Z zagadnień sprawiedliwości, miłosierdzia i prawa

• Autorzy: Wojciech Dziedziak , Grzegorz Maroń

Warianty tytułu

On Issues of Justice, Mercy and Law

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

W pierwszej części opracowania przedstawiono relacje zachodzące między pojęciem sprawiedliwości i miłosierdzia. Następnie omówiono zagadnienia dotyczące miejsca i roli miłosierdzia w sferze stosunków prawnych, a zwłaszcza w procesie stosowania prawa.

EN

The article discusses the issues of justice, mercy and law. The first part presents three possible relations between the notions of justice and mercy. The variant providing for their complementariness is acknowledged to be the best description of the mutual relations of both of the above virtues. While perceiving the dissimilarity between justice and mercy (not only conceptual, but mainly substantial), this approach at the same time emphasises their supplementation and complementariness. The present work subsequently goes on to discuss the issue of justice and mercy within the sphere of legal relations, particularly in the process of law application. The authors allow for an act of mercy exclusively with reference to decisions made on own behalf and regarding the goods one is entitled to dispose of, thus excluding mercy from the direct determination of the results of a formalised process of law application. What may be a point of reference for public authorities within the context of institutionalised law application is mainly justice as correlated with law. It does not contradict the signifi-cance and role of the virtue of mercy in the sphere of private law relations. The next section presents the summary and conclusions stemming from the above discussion. The authors believe the requirement of justice to be indispensible with reference to law. The postulate of justice as the key value of law pertains both to the process of creation as well as application of law. In creating law in accordance with the requirements of justice, the legislator should contribute to the establishment of a just order being grounds for the formation of good social coexistence. The legislator ought to establish legal norms consonant with the generally accepted (elementary) moral norms. With the essence of law thus understood, it is also its application that needs to be perceived within the context of realising the value of justice. On the other hand, mercy in the sense adopted by the present work is not, in the strict, i.e. literal sense, possible to be realised in the processes of creation and application of law. The place of mercy within the sphere of legal phenomena is limited to private decisions an individual may make while being guided by love, forgiveness and condonation. The authors also stress that if a broad, though quite general sense of mercy as a merely abstract universal value of love was to be adopted, it would allow for the analysis of the role of this value in the processes of law creation. As seen from this perspective, on the plane of the policy of law making, justice may and should be complemented (supported) by "the postulates of mercy" wherever possible. (original abstract)

Słowa kluczowe

PL

Sprawiedliwość; Prawo; Postępowanie sądowe

EN

Justice; Law; Legal proceedings

• Czasopismo: Studia Iuridica Lublinensia
• Rocznik: 2009
• Tom: 12
• Strony: 101--119

