Efekty restrukturyzacji wybranych przedsiębiorstw przemysłowych Polski Południowo-Wschodniej

• Autorzy: Tomasz Rachwał

Warianty tytułu

Effects of Restructurings of Industrial Enterprises in South-East Poland

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

Przedmiotem artykułu jest analiza efektów procesu restrukturyzacji przedsiębiorstw przemysłowych, występujących w ośrodkach przemysłowych Polski Południowo-Wschodniej. Analiza jest wynikiem prac badawczych nad funkcjonowaniem przedsiębiorstw przemysłowych, prowadzonych w latach 2001-2004, których podstawowym celem było określenie prawidłowości i typów zachowań badanych przedsiębiorstw pod wpływem wdrażania reguł gospodarki rynkowej. Założono, że dominującą rolę w procesie przystosowania się do nowych warunków gospodarki rynkowej odgrywają uwarunkowania zewnętrzne i wewnętrzne. Wśród uwarunkowań zewnętrznych podstawowe znaczenie mają impulsy płynące z otoczenia międzynarodowego, związane z nasilającym się procesem globalizacji działalności gospodarczej i integracji europejskiej. Uwarunkowania zewnętrzne tworzy także sytuacja krajowa, wynikająca z polityki przemysłowej państwa, przejawiająca się m.in. w nasileniu i rozmiarach procesu prywatyzacji przedsiębiorstw, wdrażaniu strategii restrukturyzacji określonych branż przemysłu oraz kształtowaniu instrumentów prawnych Do podstawowych uwarunkowań wewnętrznych, tkwiących w strukturze przedsiębiorstwa, należą: rodzaj profilu produkcji, struktura wielkościowa i asortymentowa produkcji, postawy pracowników wobec zmian, jakość zarządzania, struktura organizacyjna, poziom technologiczny, stopień zadłużenia i dostępności do źródeł zasilania finansowego oraz powiązania rynkowe.(abstrakt autora)

EN

The subject of this paper is restructuring of industrial enterprises of south-east Poland in the period of economic transformation. These enterprises represent different types of largeness, ownership and sections of industrial production. They fulfil different functions in the economic structure, and most of them fulfil international functions or national functions with exporting part of the production for international markets. The purpose of this research is presenting the regularities and types of functioning of enterprises influenced by external and internal conditions. The research problems include: changes of ownership and organizational structure, changes of level and structure of employment, changes of technological processes and assortment of production, spatial changes in the directions of provision and sales, changes in the structure of costs, financial results and perspectives of development. (original abstract)

Słowa kluczowe

PL

Przedsiębiorstwo przemysłowe; Restrukturyzacja przedsiębiorstw; Efekty zewnętrzne

EN

Industrial enterprises; Restructuring of enterprises; Spillover effects

• Czasopismo: Prace Komisji Geografii Przemysłu Polskiego Towarzystwa Geograficznego
• Rocznik: 2006
• Numer: nr 9 Efekty restrukturyzacji polskiej przestrzeni przemysłowej
• Strony: 98--115

