Delimitacja obszaru aglomeracji olsztyńskiej

• Autorzy: Marcin Bogdański

Warianty tytułu

Delimitation of a Functional Area of Olsztyn Agglomeration

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

Celem pracy było określenie granic obszaru aglomeracji olsztyńskiej. Aglomeracja ta stanowi silnie zintegrowany funkcjonalnie obszar, w którym realizowane są różnorodne funkcje o charakterze produkcyjnym, konsumpcyjnym, administracyjnym czy handlowym. Mogą być realizowane w różnych fragmentach obszaru aglomeracyjnego, stąd pod tym względem nie jest on jednorodny, ale zawsze charakteryzuje się dużym stopniem integracji, intensywności powiązań. Najważniejszym, choć nie jedynym, kryterium używanym do delimitacji miejskiego regionu funkcjonalnego jest przestrzenny zasięg codziennych dojazdów do pracy. Przyjęte wskaźniki służące delimitacji obszaru aglomeracji odnosiły się do kryterium morfologicznego (czyli związanego ze stopniem, intensywnością wykorzystania przestrzeni), kryterium funkcjonalnego (odzwierciedlającego stopień powiązań miasta centralnego z otaczającym go obszarem) oraz kryterium dynamiki procesów społeczno-gospodarczych zachodzących na obszarze aglomeracji (odnosiły się one przede wszystkim do dynamiki procesów migracyjnych oraz tempa rozwoju gospodarczego badanych jednostek). Jedną z charakterystycznych cech aglomeracji jest bowiem większa intensywność i zmienność przemian dokonujących się w jej funkcjonowaniu. Przeprowadzone analizy pozwalają na stwierdzenie, że obszar aglomeracji olsztyńskiej stanowi (oprócz samego Olsztyna) 12 gmin. 9 z nich należy do powiatu olsztyńskiego (Barczewo, Dobre Miasto, Dywity, Gietrzwałd, Jeziorany, Jonkowo, Purda, Stawiguda, Świątki), dwie do powiatu szczycieńskiego (Dźwierzuty, Pasym) oraz jedna do powiatu ostródzkiego (Łukta). Według danych GUS pod koniec 2010 r. obszar aglomeracji olsztyńskiej zamieszkiwały 268 684 osoby, co stanowiło 18,8% ludności całego województwa. Powierzchnia aglomeracji wynosi z kolei 2682 km2, czyli 11,1% powierzchni województwa. Na terenie aglomeracji swoją siedzibę mają najwięksi, najważniejsi w województwie warmińsko-mazurskim pracodawcy, instytucje rządowe i samorządowe, uczelnie wyższe. Ponadto w Olsztynie zlokalizowane są ważne instytucje kulturalne, gospodarcze, a także placówki opieki zdrowotnej. W strukturze produkcyjnej aglomeracji dominuje przemysł spożywczy, maszynowy, meblarski oraz oponiarski. Ważną branżą, ze względu na położenie oraz walory krajobrazowe, pozostaje także turystyka. Można też zauważyć, że o ile w przypadku kryterium powiązań funkcjonalnych oraz dynamiki przebiegu procesów społeczno-gospodarczych można mówić o dość wyrazistych powiązaniach właściwych aglomeracjom miejskim, o tyle względnie słabo zauważalne aspekty związane z wykorzystaniem przestrzeni każą zaliczyć obszar aglomeracji olsztyńskiej do aglomeracji dopiero wyłaniających, kształtujących się.(abstrakt oryginalny)

EN

Cities and urban agglomerations shape the process of economic development in a significant way, both in national and regional scale,. The desire to improve the level and dynamics of economic development of an agglomeration and surrounding areas requires a coordination of actions undertaken by local governments of units forming an agglomeration. This, in turn, raises an important issue of determining the spatial extent of their impact. The aim of the study is to delimitate the boundaries of functional area of Olsztyn agglomeration. Agglomeration area is a highly integrated functional area where various functions are realized like, for example, manufacturing, consumption, administrative or commercial. These functions are realized in different parts of an agglomeration area, so in that respect it is not uniform, but there is always a high degree of integration and an intensity of relationships. Most often used, but not the only one, criterion for the delimitation of functional urban region is the spatial extent of daily commuting. The factors used to delimitate the functional area of Olsztyn agglomeration relate to morphological criteria (that is associated with the degree, intensity of use of space), the functional criterion (reflecting the degree of relationship between the center city and surrounding area) and a criterion of the dynamics of socio-economic processes taking place in the urban area (they refer primarily to the dynamics of migration processes and to the economic development of the surveyed units). One of the characteristic features of urban agglomerations is, in fact, greater intensity and variability of changes taking place in its functioning. The analyzes lead to the conclusion that the functional area of Olsztyn agglomeration consists of 12 municipalities (except the city of Olsztyn) - nine of them belong to the Olsztyn poviat (Barczewo, Dobre Miasto, Dywity, Gietrzwałd, Jeziorany, Jonkowo, Purda, Stawiguda, Świątki), two to the Szczytno poviat (Dźwierzuty, Pasym) and one to the Ostróda poviat (Lukta). The functional area of Olsztyn agglomeration at the end of 2010 consisted of 268 684 people, representing 18.8% of the population of Warmińsko-Mazurskie Voivodship. The size of the area is, in turn, 2 682 km2, which makes 11.1% of the voivodship. The agglomeration is home to the largest and most important in Warmia and Mazury region employers, government agencies and local governments, colleges and universities. In Olsztyn there are also located important for the whole region cultural and economic institutions as well as health care facilities. The production structure is dominated by the food industry, machinery, furniture and tire production. Tourism is also an important industry, because of its location and the landscape. One can also notice, that in the case of the criterion of functional relationships and the dynamics of the socio-economic processes, there are quite visible and strong relationships shaping Olsztyn agglomeration. In the same time, relatively little noticeable aspects relating to the use of space lead to a conclusion that Olsztyn agglomeration is at the stage of its emerging.(original abstract)

