Instrumenty finansowe realizacji celów Unii Europejskiej w regionie Śródziemnomorza (Afryki Północnej i Bliskiego Wschodu)

• Autorzy: Adriana Przybyszewska

Warianty tytułu

Financial Instruments for the European Union Goals Implementation in the Mediterranean Region (North Africa and Middle East)

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

Celem artykułu jest dokonanie prezentacji założeń i próba oceny wykorzystania instrumentów finansowych będących wsparciem ze strony Unii Europejskiej krajów Partnerstwa Śródziemnomorskiego. W zamierzeniu autora artykuł ma charakter przeglądowy, gdyż każdy z opisanych instrumentów finansowych można scharakteryzować znacznie szerzej, mając na uwadze wiele czynników, uwarunkowań i zależności mających wpływ na przyjętą postać, wykorzystanie i ocenę opisanych instrumentów. W pierwszej części artykułu została nakreślona forma Unii Europejskiej jako części zespołu geopolitycznego oraz sytuacja krajów Afryki Północnej i Bliskiego Wschodu. Unia Europejska na arenie stosunków międzynarodowych ma bardzo silną pozycję, uzależnioną między innymi od jej pozycji regionalnej i udziału w życiu międzynarodowym, zarówno politycznym, gospodarczym, jak i społecznym. Pozycja ta ma niewątpliwie istotne znaczenie z punktu widzenia ról, jakie Unia odgrywa również w stosunku do państw sąsiadujących w regionie Morza Śródziemnego. Kraje Afryki Północnej i Bliskiego Wschodu, mimo historycznie nie zawsze łatwych relacji i zależności z krajami europejskimi oraz swojej specyfiki kulturowej, w obecnej, pokojowej rzeczywistości stały się beneficjentami pomocy płynącej z Unii Europejskiej, a co się z tym wiąże - stały się dla Unii Europejskiej partnerem we współpracy na wielu płaszczyznach. Role, jakie przyjęła Unia Europejska w regionie Śródziemnomorza, kształtowane są pod wpływem czynników zarówno wewnętrznych, jak i zewnętrznych. Spośród wielu ról przyjętych przez Unię Europejską za najistotniejsze możemy uznać następujące: aktywnego aktora w rozwiązywaniu konfliktu arabsko-izraelskiego, promotora środków budowy pokoju, zaufania i rozbrojenia w regionie, promotora reform ekonomicznych i zrównoważonego rozwoju regionu, propagatora demokracji i praw człowieka oraz dialogu międzykulturowego. Role te mają na celu wprowadzenie w regionie pokoju, stabilności i dobrobytu, przyczyniając się do zwiększenia bezpieczeństwa UE i realizacji jej interesów. Koncepcja tychże ról zawarta została w zawartych i przyjętych przez Unię porozumieniach obustronnych. Do najważniejszych porozumień należą: Deklaracja barcelońska z 28 listopada 1995 r., która zainicjowała Partnerstwo Śródziemnomorskie, oraz Wspólna Deklaracja Szczytu Paryskiego w Sprawie Regionu Śródziemnomorskiego z 13 lipca 2008 r., inicjująca Unię dla Śródziemnomorza. Realizację przez Unię Europejską założonych ról wspomagają wykorzystywane instrumenty finansowe. Głównym i najbardziej znaczącym z nich był Program MEDA. Program ten został wprowadzony dwuetapowo, przybierając postać: MEDA I (1995-1999) i MEDA II (2000-2006). Do realizacji celów UE zostały w dalszej kolejności wykorzystane środki Europejskiego Banku Inwestycyjnego (EIB), programu Europejskiego Instrumentu Sąsiedztwa i Partnerstwa (ENPI) na lata 2007-2013, jak również od 2011 r. kolejne programy wsparcia, będące odpowiedzią na wydarzenia "arabskiej wiosny". W artykule zostały przedstawione założenia programowe tychże instrumentów wraz z ich charakterystykami liczbowymi. W jego treści podjęto także próbę autorskiej oceny efektywności wykorzystania środków unijnych w ramach realizowanych celów programowych w regionie Śródziemnomorza.(abstrakt oryginalny)