Twórcy

autor

Tomasz Rachwał

• Akademia Pedagogiczna w Krakowie

Bibliografia

• Bałtowski M. 2002, Przekształcenia własnościowe przedsiębiorstw państwowych w Polsce, PWN, Warszawa
• Bazydło A., Smętkowski M. 2000, Specjalne strefy ekonomiczne - światowe zróżnicowanie instrumentu, [w:] Polskie Specjalne Strefy Ekonomiczne - zamierzenia i efekty, red. E. Kryńska, Scholar, Warszawa, s. 56-85
• Bazydło A., Smętkowski M., Wieloński A. 2001, Inwestycje w specjalnych strefach ekonomicznych a przekształcenia strukturalne w przemyśle Polski, [w:] Problemy przemian struktur przemysłowych w procesie wdrażania reguł gospodarki rynkowej, red. Z. Zioło, Prace Komisji Geografii Przemysłu PTG nr 3, Warszawa-Kraków-Rzeszów, s. 135-148
• Czapliński P. 2000, Przemysł drzewny na Pomorzu Środkowym w procesie przeobrażeń gospodarczych, [w:] Problemy transformacji struktur przemysłowych w procesie przechodzenia do gospodarki rynkowej, red. Z. Zioło, Prace Komisji Geografii Przemysłu PTG nr 1, Warszawa-Kraków, s. 67-76
• Domański B. 2001, Kapitał zagraniczny w przemyśle Polski, Instytut Geografii i Gospodarki Przestrzennej UJ, Kraków
• Dowżycki A., Sobolewski H., Tłuchowski W. 2001, Restrukturyzacja, prywatyzacja i wycena przedsiębiorstwa, Akademia Ekonomiczna w Poznaniu, Poznań
• Gierańczyk W. 2000, Wpływ transformacji ustrojowej na zmiany strukturalne w przemyśle województwa toruńskiego, [w:] Problemy transformacji struktur przemysłowych w procesie przechodzenia do gospodarki rynkowej, red. Z. Zioło, Prace Komisji Geografii Przemysłu PTG nr 1, Warszawa- Kraków, s. 77-88
• Godziszewski B. 2001, Szanse i zagrożenia dla polskich przedsiębiorstw związane z Unią Europejską, [w:] Konkurencyjność gospodarki Polski w dobie integracji z Unią Europejską i globalizacji, t. II, SGH, Warszawa, s. 281-293
• Jakóbik W. 1993, Restrukturyzacja przemysłu w okresie transformacji, Fundacja im. F. Eberta, Warszawa
• Jurek-Stępień S. 1994, Struktury własnościowe. Proces prywatyzacji w przemyśle, [w:] Restrukturyzacja polskiego przemysłu - dostosowania, SGH, Warszawa, s. 68-79
• Karpiński A. 1986, Restrukturyzacja gospodarki w Polsce i na świecie, PWE, Warszawa
• Kortus B. 1992, Wprowadzenie do problematyki badań nad restrukturyzacją przemysłu, Folia Geographica, Series Geographica-Oeconomica, vol. XXIV, KNG PAN - Oddz. w Krakowie, Wrocław-Warszawa-Kraków, s. 7-11
• Kotowicz-Jawor J. 1997, Bariery rozwoju przedsiębiorstw w okresie transformacji, [w:] Transformacja gospodarki. Spojrzenie retrospektywne, red. W. Jakóbik, Instytut Studiów Politycznych PAN i Fundacja im. F. Eberta, Warszawa
• Koźmiński A.K. 1998, Odrabianie zaległości. Zmiany organizacji i zarządzania w byłym bloku socjalistycznym, PWN, Warszawa
• Kudełko J. 1997, Uwarunkowania prawne inwestycji zagranicznych w Polsce, [w:] Problemy transformacji struktur przemysłowych w procesie przechodzenia do gospodarki rynkowej, red. Z. Zioło, Komisja Geografii Przemysłu PTG, Instytut Geografii WSP w Krakowie, Warszawa-Kraków, s. 151-168
• Kuźnik F. 2000, Regionalna struktura, skala i specyfika procesów restrukturyzacji przemysłu z określeniem obszarów problemowych z punktu widzenia strategii rozwoju regionalnego w latach 2000-2006, [w:] Narodowa Strategia Rozwoju Regionalnego, red. J. Szlachta, Biuletyn KPZK PAN, nr 191, Warszawa, s. 299-320
