Krakowski "Czas" (1848-1939) - jedna z najstarszych i najdłużej ukazujących się gazet w dziejach prasy polskiej

• Autorzy: Jerzy Jarowiecki

Warianty tytułu

Cracovian 'CZAS' (1848-1939) - One of the Oldest and the Longest Published Newspaper in the History of the Polish Press

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

W jubileuszowym artykule przedstawiono krótki zarys historii krakowskiego dziennika "Czas" (1848-1939), jego powstanie i kolejne etapy rozwoju podczas zaborów oraz po odzyskaniu niepodległości w 1918 roku. Autor dyskusyjnie odniósł się do jednoznacznego określenia programu dziennika jako konserwatywnego. Przedstawił wydawców, redaktorów, ludzi z różnych środowisk, decydujących o programie pisma. Bez wątpienia można stwierdzić, że w XIX i początkach XX wieku krakowski dziennik "Czas" należał do najważniejszych polskich gazet. W swoim najlepszym okresie miał w Krakowie głos decydujący, jego opinia niezmiennie się liczyła; liczyli się z nim wszyscy: elity, władza państwowa i kościelna. W artykule autor prezentuje również inne dzienniki tego okresu. Tematykę prasoznawczą uzupełnia w artykule rys historyczny, aspekty ówczesnej polityki, gospodarki i kultury. (abstrakt oryginalny)

EN

The jubilee article presents a brief history of the Cracovian daily newspaper 'Czas' (1848-1939), its origin and the phases of the development in the time of the annexations and after the regain of independence in 1918. The author questions an unambiguous description of the program of the newspaper as conservative. He introduces the publishers, editors, people from different environments deciding about the program of the newspaper. It can be undoubtedly stated that in the 19th and at the beginning of the 20th century the Cracovian newspaper 'Czas' belonged to the most important Polish papers. In its best period it had a casting vote in Cracov. It was respected by everybody: the elites as well as state and church authorities. In the article the author describes also other newspapers of this period. Press issues are complemented in the article by the historical background as well as political, economic and cultural aspects. (original abstract)

Słowa kluczowe

PL

Prasa; Historia

EN

Press; History

• Czasopismo: Gospodarka, Rynek, Edukacja
• Rocznik: 2014
• Tom: 15
• Numer: nr 1
• Strony: 5--13

