Teatr, taniec, liturgia (część II)

• Autorzy: Tadeusz Kornaś

Warianty tytułu

Theatre, Dance and Liturgy

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

Na początku artykułu krótko opisano początki liturgii, omówiono różne gatunki artystyczne wykorzystywane w liturgii. Następnie przeanalizowano okres reformacji oraz krótko przedstawiono "scenariusz mszy". Na koniec ukazano miejsce tańca w liturgii oraz zaprezentowano dramatyzacje Scholi Teatru "Węgajty".

EN

The "Węgajty" Theatre School /Schola/ which operates in Warmia under the management and supervision of Wolfgang Niklaus, tries to reconstruct the medieval liturgical plays. After a few centuries of absence from the public scene in the Middle Ages (or else of concealed presence in the form of folk and ritual spectacles), the medieval theatre became reborn precisely within the Church. - In all likelihood, before the 10th century, short dramatized forms, known as liturgical plays, were presented as part of the liturgy. Like all ceremonial liturgy, they were meant to be sung, nearly in their entirety. Gradually, they were extended to form fully-fledged liturgical plays. When reforming the liturgy and tidying up liturgical books the Council of Trent (1545-1563) at the same time banished liturgical plays from Church interiors. No doubt, it was a legitimate decision on behalf of the Church as more and more lay and even satirical elements began to appear in the church liturgy. Yet, records of liturgical plays, in many cases accompanied by a musical notation and precise "stage" directions, have also been preserved until the present day. Towards the end of the 20th century, many singers, particularly those specializing in old music, tried to reconstruct this form, yet they did so exclusively by adopting the concert form (sometimes even the form of plays, but not those of liturgical spectacles). The international team grouped in the Theatre School /Schola/ has embarked on an extremely risky task - for after a few centuries of its absence from the public scene, it tried once again to incorporate the liturgical play into its natural environment - by performing it in the course of the liturgy. In order to fully comprehend this phenomenon, it is worth taking a closer look at Christianity's attitude towards the theatre. In the present article, I focus chiefly on the liturgical context associated with the activity of the "Węgajta" Theatre School. I write about the theatre in the Bible and I try to describe how the attitude towards it evolved throughout centuries; I also write about dance in the Church and finally about the most important Christian "spectacle" - the Holy Mass.(original abstract)

Słowa kluczowe

PL

Teatr; Kościół katolicki; Kościół w społeczeństwie

EN

Theater; Roman Catholic Church; Church in society

• Czasopismo: Zarządzanie w Kulturze
• Rocznik: 2012
• Tom: 13
• Strony: 223--238

Twórcy

autor

Tadeusz Kornaś

• Uniwersytet Jagielloński w Krakowie

Bibliografia

• Apoftegmaty Ojców Pustyni, tom 3. Zbiory etiopskie (wybór), mniejsze zbiory greckie, zbiory łacińskie, Tyniec Kraków 2011.
• Apokryfy Nowego Testamentu, t. 2, cz. 1. Apostołowie, ks. M. Starowieyski (red.), Kraków 2007.
• Backman E.L., Religious dance [w:] J.-C. Schmitt, Gest w średniowiecznej Europie, tum. H. Zaremska, Warszawa 2006.
• Dokumenty soborów powszechnych. Tekst grecki, łaciński, polski, t. 2 (869-1312), układ i oprać, ks. A. Baron, ks. H. Piestras SJ, Kraków 2007.
• Halik T., Dotknij ran. Duchowość nieobojętności, tłum. A. Babuchowski, Kraków 2010.
• Hebrajsko-polski Stary Testament. Pisma. Przekład interlinearny z kodami gramatycznymi, transliteracją i indeksem stów hebrajskich i aramejskich, tłum. K. Bardski, oprac, i wstęp A. Kuśmirek, Warszawa 2009.
• Filarska B., Początki sztuki chrześcijańskiej, Lublin 1986.
• Janicki J.J., ks., Kultury antyczne w liturgii chrześcijańskiej, Kraków 2007.
• Kaziński M., *** [w:] Misteria św. Jacka. Liturgia, Kraków 2007.
• Konarska-Zimnicka S., Taniec w średniowiecznej Polsce. Świadectwo źródeł pisanych, Kieleckie Towarzystwo Naukowe, Kraków -Kielce 2009.
• Kowalska J., Taniec drzewa życia, Instytut Historii Kultury Materialnej PAN, Warszawa 1991.
• Leksykon liturgii, oprac. ks. B. Nadolski TChr, Poznań 2006.
• Lewański J., Wstęp [w:] Liturgiczne łacińskie dramatyzacje Wielkiego Tygodnia XI-XVI w., zebrał, wstępem i komentarzem opatrzył J. Lewański (red.), Staropolski dramat religijny, t. 1, Lublin 1999.
• Lewański J., Dramat i teatr średniowiecza i renesansu w Polsce, Warszawa 1981.
• Lukian z Samosate, Dialog o tańcu, tłum. J.W. Reiss, Biblioteka Meandra, Warszawa 1951.
• Michałowska T., Średniowiecze, Warszawa 2002.
• Misterium Wcielenia, z Wolfgangiem Niklausem, kierownikiem Scholi Teatru Miejskiego "Węgajty" rozmawia J. Borkowicz, "Więź" 1999, nr 3.
• Nadolski B., ks., Liturgika. Tom 1. Liturgika fundamentalna, Poznań 1989.
• Nowowiejski A.J., ks. dr, Msza Święta. Wykład liturgii Kościoła katolickiego, część I, Warszawa 2001.
• Pismo Święte Starego i Nowego Testamentu. Biblia Tysiąclecia, oprać, zespół biblistów polskich z inicjatywy benedyktynów tynieckich, wyd. V na nowo opracowane i poprawione, Poznań 2003.
• Potocki A., OP, Liturgia i taniec, "Liturgia Sacra" 1999, nr 1(13).
• Ratzinger J., kard., Duch liturgii, tłum. E. Piecul, Poznań 2002.
• Ratzinger J., kard., Nowa pieśń dla Pana, tłum. J. Zychowicz, Kraków 2005.
• Sachs K, World History of the Dance, Nowy Jork 1965.
• Schmitt J.-C, Gest w średniowiecznej Europie, tłum. H. Zaremska, Warszawa 2006.
• Sobór Watykański II, konstytucja Sacrosanctum Concilium.
• Starowieyski M., ks., Wstęp [w:] Apokryfy Nowego Testamentu, t. 1, Ewangelie apokryficzne, część 1, ks. M. Starowieyski (red.), Kraków 2006.
• Wilson-Dickson A., Historia muzyki chrześcijańskiej, tłum. M. Wiśniewska, Warszawa 2007.
• Wellesz E., Historia muzyki i hymnografii bizantyjskiej, tłum. M. Kaziński, Kraków 2006.
• Zagórowska-Acerboni M., Kroniki tańca, cz. II, Taniec u Ojców Kościoła, "Zeszyty Literackie" 1999, nr 65.