O mentalnych transformacjach

• Autorzy: Krzysztof Kontek
• Języki publikacji: PL

Abstrakty

Pierwsza krzywa użyteczności została podana przez Nicolasa Bernoulliego już w 1734 r., jednak dopiero von Neumann i Morgenstern pokazali, że hipoteza oczekiwanej użyteczności może być wyprowadzona z kilku aksjomatów zakładających racjonalność podejmowanych przez ludzi decyzji. Od tej pory teoria oczekiwanej użyteczności stała się dominującą hipotezą w nurcie ówczesnej myśli ekonomicznej, jednak już w 1948 r. Friedman i Savage rozwinęli ją na Subjective Utility Theory, w której klasyczna definicja prawdopodobieństwa została zastąpiona prawdopodobieństwem subiektywnym. Dalsze rozwinięcia teorii użyteczności były zaproponowane m.in. przez Markowitza, Rosnąca liczba danych eksperymentalnych wskazywała jednak, że wytłumaczenie zachowań ludzi za pomocą funkcji użyteczności nie jest możliwe. Takimi eksperymentami były m.in. paradoks Allaisa, paradoks Ellsberga, efekt odwrócenia preferencji (the preference reversal), efekty kontekstowe (framing effects) i inne. Doprowadziło to do powstania kilku teorii nazywanych wspólnie Non - Expected Utility Theories. Należą do nich Teoria Perspektywy (Prospect Theory), Regret Theory, i Rank-Dependent (Expected) Utility Theory. Ponieważ Teoria Perspektywy spotkała się z zastrzeżeniami od strony matematycznej (m.in., że nie spełnia wymagań First Order Stochastic Dominance, i że może być stosowana wyłącznie do perspektyw o dwóch składnikach) powstała jej poprawiona wersja - Cumulative Prospect Theory, Teoria Perspektywy i jej rozszerzona wersja wprowadziły pojęcia "funkcji wartości" i "funkcji ważonej prawdopodobieństwa". (fragment tekstu)

Słowa kluczowe

PL

Teoria perspektywy; Funkcja użyteczności Neumanna-Morgensterna; Podejmowanie decyzji; Efekt sformułowania

EN

Prospect theory; Neumanna-Morgensterna utility function; Decision making; Framing effects

• Czasopismo: Prace Naukowe / Akademia Ekonomiczna w Katowicach
• Rocznik: 2009
• Tom: Metody matematyczne, ekonometryczne i komputerowe w finansach i ubezpieczeniach 2008
• Strony: 381--392

Twórcy

autor

Krzysztof Kontek

• Artal Investments

Bibliografia

• Allais M., Le comportement de l'homme rationnel devant le risque: critiqua des postulats et axiomes de l'école Américaine, "Econometrica" 1953, No 21
• Bell D.E., Regret in decision making under uncertainty, "Operations Re- search" 1982, No 30
• Benartzi S., Thaler R.H., Myopic loss aversion and the equity premium puzzle, "Quarterly Journal of Economics" 1993, No 110
• Broadbent D.E., Perception and Communication, Pergamon, London 1958
• Camerer C.F., Ho T., Violations of the Betweenness Axiom and Nonlinearity in Probabilities, "Journal of Risk and Uncertainty" 1994, No 8
• Ellsberg D., Risk, Ambiguity, and the Savage Axioms, "Quarterly Journal of Economics" 1961, No 75(4)
• Friedman M., Savage L.P., The Utility Analysis of Choices involving Risk, "Journal of Political Economy" 1948, Vol. 56
• Kahneman D., Tversky A., Prospect theory: An analysis of decisions under risk, "Econometrica" 1979, No 47
• Tversky A., Kahneman D., Advances in Prospect Theory: Cumulative Representation of Uncertainly, "Journal of Risk and Uncertainty" 1992, Vol. 5(4)
• Kahneman D., Krietsch J., Thaler R., Experimental Test of the endowment effect and the Coase Theorem, "Journal of Political Economy" 1990, No 98(6)
• Kumaraswamy P., A generalized probability density function for double -bounded random processes, "Journal of Hydrology" 1980, No 46
• Levy M., Levy H., Prospect Theory: Much Ado About Nothing?, "Management Science" 2002, Vol. 48, No 10
• Lichtenstein S., Slovic P., Reversals of preference between bids and choices in gambling decisions, "Journal of Experimental Psychology" 1971, No 89
• Loomes G., Sugden R., Regret Theory': An Alternative Theory of Rational "Choice under Uncertainty", "Economic Journal, Royal Economic Society" 1982, Vol. 92(368)
• Markowitz H., The Utility of Wealth, "Journal of Political Economy" 1952, Vol. 60
• Neilson W.S., Stowe J., A Further Examination of Cumulative Prospect Theory Parameterizations, "Journal of Risk and Uncertainty" 2002, Vol. 24(1)
• von Neumann J., Morgenstern O., Theory of Games and Economic Behavior, Princeton University Press 1944
• Nęcka E., et. al., Psychologia poznawcza, Wydawnictwo Naukowe PWN, ACADEMICA, Wydawnictwo SWPS 2008
• Nwogugu M., A further critique of cumulative prospect theory and related approaches, "Applied Mathematics and Computation" 2006, No 179(2)
• Prelec D., The Probability Weighting Function, "Econometrica" 1998 No 66(3)
• Quiggin J., A theory of anticipated utility, "Journal of Economic Behavior and Organization" 1982, No 3(4)
• Savage L.J., The Foundations of Statistics, 1954
• Shefrin H., Statman M., The disposition to sell winner's too early and ride losers too long: Theory and evidence, "Journal of Finance" 1985, No 40
• Schmeidler D., Subjective Probability and Expected Utility without Additivity, "Econometrica" 1989, No 57
• Shu Li., Is there a decision weight [pi]?, "Journal of Economic Behavior & Organization" 1995, Vol. 27, issue 3
• Stevens S.S., On the psychophysical law, "Psychological Review" 1957, No 64(3)
• Sulavik J., An elementary form of mental adaptation to death, "Human Affairs" 1997, No 7
• Thaler R.H., Towards a positive theory of consumer choice, "Journal of Economic Behavior and Organization" 1980, No 1
• Thaler R.H., Mental accounting and consumer choice, "Marketing Science" 1985, No 4
• Tversky A., Wakker Peter P., Risk Attitudes and Decision Weights, "Econometrica" 1995, No 63
• Tversky A., Kahneman D., Advances in Prospect Theory: Cumulative Representation of Uncertainty, "Journal of Risk and Uncertainty" 1992, Vol. 5, No 4
• Wakker Peter P., The Data of Levy and Levy (2002), Prospect Theory: Much Ado about Nothing? Support Prospect Theory, "Management Science" 2003, No 49
• Wu G., Gonzalez R., Curvature of the Probability weighting function, "Management Science" 1996, No 42
• Wu G., Gonzalez R., On the Shape of the Probability weighting function, "Cognitive Psychology" 1999, No 38(1)