Standardy demokracji przedstawicielskiej w Unii Europejskiej a equilibrium legitymizacyjne w czasach kryzysu

• Autorzy: Rafał Riedel

Warianty tytułu

Standards of Representative Democracy in the European Union and the Legitimacy Equilibrium During the Crisis

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

Przełom drugiej dekady XXI w. przyniósł w Europie co najmniej dwa istotne wydarzenia, które powinny skłonić nas do ponownego przemyślenia standardów demokratycznych w Unii Europejskiej. Pierwszym jest Traktat Lizboński, który wszedł ostatecznie w życie 1 grudnia 2009 r., drugim zaś kryzys, którego kontekst rewiduje nasze myślenie o legitymacji podejmowanych decyzji w ponadnarodowym, wielopoziomowym systemie władzy (multi-level governance). Traktat Lizboński porządkuje pewne rozwiązania znane z poprzednich norm prawa pierwotnego, wprowadza również nowe formuły mające na celu udoskonalenie demokratycznej legitymacji Unii Europejskiej. Jak każdy traktat reformujący, Traktat Lizboński przeszedł całą procedurę ratyfikacyjną, zgodną ze współczesnymi standardami demokratycznej legitymacji przewidzianej dla wielostronnej umowy międzypaństwowej, i jako taki sam nie wzbudza kontrowersji co do swego ewentualnego deficytu demokratycznego. Kryzys z kolei uzmysłowił Europejczykom, że Unia Europejska "naprawdę istnieje" - tzn. organizacja, która funkcjonowała dotychczas nieco w cieniu krwistej polityki krajowej i rozwijała się zgodnie z zasadami permissive consensus, nagle okazała się być ważnym decydentem, wpływającym na codzienne sprawy setek milionów Europejczyków (od wysokości rat kredytów hipotecznych po weryfikowanie poczynań rządów w zakresie polityki budżetowej). Oczywiście zawsze tak było, niemniej jednak w warstwie percepcyjnej potrzebny był wstrząs kryzysu, aby ta prawda stała się klarowna dla przeciętnego obywatela UE, od Finlandii po Grecję, od Polski po Portugalię. Czy w związku z tym potrzebujemy w Unii Europejskiej nowej formuły legitymizacyjnej? Na to pytanie - i wynikające z niego pytania szczegółowe - odpowiada niniejsza analiza. (fragment tekstu)

EN

The two important events that shape our thinking about the democratic standards within the European Union and its member states at the break of the first and second decade of the XXI century are: the ratification of the Lisbon Treaty as well as the economic crisis in some members of the euro-zone. This analysis examines the major claims of the Treaty on democracy, its mechanisms and legitimacy. Subsequently, it contextualises them in the existing literature on democratic deficit and the legitimacy questions in the multilevel governance system of the EU. The author builds a scheme which reflects the channels of legitimacy in the decision-making process which the EU is entertaining. This system is then confronted with the problem of the current economic crisis. The 'rescue policies' intervention of the EU is criticised by many for violating the vox populi in the indebted countries. Therefore, this paper reflects upon the tension between democratically justified but economically irresponsible decisions on the one side, and the austerity measures imposed as a consequence of the previous decisions imposed from the outside and therefore seen as 'undemocratic'. The author concludes that the present legitimacy equilibrium is sufficient to democratically justify the austerity measures imposed on the reform-resistant economies. (original abstract)

Słowa kluczowe

PL

Demokracja; Traktat lizboński; Kryzys gospodarczy; Wielopoziomowe rządzenie

EN

Democracy; Lisbon Treaty; Economic crisis; Multilevel governance

• Czasopismo: Studia Europejskie / Centrum Europejskie Uniwersytetu Warszawskiego
• Rocznik: 2013
• Numer: nr 2
• Strony: 9--31

Twórcy

autor

Rafał Riedel

• Uniwersytet Opolski

Bibliografia

• K. Klaus, Pojęcie i źródła deficytu demokracji w Unii Europejskiej, "Studia Europejskie" nr 2/2004.
• R. Riedel: Deficyt demokratyczny w Unii Europejskiej. Defekt czy błogosławieństwo?, "Studia Europejskie" nr 4/2008.
• Demokracja w Unii Europejskiej - problem legitymizacji władzy w warunkach globalizacji w: Unia Europejska w XXI wieku. Polityczno-prawna wspólnota interesów, red. R. Riedel, Toruń 2010.
• A. Moravcsik, In Defence of the 'Democratic Deficit': Reassessing Legitimacy in the European Union, "Journal of Common Market Studies" nr 4/2002.
• R. Dehousse, Constitutional reform in the European Community: Are there alternatives to the majoritarian avenue?, "West European Politics" nr 18(33/1995, s. 118-136.
• M. den Boer, C. Hillenbrand, A. Noeltke, Legitimacy under Pressure: The European Web of Counter-Terrorism Netorks, "Journal of Common Market Studies" nr 1/2008, s. 101.
• J. Nocoń, A. Laska, Teoria polityki. Wprowadzenie, Warszawa 2005, s. 205.
• W. Wallece, J. Smith, Democracy or Technocracy. European Integration and the Problem of Popular Consent, "West European Politics" nr 3/1995, s. 140.
• F. Scharpf, Legitimacy Intermediation in the Multilevel European Polity and Its Collapse in the Euro Crisis, MPIfG, "Discussion Paper" nr 12/2012, s. 3.
• D. Easton, A Systems Analysis of Political Life, New York 1965.
• A.Z.Nowak, Koniec strefy euro?, "Studia Europejskie" nr 1/2012.