Twórcy

autor

Jerzy Jarowiecki

• Wyższa Szkoła Zarządzania Edukacja we Wrocławiu

Bibliografia

• K. Adamek, Geneza i wstępny program krakowskiego "Czasu", "Kwartalnik Historii Prasy Polskiej" 1980, nr 1, s. 19-34.
• A. Bańdo, Krakowski "Czas" (1848-1939) na tle dotychczasowych badań krakowskiej prasy, "Rocznik Historii Prasy Polskiej" 2010, t. XIII, z. 1/2, s. 81-95.
• O. Beiersdorf, Walka polityczna Czerwonych i Białych na terenie Krakowa w okresie powstania styczniowego, "Małopolskie Studia Historyczne" 1962, t. V, z. 3/4.
• J. Bieniarzówna, Od Wiosny Ludów do Powstania Styczniowego, [w:] J. Bieniarzówna, A. Małecki, Dzieje Krakowa, t. 3: Kraków w latach 1796-1918, Kraków 1979, s. 177.
• J. Bujak, Informacja o książce i prasie w XIX-wiecznych tygodnikach galicyjskich dla ludu, "Rocznik Naukowo-Dydaktyczny WSP w Krakowie",z. 78: Prace Bibliotekoznawcze 1, Kraków 1987, s. 73-98.
• C. Brzoza, Polityczna prasa krakowska 1918-1939, Kraków 1990.
• Co oznacza aresztowanie posłów, "Czas" 12 IX 1930, nr 203.
• J. Drobiszewski, Kręgi czytelnicze "Czasu" w latach 1848-1865, "Studia Historyczne" 1969, nr 3, s. 377-394.
• J. Drobiszewski, Serwis informacyjny dziennika "Czasu" w latach 1848-1865, "Zeszyty Prasoznawcze" 1968, nr 1, s. 74-86.
• K. Dunin-Wąsowicz, Czasopiśmiennictwo ludowe w Galicji, Wrocław 1952.
• K. Estreicher, Bibliografia polska XIX stulecia, wyd. 2, Kraków 1962, s. 368-369.
• M. Głuszko, Walka konserwatystów krakowskich na łamach organów prasowych w okresie 1867-1895, Toruń 2007.
• R. Grodecki, K. Lepszy, J. Feldman, Kraków i ziemia krakowska, Lwów 1934, s. 241.
• M. Jakubek, Prasa krakowska 1795-1918: bibliografia, Kraków 2004, s. 123.
• J. Jarowiecki, Dzieje prasy polskiej we Lwowie do 1945 roku, Kraków-Wrocław 2008, s. 53.
• J. Jarowiecki. Krakowska świetność "Czasu", "Dziennik Polski" z dnia 29.10.2013 r. (Rozmawiał Paweł Stachnik).
• J. Jarowiecki, Prasa wydawana w Krakowie przedmiotem badań nad prasą lokalną, "Rocznik Historii Prasy Polskiej" 2011, t. XIV, z. 1/2, s. 57-88.
• J. Jarowiecki, Prasa w Krakowie: tradycja i współczesność (część pierwsza: od roku 1918), [w:] Studia nad prasą polską XIX i XX wieku, Kraków 2006, t. 2, s. 21.
• Księga pamiątkowa na dziewięćdziesięciolecie dziennika "Czas", Warszawa 1938, s. 32.
• S. Lato, U źródeł prasy dla ludu, [w:] J. Turkowska-Bar, Polskie czasopisma o wsi i dla wsi od XVIII w. do r. 1960: materiały bibliograficzno-katalogowe, Warszawa 1963.
• J. Łojek, Prasa w Polsce porozbiorowej, [w:] J. Łojek, J. Myśliński, W. Władyka, Dzieje prasy polskiej, Warszawa 1988, s. 41.
• J. Małecki, W dobie autonomii galicyjskiej (1866-1918). Pod znakiem "Czasu", [w:] J. Bieniarzówna, J. Małecki, Dzieje Krakowa, t. 3:Kraków w latach 1796-1918, Kraków1979, s. 245-252.
• M. Moszyński, Ludzie i czasy "Czasu", Toruń 2004.
• J. Myśliński, Prasa polska w Galicji w dobie autonomicznej, [w:] Prasa polska w latach 1864-1918, Warszawa 1976, s. 122.
• J. Myśliński, Z dziejów prasy konserwatywnej w Krakowie przed pierwszą wojną światową, "Rocznik Historii Czasopiśmiennictwa Polskiego" 1966, z. 1, s. 117-131.
• K. Olszański, Krakowski "Czas" wobec powstania styczniowego, [w:] Kraków w powstaniu styczniowym, Kraków 1968, s. 197.
• K. Olszański, Prasa galicyjska wobec powstania styczniowego, Wrocław-Kraków 1975, s. 197-198.
• M. Patelski, Krakowski "Czas" i "Głos Narodu" wobec przewrotu Józefa Piłsudskiego i represji pomajowych (1926-1927), [w:] Kraków - Lwów. Książki, czasopisma, biblioteki XIX i XX wieku, pod red. J. Jarowieckiego, t. IV, s. 253.
• S. Rudnicki, W. Władyka, Prasa konserwatywna Drugiej Rzeczypospolitej, "Rocznik Historii Czasopiśmiennictwa Polskiego" 1994, z. 4, s. 409-465.
• M. Stonkiewicz, Spis przedmiotów zawartych w stu tomach "Przeglądu Polskiego" 1866-1891, Kraków 1891.
• H. Syska, Od "Kmiotka" do "Zarania", Warszawa 1949.
• A. Toczek, Redakcja i współpracownicy krakowskiego "Czasu" w latach 1920-1934, [w:] Kraków - Lwów. Książki, czasopisma, biblioteki XIX i XX wieku, pod red. J. Jarowieckiego, t. IV, s. 274.
• K.Wyka, Teka Stańczyka na tle historii Galicji w latach 1849-1869,Wrocław 1951.
• Z Nowym Rokiem, "Czas" 1935, nr 1.