"Dlaczego tak trudno nas zrozumieć?" Romowie w polskim dyskursie publicznym

• Autorzy: Anna Lubecka

Warianty tytułu

"Why is it so difficult to understand us?" The Roma in the public discourse in Poland

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

Na początku artykułu opisano milczące mniejszości w dyskursie publicznym, czyli te które są w nim praktycznie nieobecne. Następnie przedstawiono miejsce Romów w różnych formach dyskursu publiczne oraz problem podwójnej obcości Romów w dyskursie romsko-nieromskim. Na koniec opisano sytuację Romów w dyskursie tożsamości narodowej.

EN

Although the Roma have been living on the territory of Poland for nearly five centuries and today their number is between 20-30 thousand they are still perceived as strangers. Their stigma of strangeness and otherness has a double dimension because, on the one hand, they have not become fully integrated with the Polish society of gadzie. On the other, they appear as strangers to their own compatriots from other clans because two big groups inhabit Poland - the more numerous the Poland Roma or the Plain Roma and Bergitka Roma or the Mountain Roma who are a group of only three thousand people. Both external and internal divisions, which create all kinds of familiarity/strangeness borders and contribute to a special cultural semantics of the term Roma do not facilitate a dialogue between the Roma and the gadzie and the Roma and Roma. Why is it so difficult to understand a Roma, why is it hardly possible to break the stigma, stereotypes and prejudice despite the long years of co-existence on the same territory? Why can one observe but a slow, hardly visible change in the Polish-Roma relationships which are still defined as lacking tolerance, mutual understanding, trust and respect? There are many reasons which account for such a state of affairs. Firstly, it is history, both shared and working as a factor of social exclusion, then the Roma culture and its different and conservative system of values underlying their ethos and life style. Finally, economic and educational factors are also to be considered as the Roma belong to the least educated members in the Polish society and consequently the least economically privileged occupying the lowest position in it. The fact that they have always functioned in family-clan structures results in their not having developed a strong concept of identity other than family-oriented and local. Most of them are also unable to take part in the public identity discourse following its rules established by gadzie. All the above factors account for the Roma either participating in it in the role assigned to them by the non-Roma or being absent from it.(original abstract)

Słowa kluczowe

PL

Romowie; Mniejszości narodowe; Wykluczenie społeczne; Tożsamość narodowa

EN

Romany; Ethnic minority; Social exclusion; National identity

• Czasopismo: Zarządzanie w Kulturze
• Rocznik: 2011
• Tom: 12
• Strony: 251--269

Twórcy

autor

Anna Lubecka

• Uniwersytet Jagielloński w Krakowie

Bibliografia

• Anderson B., Imagined communities. Reflection on the origin and spread of nationalism, London 1990.
• Ardener S., Women and space, London 1981.
• Bartosz A., Nie bój się Cygana, Sejny 1994.
• Decyzja nr 1983/2006/WE Parlamentu Europejskiego i Rady w sprawie Europejskiego Roku Dialogu Międzykulturowego z dnia 18 grudnia 2006 roku, Dziennik Urzędowy Unii Europejskiej, 30 grudnia 2006 roku.
• Dijk van T.A., Badania nad dyskursem, (w:) tenże (red.), Dyskurs jako struktura i proces, Warszawa 2001.
• Djurić L., // calvario deiRoma nel campo di concentramento diJasenivac, "Lacio Drom" 1992, nr 4.
• DuszakA., Tekst, dyskurs, komunikacja międzykulturowa, Warszawa 1998.
• Ficowski J., Cyganie w Polsce. Dzieje i obyczaje, Warszawa 1983.
• Ficowski J., Cyganie polscy, Warszawa 1953.
• Fish S., The Trouble with Principle, Cambridge 1999.
• Fraser A., Dzieje Cyganów, Warszawa 2001.
• Goffman E., Piętno. Rozważania o zranionej tożsamości, Gdańsk 2007.
• Grabowska M., Koseła K., Szawiel T., Europejska tożsamość Polaków w perspektywie zjednoczenia z UE, Warszawa 1998.
• Grzymała-Kazłowska A., Trzy wymiary tolerancji w Polsce, (w:) A. Jasińska-Kania, M. Marody (red.), Polacy wśród Europejczyków, Warszawa 2002.
• Gudykunst W.B., Kim Y.Y., Communicating with strangers, New York 1992.
• Kowalski S., Tulli M., Mowa nienawiści. Raport 2001, Warszawa 2003 (dostępna wersja elektroniczna: http//or.imc.edu.pl/monitoring3.htm [odczyt: 10.02.2004]).
• Krzyżanowski R, Pytlak G., Bończuk L., Cyganie. Mity i fakty, Gorzów Wielkopolski 2002.
• Kwiatkowski R., Holokaust Romów, (w:) L. Sucharek (red.), Pamięć - odpowiedzialność, Oświęcim 2007.
• Lubecka A., Tożsamość kulturowa Bergitka Roma, Kraków 2005.
• Mirga A., Mróz L., Cyganie. Odmienność i nietolerancja. Warszawa 1994.
• Mróz L., Geneza Cyganów i ich kultury, Warszawa 1992.
• Nowicka E., Rom jako swój i obcy. Zbiorowość Romów w świadomości społeczności wiejskiej, (w:) tejże (red.) U nas dole i niedole. Sytuacja Romów w Polsce, Kraków 1999.
• Olsen T., Silences, New York 1978.
• Pawłowski A., Cyganie. Studia nad przestępczością, Zielona Góra 1973.
• Raport z wyników Narodowego Spisu Powszechnego Ludności i Mieszkań 2002 (2003) GUS, www.stat.gov.pl2003 [odczyt: 27.05.2005].
• Romowie - prezentacja dla szkół, program "Małopolska wielu kultur" realizowany przez Małopolski Instytut Kultury, Kraków 2004.
• Simmel G., Socjologia, Warszawa 1975.
• Wiercińska K., Zniknęły z dróg ostatnie tabory, (w:) E. Nowicka (red.), U nas dole i niedole. Sytuacja Romów w Polsce, Kraków 1999.