• Liberska B. 2002a, Współczesne procesy globalizacji gospodarki światowej, [w:] Globalizacja: mechanizmy i wyzwania, red. B. Liberska, PWE, Warszawa, s. 17-37
• Liberska B. 2002b, Udział Polski w procesach globalizacji, [w:] Globalizacja: mechanizmy i wyzwania, red. B. Liberska, PWE, Warszawa, s. 320-334
• Makieła Z., Troc M. 1992, Tendencje przemian przestrzenno-gałęziowych przemysłu w Górnośląskim Okręgu Przemysłowym w latach 1975-1988, Folia Geographica, Series Geographica-Oeconomica, vol. XXIV, Wrocław-Warszawa-Kraków, s. 53-65
• Mikołajewicz Z. 1995, Procesy restrukturyzacji przemysłu w regionach, Uniwersytet Opolski, Opole
• Mikołajewicz Z. 2001, Przedmiotowa struktura inwestycji przemysłowych wyrazem przemian strukturalnych w polskim przemyśle, [w:] Problemy przemian struktur przestrzennych przemysłu, red. Z. Zioło, Prace Komisji Geografii Przemysłu PTG nr 2, Warszawa-Kraków, s. 21-34
• Misztal S. 1993, Regionalne zróżnicowanie procesu prywatyzacji przemysłu w Polsce, "Przegląd Geograficzny", t. LXV, z. 3-4, s. 255-277
• Misztal S. 1994, Wpływ wielkości zakładów i przedsiębiorstw przemysłowych na ich funkcjonowanie w okresie przejściowym do gospodarki rynkowej, [w:] Funkcjonowanie przedsiębiorstw przemysłowych w zmieniających się warunkach gospodarowania, red. Z. Zioło, COMSN, Komisja Geografii Przemysłu PTG, Kraków-Warszawa, s. 164-171
• Misztal S. 2000, Regionalne efekty procesu prywatyzacji przemysłu w Polsce w latach 1989-1995, [w:] Problemy transformacji struktur przemysłowych w procesie przechodzenia do gospodarki rynkowej, red. Z. Zioło, Prace Komisji Geografii Przemysłu PTG nr 1, Warszawa-Kraków, s. 23-34
• Misztal S. 2003, Transformacja własnościowa działalności przemysłowej w Polsce według województw, [w:] Kształtowanie się struktur przemysłowych, red. Z. Zioło, Z. Makieła, Prace Komisji Geografii Przemysłu PTG nr 5, Warszawa-Kraków, s. 9-30
• Nalepka A. 2000, Ustalanie i ocena skutków restrukturyzacji przedsiębiorstwa, [w:] Strategie wzrostu produktywności firmy. Materiały konferencji naukowej (Zakopane-Kościelisko, 22-24 IX 2000 r.), red. A. Stabryła, Akademia Ekonomiczna, Kraków, s. 409-418
• Nalepka A. 1997, Istota, zakres i metodyka restrukturyzacji przedsiębiorstwa, [w:] Restrukturyzacja a konkurencyjność przedsiębiorstw, red. R. Borowiecki, Akademia Ekonomiczna, Kraków
• Nalepka A. 1998, Zarys problematyki restrukturyzacji przedsiębiorstw, Antykwa, Kraków
• Nowak E. red. 2001, Metody statystyczne w analizie działalności przedsiębiorstwa, PWE, Warszawa
• Pakuła L. 1967, Uwagi o prowadzeniu ćwiczeń terenowych z geografii przemysłu, [w:] Wybrane zagadnienia z metodyki ćwiczeń terenowych z geografii ekonomicznej, Prace z Dydaktyki Szkoły Wyższej, z. 4, Wydawnictwo Naukowe WSP, Kraków
• Pakuła L. 1992, Postępy restrukturyzacji przemysłu w wybranych gałęziach przemysłu w okręgach Górnośląskim, Częstochowskim i Bielskim, Folia Geographica, Series Geographica-Oeconomica, vol. XXIV, Wrocław-Warszawa-Kraków, s. 37-49
• Pakuła L. 2003, Tendencje restrukturyzacji przemysłu Górnośląskiego Okręgu Przemysłowego w dobie transformacji, [w:] Przemysł w procesie globalizacji, Prace Komisji Geografii Przemysłu PTG nr 6, red. Z. Zioło i Z. Makieła, Warszawa-Kraków, s. 59-66
• Parysek J.J. 1992a, Polski przemysł a nowe warunki społeczno-ustrojowe, [w:] Studia geograficzne przemian społeczno-gospodarczych, red. Z. Chojnicki, Biuletyn KPZK PAN, z. 159, s. 75-88
