHOLAR, Warszawa 2012, s. 91-93.
  • Pokropek M., Wieś, [w:] Wielka Encyklopedia PWN, T. 29, WN PWN, Warszawa 2005, s. 289.
  • Powierzchnia i ludność w przekroju terytorialnym w 2011 r., GUS, Warszawa 2011, s. 29, 31.
  • Rocznik statystyczny Rzeczpospolitej Polskiej 2004, GUS, Warszawa 2004, s. 191-192.
  • Rocznik statystyczny rolnictwa i obszarów wiejskich 2005, GUS, Warszawa 2005, s. 120.
  • Rocznik statystyczny Rzeczpospolitej Polskiej 2012, GUS, Warszawa 2012, s. 189, 80, 184-185, 196- -197, 206.
  • Rocznik statystyczny województw 2012a, GUS, Warszawa 2012, s. 37.
  • Sektorowy Program Operacyjny ,,Restrukturyzacja i modernizacja sektora żywnościowego oraz rozwój obszarów wiejskich", MRiRW, Departament Rozwoju Obszarów Wiejskich.
  • Spójna polityka strukturalna rozwoju obszarów wiejskich i rolnictwa. Dokument przyjęty przez Radę Ministrów13 lipca 1999 r., Ministerstwo Rolnictwa i Gospodarki Żywnościowej, 1999.
  • Stachak S., Podstawy metodologii nauk ekonomicznych, Książka i Wiedza, Warszawa 2003, s. 213-216.
  • Stachak S., Wstęp do metodologii nauk ekonomicznych, Książka i Wiedza, Warszawa 1997, s. 132-133.
  • Tkacz J., Organizacja przestrzenna wsi w Polsce, Prace Naukowe Uniwersytetu Śląskiego nr 1734, Katowice 1998.
  • Ustawa z dnia 28 sierpnia 2003 r. o urzędowych nazwach miejscowości i obiektów fizjograficznych, DzU 2003, nr 166, poz.1612 (w brzmieniu z 1 maja 2005 r.), art. 2.
  • Ustawa z dnia 20 kwietnia 2004 r. o Narodowym Planie Rozwoju, DzU 24.05 2004 r.
  • Ustawa z dnia 29 grudnia 1993 r. o utworzeniu Agencji Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa, DzU 1993, nr 1, poz. 2.
  • Wilkin J., Wieś-społeczeństwo-państwo: nowe podstawy paradygmatu społecznego w sprawach wsi w Polsce, "Wieś i Rolnictwo" 2001, nr 2, s. 32.
Typ dokumentu
Bibliografia
Identyfikatory
Identyfikator YADDA
bwmeta1.element.ekon-element-000171286123

Zgłoszenie zostało wysłane

Zgłoszenie zostało wysłane

Musisz być zalogowany aby pisać komentarze.
JavaScript jest wyłączony w Twojej przeglądarce internetowej. Włącz go, a następnie odśwież stronę, aby móc w pełni z niej korzystać.