O pojęciu homo oeconomicus w świetle tradycyjnego empiryzmu, pozytywizmu epistemologicznego i krytycznego racjonalizmu

• Autorzy: Helena Przybyła

Warianty tytułu

On the Concept of the Homo Oeconomicus in the Aspect of the Traditional Empirics, the Epistemological Positivism and the Critical Rationalism

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

Celem niniejszego opracowania jest uzasadnienie tezy, że różne koncepcje hipotezy homo oeconomicus wyrastają z odmiennych stanowisk teoriopoznawczych. I tak pierwsze historyczne, to jest klasyczne pojęcie tego założenia Johna Stuarta Milla wyrasta z empiryzmu pierwszego pozytywizmu, którego był on współtwórcą. Nieco odmienna interpretacja tej hipotezy w ekonomii neoklasycznej wynika z zastosowanych procedur pozytywizmu epistemologicznego (drugi pozytywizm). Natomiast współczesne reinterpretacje pojęcia homo oeconomicus, w tym koncepcja Harveya Leibensteina, wykorzystują podejście charakterystyczne dla krytycznego racjonalizmu (neopozytywistyczna filozofia nauki). Mimo iż ekonomiści hipotezę homo oeconomicus argumentują empirycznie, racjonalistycznie czy utylitarystycznie, stosują oni zasady metodologicznego indywidualizmu. (fragment tekstu)

EN

In the present article, the author is trying to formulate the thesis that the different interpretations of the homo oeconomicus hypothesis in the economy originate from the various approaches in the cognitive theory. John Stuart Mill's classical concept of this hypothesis comes from the traditional empirics. The neoclassical concept (the marginalize landmark) comes from the application of the epistemological positivism procedures. And finally, today's reinterpretation of this hypothesis comes from the neopositivistic philosophy of science, especially from Karl Raimund Popper's critical rationalism. Harvey Leibenstein as well as the other critics of the homo oeconomicus hypothesis do not fully resign from this statement, but they treat it as a special case showing only the exceptional conditions. Therefore, these concepts have a complimentary character in regard to the traditional understanding of this hypothesis and, in spite of the existing differences in the interpretations, they origin from the rules of the methodological individualism. (original abstract)

Słowa kluczowe

PL

Historia myśli ekonomicznej; Filozofia ekonomii; Ekonomia klasyczna; Nauki empiryczne; Ekonomia neoklasyczna; Homo oeconomicus; Koncepcja człowieka gospodarującego

EN

History of economic thought; Philosophy of economics; Classical economy; Empirical science; Neoclassical economy; Homo oeconomicus; Concept of Homo Oeconomicus

• Czasopismo: Studia Ekonomiczne / Akademia Ekonomiczna w Katowicach
• Rocznik: 2005
• Numer: nr 34 Wybrane zagadnienia makroekonomiczne i finansowe XX i XXI w
• Strony: 9--36

Twórcy

autor

Helena Przybyła

• Akademia Ekonomiczna im. Karola Adamieckiego w Katowicach

Bibliografia

• B. Fiedor: Metodologiczny indywidualizm we współczesnej ekonomii neoklasycznej. Istota oraz główne kierunki krytyki i modyfikacji. "Ekonomista" 1997, nr 5-6, s. 663-679.
• M. Blaug: Metodologia ekonomii. Warszawa 1995, s. 238.
• H. Leibenstein: Poza schematem homo oeconomicus. W: Ponad ekonomią. Warszawa 1985.
• H. Leibenstein: Poza schematem homo oeconomicus. Nowe podstawy mikroekonomii. Warszawa 1988.
• S. Żurawicki: Rola Adama Smitha w kształtowaniu się myśli ekonomicznej. "Ekonomista" 1976, nr 5, s. 1025-1927, 1034.
• H. Landreth, D C. Colander: Historia myśli ekonomicznej. Warszawa 1998, s. 103-104.
• T. Mayer: Prawda kontra precyzja w ekonomii. Warszawa 1996, s. 42-54.
• M. Weber: Gospodarka i społeczeństwo. Zarys socjologii rozumiejącej. Warszawa 2002, s. 628-635.
• M. Ossowska: Motywy postępowania. Z zagadnień psychologii moralności. Warszawa 1958, s. 14.
• M. Ossowska: Myśl moralna oświecenia angielskiego. Warszawa 1966, s. 200-201.
• K R. Popper: The Open Society and Its Enemies. London 1947, nr 2, s. 87; cyt. za J. Kmita: Szkice z teorii poznania naukowego. Warszawa 1976, s. 138-139.
• D. Probucka: Użyteczność jako wartość w utylitarystycznej teorii moralnej. "Prakseologia" 1995, nr 1-2, s. 163.
• A. Smith: Badania nad naturą i przyczynami bogactwa narodów. T. I. Rozdz. X. Warszawa 1954.
• J.S. Mili: Zasady ekonomii politycznej i niektóre jej zastosowania do filozofii społecznej. T. I. Warszawa 1965, s. 382.
• J.S. Mili: Autobiografia. Warszawa 1946, s. 169.
• W. Tatarkiewicz: Historia filozofii. Filozofia XIX wieku i współczesna. T III. Warszawa 1968, s. 100.
• G S. Becker: Ekonomiczna teoria zachowań ludzkich. Warszawa 1990, s. 10.
• C. Menger: Problems of Economics and Sociology. University of Illinois Press, Urbana 1963, s. 93 cyt. za J. Tittenbrun: Własność prywatna w teorii szkoły austriackiej. "Ekonomista" 1997, nr 2, s. 109.
• Z. Hockuba: Carl Menger a szkoła krakowska. "Ekonomista" 1994, nr 1, s. 539.
• K. Gide, K. Rist: Historia doktryn ekonomicznych od fizjokratów do czasów najnowszych. T.II. Warszawa-Lublin-Łódź-Poznań-Kraków 1920, s. 275.
• A.J. Ayer: Karl Popper o indukcji. W: Filozofia w XX wieku. Warszawa 2003, s. 166-170.
• A. Chmielewski: Karl Popper - twórca krytycznego racjonalizmu. W: Z. Kuderowicz: Filozofia XX wieku. T. II. Warszawa 2002, s. 281-309.
• K. Popper: Logika odkrycia naukowego. Warszawa 1977, s. 90.
• E. Lipiński: Problemy, pytania, wątpliwości z warsztatu ekonomisty. Warszawa 1981, s. 180-181.