Ochrona własności intelektualnej w obszarze komunikacji wizualnej

• Autorzy: Izabela Ścibiorska-Kowalczyk , Jarosław Kowalczyk

Warianty tytułu

Protection of Intellectual Property Rights in the Field of Graphic Design

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

Celem artykułu jest ukazanie specyficznych problemów związanych z naruszeniem własności intelektualnej w obszarze komunikacji wizualnej oraz próba wskazania skuteczniejszych sposobów jej ochrony. Ochrona prawna utworów z obszaru komunikacji wizualnej nie daje gwarancji poszanowania własności intelektualnej. Orzecznictwo napotyka problemy, u podstaw których leży uznaniowy charakter oceny oryginalności utworów artystycznych. W artykule przedstawiono studia przypadków, które ilustrują ten stan w sposób dobitny. Wielu twórców nie wchodzi na drogę prawną w wypadku plagiatu ich projektów ze względu na niepewny efekt postępowania i kłopotliwy, a bywa, że i kosztowny proces. W przypadku naruszenia cudzej własności intelektualnej w odniesieniu do utworów należących do obszaru komunikacji wizualnej zasadnicze znaczenie ma postawa projektanta. Bardzo istotne są również okoliczności, w których dochodzi do naruszenia własności intelektualnej. Analiza tych okoliczności stanowić może punkt wyjścia do poszukiwania skutecznych sposobów zapobiegania przypadkom naruszenia własności intelektualnej, ze szczególnym naciskiem na wskazanie iluzorycznych korzyści z tego tytułu, uzyskiwanych w tak specyficznej dziedzinie, jaką jest komunikacja wizualna. Zaproponowano więc możliwe kierunki działań w celu ograniczenia praktyki naruszania własności intelektualnej. Analiza tych działań została oparta na koncepcji poszukiwania maksimum korzyści możliwych do osiągnięcia we współpracy projektanta z zamawiającym. Z przeprowadzonych analiz poszczególnych sytuacji wynika wniosek, że projektant osiąga maksymalną korzyść w przypadku, gdy zrealizuje on w pełni oryginalny projekt, powstały w rezultacie odpowiednio długiego i prowadzonego z należytą starannością i wnikliwością procesu projektowego. Odpowiednio silne zaangażowanie emocjonalne w projekt stwarza również szansę na unikalny efekt artystyczny. Taki projekt uprawnia twórcę do odpowiednio wysokiego wynagrodzenia oraz dostarcza mu możliwości promocji i uzyskania kolejnych atrakcyjnych zleceń. Zamawiający osiąga maksymalną korzyść w sytuacji, gdy otrzyma unikalny, wartościowy pod względem artystycznym projekt dający podstawę do skutecznych działań marketingowych. W wysokim potencjale projektu należy upatrywać możliwości zwrotu poniesionych na niego nakładów. Dziedzina komunikacji wizualnej wchodzi w okres kształtowania się wzorców zachowań, również etycznych. W dobie rosnącej konkurencji zaczynają się liczyć nie tylko talent i kompetencje artystyczne projektanta, ale również preferowany przez niego modelowy proces projektowy oraz opinia w środowisku. Jest też miejsce na ocenę etyczności zachowań projektantów i włączenie tej oceny w proces ich wyboru przez zamawiającego. Postawa projektanta ma bowiem kluczowy wpływ na unikanie sytuacji naruszenia cudzej własności intelektualnej. Równie istotna jest właściwa relacja między projektantem a zamawiającym. Trendem gospodarczym powoli staje się personalizacja produktu z maksymalnym dostosowaniem go do indywidualnych potrzeb klienta. Ten kierunek będzie prowadził do znacznego zwiększenia się unikatowych projektów, wymuszając na systemie prawnym uproszczenie procedur rejestracji i skuteczności egzekwowania prawa autorskiego. Znajdzie to prawdopodobnie również odzwierciedlenie w ustawie odpowiedzialnej za znaki towarowe - co może pozwalać w sposób pozytywny patrzeć w przyszłość ochrony własności intelektualnej w obrębie komunikacji wizualnej.(abstrakt oryginalny)