Twórcy

autor

Wojciech Dziedziak

• Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej w Lublinie

autor

Grzegorz Maroń

• Uniwersytet Rzeszowski

Bibliografia

• Ajdukiewicz K., O sprawiedliwości, [w:] Język i poznanie, t. I, Wybór pism z lat 1920-1939, PWN, Warszawa 1985, s. 367.
• Arystoteles, Etyka nikomachejska, tłum. D. Gromska, PWN, Warszawa 1982, s. 200.
• "Auctoritas non ventasfacit legem" - T. Hobbes, Lewiatan, rozdz. XXVI.
• Bober W.J., Sprawiedliwość, [w:] Słownik filozofii, red. J. Hartman, Wydawnictwo Zielona Sowa, Kraków 2004, s. 210.
• Consedine J., Sprawiedliwość naprawcza. Przywrócenie ładu społecznego, Wyd. Polskie Stowarzyszenie Edukacji Prawnej, Warszawa 2004, s. 12.
• Domański J., Sprawiedliwość i miłosierdzie w systemie cnót politycznych Wincentego Kadłubka, "Teologia Polityczna" 2003-2004, nr 1, s. 161.
• Encyklopedia PWN. Religia, t. 7, Warszawa 2003, s. 47.
• Fajst M., Płatek M. (red.), Sprawiedliwość naprawcza. Idea. Teoria. Praktyka, Wydawnictwo Liber, Warszawa 2005.
• Grocholewski Z., Sprawiedliwość a prawda i miłość w nauczaniu fana Pawła II, "Palestra" 2003, nr 9-10.
• Hart H.L.A., Pojęcie prawa, tłum. J. Woleński, PWN, Warszawa 1998, s. 223-224.
• Höffe O., Sprawiedliwość polityczna. Podstawy krytycznej filozofii prawa i państwa, Wydawnictwo Znak, Kraków 1999, s. 33-36.
• Jan Paweł II, Dives in misericordia (O Bożym miłosierdziu), encyklika z 30 listopada 1980 r., Wydawnictwo KAI, Warszawa 2007, s. 68.
• Kalka K., Sprawiedliwość i sprawności społeczne według św. Tomasza z Akwinu, Bydgoszcz 1994, s. 146.
• Kłoczowski J.A., Czy sprawiedliwość wystarczy?, "Tygodnik Powszechny" 2005, nr 21.
• Kołakowski L., Mini wykłady o maxi sprawach, Wydawnictwo Znak, Kraków 2004, s 266.
• Kozacki P., Bez miłosierdzia nie ma sprawiedliwości, rozmowa z ks. prof. Józefem Zabielskim, "W drodze" 2003, nr 2.
• Królikowski M., Sprawiedliwość karania w społeczeństwach liberalnych, zasada proporcjonalności, Wydawnictwo C. H. Beck, Warszawa 2005.
• Leibniz G.W., Political Writings, Codex Iuris Gentium, wyd. II, tłum. P. Riley, Cambridge University Press, 1988, s. 171.
• Nozick R., Anarchia, państwo, utopia, Fundacja Aletheia, Warszawa 1999.
• Perelman Ch., O sprawiedliwości, Warszawa 1959, s. 78.
• Podsiad A., Słownik terminów i pojęć filozoficznych, Instytut Wydawniczy Pax, Warszawa 2000, s. 513-514.
• Połatyńska J., Equity - słuszność w prawie międzynarodowym publicznym, "Państwo i Prawo" 2003, nr 3, s. 42-51.
• Ross A., On Law and Justice, Stevens and Sons, Londyn 1964, s. 274.
• Salij J., Karać, ale przebaczyć!, http://www.opoka.org.p1/biblioteka/T/TD/trud_wolnosci/karac.html.
• Salij J., Miłość jako warunek sprawiedliwości, http://www.opoka.org.p1/biblioteka/T/TD/ wybierajmy_zycie/warunek_sprawiedliwosci.html.
• Salij J., Dyskusja o sprawiedliwości, za stroną internetową Ośrodka Myśli Politycznej: http://www. omp.org.pl/index.php?module=subjects&func=viewpage&pageid=295.
• Salij J., Problem fałszywego wyboru, "Teologia Polityczna" 2003-2004, nr 1, s. 18.
• Seneka L.A., De clementia, II, IV, 4 i II, V, 1, cyt. za: L. Mateja, Sprawiedliwość i miłosierdzie w starożytności. Porównanie myśli Seneki i Tertuliana, "Teologia Polityczna" 2003-2004, nr 1, s. 143.
• Sobański R., Słuszność w prawie, "Państwo i Prawo" 2001, nr 8, s. 3-12.
• Tokarczyk R., Filozofia prawa, Wydawnictwo UMCS, Lublin 2004, s. 231-232.
• Tomasz z Akwinu, Summa theologiae, 2-2 q. 58 a. 12 ad 2.
• Woroniecki J., Katolicka etyka wychowawcza, t. II, cz. 2, Redakcja Wydawnictw KUL, Lublin 1986, s. 27-28.
• Wroczyński K., Ius, [w:] Powszechna encyklopedia filozofii, Polskie Towarzystwo Tomasza z Akwinu, Lublin 2004, t. 5, s. 115.
• Zalewski W., Sprawiedliwość naprawcza. Początek ewolucji prawa karnego, Wydawnictwo Arche, Gdańsk 2006, s. 287-297.
• Ziembiński Z., O pojmowaniu sprawiedliwości, Instytut Wydawniczy Daimonion, Lublin 1992, s. 40.