EN

(original abstract)

Słowa kluczowe

PL

Współpraca gospodarcza; Instrumenty finansowe

EN

Economic cooperation; Financial instruments

• Czasopismo: Ekonomia XXI Wieku
• Rocznik: 2014
• Numer: nr 1 (1)
• Strony: 117--132

Twórcy

autor

Adriana Przybyszewska

• Uniwersytet Ekonomiczny we Wrocławiu

Bibliografia

• Borkowski P.J., Polityka sąsiedztwa Unii Europejskiej, Difin, Warszawa 2010.
• EU Neighbourhood Info Centre, An ENPI project, http://www.enpi-info.eu/medportal/content/342/ Milestones.
• Euro-Mediterranean Information System on know-how in the Water sector, The MEDA programme, http://www.emwis.net/overview/fol101997/fol221357.
• Euro-Mediterranean Information System on know-how in the Water sector, MEDA Figures, http:// www.emwis.net/overview/fol101997/fol221357/doc988673.
• Europa, Streszczenie prawodawstwa UE, Stosunki zewnętrzne,..., Śródziemnomorskie kraje partnerskie, Europejski Instrument Sąsiedztwa i Partnerstwa (2007-2013), http://europa.eu/legislation_ summaries/external_relations/relations_with_third_countries/mediterranean_partner_countries/ r17101_pl.htm.
• Europa, Summaries of EU legislation, External relations, Mediterranean partner countries, http://europa. eu/legislation_summaries/external_relations/relations_with_third_countries/mediterranean_ partner_countries/r15006_en.htm.
• Górak-Sosnowska K., Świat arabski wobec globalizacji. Uwarunkowania gospodarcze, kulturowe i społeczne, Difin, Warszawa 2007.
• Haliżak E., Parzymies S. (red.), Unia Europejska. Nowy typ wspólnoty międzynarodowej, ASPRA-JR, Warszawa 2002.
• Kołakowska A., 10 lat partnerstwa śródziemnomorskiego - bilans i perspektywy, Materiały Studialne Polskiego Instytutu Spraw Międzynarodowych, nr 3, październik 2006.
• Lacoste Y., Geopolityka Śródziemnomorza, Wydawnictwo Akademickie Dialog, Warszawa 2010.
• Polski Instytut Spraw Międzynarodowych, Partnerstwo Śródziemnomorskie, http://www.pism.pl/index/? id=b137fdd1f79d56c7edf3365fea7520f2.
• Rozporządzenie (WE) nr 1638/2006 Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 24 października 2006 r. określające przepisy ogólne w sprawie ustanowienia Europejskiego Instrumentu Sąsiedztwa i Partnerstwa, Dziennik Urzędowy Unii Europejskiej 9.11.2006.
• Rozporządzenie Rady (WE) nr 1488/96 z dnia 23 lipca 1996 r. w sprawie środków finansowych i technicznych (MEDA) towarzyszących reformom struktur gospodarczych i społecznych w ramach partnerstwa eurośródziemnomorskiego.
• Rozporządzenie Rady (WE) nr 2698/2000 z dnia 27 listopada 2000 r. zmieniające rozporządzenie Rady (WE) nr 1488/96 w sprawie środków finansowych i technicznych (MEDA) towarzyszących reformom struktur gospodarczych i społecznych w ramach partnerstwa eurośródziemnomorskiego.
• Zając J., Role Unii Europejskiej w regionie Afryki Północnej i Bliskiego Wschodu, Wydawnictwo Uniwersytetu Warszawskiego, Warszawa 2010.
• Zięba R., Unia Europejska jako aktor stosunków międzynarodowych, Wydawnictwo Naukowe Scholar, Warszawa 2003.

Identyfikatory

DOI

10.15611/e21.2014.1.07