• Parysek J.J. 1992b, Dobrodziejstwo inwentarza czyli jak zrestrukturyzować przemysł Polski, [w:] Geografia przemysłu w warunkach nowego systemu gospodarowania - problemy badawcze i odzwierciedlenie ich w kształceniu nauczycieli, red. Z. Zioło, COMSN, WSP w Krakowie, Komisja Geografii Przemysłu PTG, Kraków-Warszawa, s. 28-45
• Pasieczny J. 1997, Restrukturyzacja - wczoraj, dziś i jutro, [w:] Restrukturyzacja a konkurencyjność przedsiębiorstw, red. R. Borowiecki, Akademia Ekonomiczna, Kraków
• Pączka S. 1994a, Badania dotyczące funkcjonowania przedsiębiorstw przemysłowych w zmieniających się warunkach gospodarowania w Polsce, [w:] Funkcjonowanie przedsiębiorstw przemysłowych w zmieniających się warunkach gospodarowania, red. Z. Zioło, COMSN, Komisja Geografii Przemysłu PTG, Kraków-Warszawa, s. 172-187
• Pączka S. 1994b, Problematyka badawcza zachowań przestrzennych przemysłu w zmieniających się warunkach gospodarowania w Polsce, [w:] Zachowania przestrzenne przemysłu w zmieniających się warunkach gospodarowania, red. Z. Zioło, COMSN, Komisja Geografii Przemysłu PTG, Kraków-Warszawa, s. 39-47
• Pełka B. 1995, Polityka, strategie i restrukturyzacja przemysłu w systemie gospodarczym, Instytut Organizacji i Zarządzania w Przemyśle "Orgmasz", Warszawa
• Rachwał T. 2001a, Problematyka kwestionariusza do badań zmian funkcjonowania przedsiębiorstwa przemysłowego w okresie transformacji systemu gospodarowania, [w:] Problemy przemian struktur przestrzennych przemysłu, red. Z. Zioło, Prace Komisji Geografii Przemysłu PTG nr 2, Warszawa-Kraków, s. 49-57
• Rachwał T. 2001b, Funkcjonowanie Krakowskich Zakładów Elektronicznych "TELPOD" w świetle przemian w polskim przemyśle elektronicznym, [w:] Problemy przemian struktur przemysłowych w procesie wdrażania reguł gospodarki rynkowej, red. Z. Zioło, Prace Komisji Geografii Przemysłu PTG nr 3, Warszawa-Kraków-Rzeszów, s. 167-180
• Rachwał T. 2001c, Proces restrukturyzacji Zakładów Mięsnych "Nisko" S.A. jako potencjalny czynnik aktywizacji rolniczej bazy surowcowej północnej części województwa podkarpackiego, [w:] Problemy przemian struktur przemysłowych w procesie wdrażania reguł gospodarki rynkowej, red. Z. Zioło, Prace Komisji Geografii Przemysłu PTG nr 3, Warszawa-Kraków-Rzeszów, s. 181-189
• Rachwał T. 2003, Globalne uwarunkowania restrukturyzacji przedsiębiorstw przemysłowych Polski Południowo-Wschodniej, [w:] Przemysł w procesie globalizacji, red. Z. Zioło, Z. Makieła, Prace Komisji Geografii Przemysłu PTG nr 6, Warszawa-Kraków, s. 129-138
• Rapacki R. 1994, Społeczno-polityczne uwarunkowania i konsekwencje procesu transformacji systemowej w Polsce, "Gospodarka Narodowa", nr 1(48), s. 1-13
• Rochnowski H. 2000, Niektóre kierunki, cele i uwarunkowania przemysłu Polski w okresie transformacji, [w:] Problemy transformacji struktur przemysłowych w procesie przechodzenia do gospodarki rynkowej, red. Z. Zioło, Prace Komisji Geografii Przemysłu PTG nr 1, Warszawa-Kraków, s. 45-54
• Rydz E., Jażewicz I. 2001, Przemiany strukturalne przemysłu na przykładzie małych miast Pomorza Środkowego, [w:] Problemy przemian struktur przemysłowych w procesie wdrażania reguł gospodarki rynkowej, red. Z. Zioło, Prace Komisji Geografii Przemysłu PTG nr 3, Warszawa- Kraków-Rzeszów, s. 71-86