EN

The purpose of this article is to present specific problems related to the violation of intellectual property in the field of visual communication and an attempt to identify more effective ways to protect it. Legal protection works in the area of visual communication do not guarantee respect for intellectual property. Jurisprudence encounters problems at the core of which is the discretionary nature of the assessment of the originality of artistic works. The article presents case studies that illustrate this state very clearly. Many artists do not enter a legal challenge in the case of plagiarism of their projects because of the uncertain effect of the procedure and troublesome and sometimes even expensive process. In case of violation of someone else's intellectual property rights in respect of the works belonging to the area of visual communication the attitude of the designer is essential. Very important are also circumstances in which there is a breach of intellectual property. The analysis of these circumstances can be a starting point to searching for effective ways to prevent the infringement of intellectual property, with particular emphasis on the indication of the illusory benefits of this practice, obtained in such a specific field as visual communication. Possible courses of action in order to reduce the practice of intellectual property violations were proposed. The analysis of these measures is based on the concept of searching for the maximum benefit that can be achieved in co-operation of the designer with the customer. The analyses of individual situations lead to a conclusion that the designer has a maximum benefit when he fully realizes the original design, created as a result of a reasonably long and conducted with due diligence and thoroughness of the design process. Accordingly, strong emotional involvement in the project also creates a unique opportunity for artistic effect. Such a project, entitles the creator to a sufficiently high salary and provides him with an opportunity to promote and achieve further attractive orders. The customer has a maximum benefit in a situation when he receives a unique design, valuable in terms of art, that gives rise to the effective marketing activities. In the high-potential project the opportunities of reimbursement for the costs should be sought. The sphere of visual communication enters a period of formation of the patterns of behavior, including ethical ones. In an era of increasing competition not only the talent and artistic competence of the designer begins to count, but also the model of design process preferred by him and an opinion about him in the environment. It is also the place to assess the ethical behavior of designers and include it into the evaluation process of their selection by the customer. The attitude of the designer is of vital importance to the avoidance of a violation of intellectual property of somebody else. Equally important is the correct relationship between the designer and the customer. A personalization of the product with the maximum adaptation to individual customer needs is becoming an economic trend. This trend will lead to the increase of number of significantly unique projects, forcing the legal system to simplify the procedures for the registration and enforcement of copyright law. This will be probably also reflected in the Act responsible for trade marks - which can allow a positive look to the future of protection of intellectual property within the visual communication.(original abstract)

Słowa kluczowe

PL

Ochrona własności intelektualnej; Prawo autorskie; Znaki towarowe; Plagiat

EN

Intellectual property protection; Copyright law; Trademarks; Plagiarism

• Czasopismo: Ekonomia XXI Wieku
• Rocznik: 2014
• Numer: nr 2 (2)
• Strony: 93--105

Twórcy

autor

Izabela Ścibiorska-Kowalczyk

• Uniwersytet Ekonomiczny we Wrocławiu

autor

Jarosław Kowalczyk

• Akademia Sztuk Pięknych we Wrocławiu

Bibliografia

• Adamczak A., Gędłek M., Znaki towarowe w działalności małych i średnich przedsiębiorstw, Krajowa Izba Gospodarcza, Warszawa 2009.
• Airey D., Logo Design Love: A Guide to Creating Iconic Brand Identities, New Riders, 2009.
• Barta J., Czajkowska-Dąbrowska M., Ćwiąkalski Z., Markiewicz R., Traple E., Prawo autorskie i prawa pokrewne. Komentarz, Wydawnictwo Zakamycze, Kraków 2005.
• Michniewicz G., Ochrona własności intelektualnej, Wydawnictwo C.H. Beck, Warszawa 2012.
• Sieńczyło-Chlabicz J., Banasiuk J., Zaręba J., Zawadzka Z., Prawo autorskie, [w:] Prawo własności intelektualnej, red. J. Sieńczyło-Chlabicz, Wydawnictwo LexisNexis, Warszawa 2009.
• Popularyzacja wiedzy z zakresu własności intelektualnej poprzez działania promocyjne, http://www.wlasnosc-intelektualna.pl (dostęp: 06.04.2013).
• System prawa prywatnego. Prawo autorskie, red. J. Barta, Wydawnictwo C.H. Beck, t. 13, Warszawa 2007.
• Ustawa z dnia 4 lutego 1994 r. o prawie autorskim i prawach pokrewnych, DzU 1994 nr 24 poz. 83.
• Ustawa z dnia 30 czerwca 2000 r.o prawie własności przemysłowej, DzU 2001 nr 49 poz. 508
• Włoszczyński A., Wschodzący Gaycenter, http://www.alw.pl/2008/12/wschodzacy-gaycenter/ (dostęp: 25.06.2013).
• www.lindt.pl; www.terravita.pl (dostęp: 25.06.2013).
• Zajączkowski M., Podstawy innowacji i ochrony własności intelektualnej, Wydawnictwo Economicus, Szczecin 2003.
• Załucki M., Licencja na używanie znaku towarowego: studium prawno-porównawcze, Wolters Kluwer Polska, 2008.
• Załucki M., Pojęcie prawa własności intelektualnej i jego miejsce w systemie prawnym, [w:] Prawo własności intelektualnej. Repetytorium, red. M. Załucki, Difin, Warszawa 2008.

Identyfikatory

DOI

10.15611/e21.2014.2.06