Słowa kluczowe

PL

Aglomeracje miejskie; Delimitacja

EN

Urban agglomerations; Delimitation

• Czasopismo: Ekonomia XXI Wieku
• Rocznik: 2014
• Numer: nr 1 (1)
• Strony: 58--73

Twórcy

autor

Marcin Bogdański

• Uniwersytet Warmińsko-Mazurski w Olsztynie

Bibliografia

• Bogdański M., Economic potential of polish cities - a regional approach, Bulletin of Geography. Socio- economic series 2012, 17/2012.
• Brol R., Miasto - społeczeństwo, gospodarka, przestrzeń, [w:] Ekonomika zarządzania miastem, red. R. Brol, Wydawnictwo Akademii Ekonomicznej im. Oskara Langego we Wrocławiu, Wrocław 2004.
• Czyż T., Koncepcja aglomeracji miejskiej i obszaru metropolitalnego w polskiej geografii miast, [w:] Aglomeracje miejskie w Polsce na przełomie XX i XXI wieku. Problemy rozwoju przekształceń strukturalnych i funkcjonowania, red. W. Maik, Wydawnictwo Wyższej Szkoły Gospodarki w Bydgoszczy, Bydgoszcz 2009.
• Eberhardt P., Studia nad problematyką delimitacji aglomeracji miejskich w Polsce, [w:] Warszawa jako przedmiot badań w geografii społeczno-ekonomicznej, Prace Geograficzne nr 184, red. G. Węcławowicz, PAN Instytut Geografii i Przestrzennego Zagospodarowania im. S. Leszczyńskiego, Warszawa 2002.
• Gorzelak G., Smętkowski M., Metropolia i jej region w gospodarce informacyjnej, Wydawnictwo Naukowe SCHOLAR, Warszawa 2005.
• Korcelli P., Regiony miejskie w systemie osadniczym Polski, [w:] Studia nad migracjami i przemianami systemu osadniczego w Polsce, Prace Geograficzne nr 140, red. K. Dziewoński i P. Korcelli, PAN Instytut Geografii i Przestrzennego Zagospodarowania, Warszawa 1981.
• Parysek J.J., Aglomeracje miejskie w Polsce oraz problemy ich funkcjonowania i rozwoju, 2008, www. rr.amu.edu.pl/files/RR_05_04.pdf, data dostępu: 09.03.2012.
• Parysek J.J., Aglomeracje miejskie: struktura i funkcjonowanie, [w:] Aglomeracje miejskie w Polsce na przełomie XX i XXI wieku. Problemy rozwoju przekształceń strukturalnych i funkcjonowania, red. W. Maik, Wydawnictwo Wyższej Szkoły Gospodarki w Bydgoszczy, Bydgoszcz 2009.
• Przygodzki Z., Region i klasyczne teorie jego rozwoju, [w:] Region i jego rozwój w warunkach globalizacji, red. J. Chądzyński. A. Nowakowska i Z. Przygodzki, Wydawnictwa Fachowe CeDeWu.pl, Warszawa 2007.
• Smętkowski M., Delimitacja obszarów metropolitalnych w Polsce - nowe spojrzenie, https://www.mrr. gov.pl/rozwoj_regionalny/poziom_krajowy/polska_polityka_przestrzenna/zespol_realizacyjny_ KPZK/Documents/535dfcf91f934378972bdbda34e64fceDelimitacjaobszarwmetropolitalnychw- Polscenowespojr.pdf, data dostępu 05.03.2012 r.
• Swianiewicz P., Klimska U., Społeczne i polityczne zróżnicowanie aglomeracji w Polsce - waniliowe centrum, mozaika przedmieść, Prace i Studia Geograficzne 2005, tom 35/2005.
• Wilkin J., Lepszy świat - polska wieś za 25 lat, [w:] Polska wieś 2025. Wizja rozwoju, red. J. Wilkin, Fundusz Współpracy, Biuro Programów Wiejskich, Warszawa 2005.
• Województwo warmińsko-mazurskie. Podregiony, powiaty, gminy 2007, Urząd Statystyczny w Olsztynie, Olsztyn 2008.

Identyfikatory

DOI

10.15611/e21.2014.1.04