• Sapijaszka Z. 1997, Restrukturyzacja przedsiębiorstwa. Szanse i ograniczenia, PWN, Warszawa
• Stępień B. 2001, Procesy przystosowawcze przedsiębiorstw postsocjalistycznych do warunków rynkowych, Akademia Ekonomiczna, Poznań
• Stryjakiewicz T. 1999, Adaptacja przestrzenna przemysłu w Polsce w warunkach transformacji, Wydawnictwo Naukowe UAM, Poznań
• Sudoł S. 1997, Perspektywy rozwoju polskich przedsiębiorstw przemysłowych i budowlanych, "Ekonomika i Organizacja Przedsiębiorstwa", nr 8 (571), s. 4-6
• Sudoł S., Matuszak M. red. 2002, Przyczyny rozwoju i upadku polskich przedsiębiorstw przemysłowych w okresie transformacji ustrojowej 1990-1998, Wydawnictwo UMK, Toruń
• Szczepkowska M. 2003, Funkcjonowanie przedsiębiorstw w ramach grup kapitałowych na przykładzie Narodowych Funduszy Inwestycyjnych, [w:] Przemiany i perspektywy polskich przedsiębiorstw w dobie integracji z Unią Europejską, red. K. Piech i G. Szczodrowski, Instytut Wiedzy, Warszawa, s. 201-214
• Tkocz M. 2001, Restrukturyzacja przemysłu regionu tradycyjnego, Uniwersytet Śląski, Katowice
• Tobolska A. 2004, Zmiany własnościowe i organizacyjno-ekonomiczne w wybranych dużych przedsiębiorstwach przemysłowych Poznania w okresie transformacji, Wydawnictwo Naukowe UAM, Poznań
• Wieloński A., Durydiwka M. 1994, Przemysł w Polsce w warunkach przejścia do gospodarki rynkowej i integracji z Europą Zachodnią, "Czasopismo Geograficzne", LXV, z. 3-4, s. 317-325
• Wojtyna A. 1994, Polityka przemysłowa a instytucjonalne ramy restrukturyzacji w Polsce, Gospodarka Narodowa nr 12 (56), s. 6-14
• Zioło Z. 1992, Wzrost i struktura przestrzenna przemysłu województwa krakowskiego w latach 1975- 1988, Folia Geographica, Series Geographica-Oeconomica, vol. XXIV, Wrocław-Warszawa- Kraków, s. 69-76
• Zioło Z. 1994, Zmiany otoczenia przedsiębiorstw przemysłowych w nowych warunkach gospodarowania, [w:] Funkcjonowanie przedsiębiorstw przemysłowych w zmieniających się warunkach gospodarowania, red. Z. Zioło, COMSN, Komisja Geografii Przemysłu PTG, Kraków-Warszawa, s. 13-21
• Zioło Z. 1996a, Oddziaływanie procesów transformacji gospodarki narodowej na funkcjonowanie jednostek gospodarczych, [w:] Wpływ procesów transformacji gospodarki narodowej na funkcjonowanie jednostek gospodarczych i układów przestrzennych, red. Z. Zioło, Komisja Geografii Przemysłu PTG, Instytut Geografii WSP w Krakowie, Warszawa-Kraków, s. 146-151
• Zioło Z. 1996b, Model funkcjonowania przestrzeni geograficznej i jej znaczenie dla gospodarki przestrzennej, [w:] Gospodarka, przestrzeń, środowisko, red. U. Wich, Wydawnictwo UMCS, Lublin, s. 183-191
• Zioło Z. 1999, Model funkcjonowania przestrzeni geograficznej jako próba integracji badań geograficznych, [w:] Geografia na przełomie wieków - jedność w różnorodności, red. A. Lisowski, UW, Warszawa
• Zioło Z. 2003, Kształtowanie się przedsiębiorstw przemysłowych w procesie globalizacji, [w:] Przemysł w procesie globalizacji, red. Z. Zioło, Z. Makieła, Prace Komisji Geografii Przemysłu PTG nr 6, Warszawa-Kraków, s. 9-20
• Zorska A. 1998, Ku globalizacji? Przemiany w korporacjach transnarodowych i w gospodarce światowej, PWN, Warszawa
• Żukrowska K. 2001, Polska gospodarka w warunkach globalizacji gospodarki światowej, [w:] Globalizacja, red. J. Klich, Wydawnictwo PSB, Kraków, s. 149-172