Bezpieczeństwo czy niepewność dzięki różnorodności? Przypadek systemu zabezpieczenia emerytalnego

• Autorzy: Dariusz Zalewski

Warianty tytułu

Security or Uncertainty Through Diversity? The Case of the Pension System

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

Ubezpieczenia społeczne były wytworem epoki industrialnej, w której przekonanie o nieuchronności pewnych zdarzeń, ale też i indywidualnej odpowiedzialności za własny los stopniowo ustępowało coraz powszechniejszemu poglądowi, że ryzyka socjalne i ich konsekwencje to problemy społeczne, z którymi należy uporać się w ramach nowej organizacji ładu społecznego. Jednym z podstawowych elementów tego ładu stały się systemy ubezpieczeń społecznych, oparte na zasadzie wspólnotowej odpowiedzialności za los jednostek. Współcześnie, w strukturze instytucji państwa opiekuńczego, szczególną rolę odgrywają ubezpieczenia emerytalne1, które absorbują największą część wydatków społecznych. Wzgląd m.in. na stan finansów publicznych państwa sprawił, że podjęto takie działania, w wyniku których następuje powrót do indywidualizacji odpowiedzialności za bezpieczeństwo socjalne emerytów. W ramach projektu Bezpieczeństwo dzięki różnorodności, który zaczął obowiązywać od 1 stycznia 1999 г., z jednej strony zachowano element międzypokoleniowej redystrybucji (tzw. I filar), z drugiej jednak wprowadzono obowiązek kapitałowego oszczędzania (tzw. II filar), co oznacza, że bezpieczeństwo socjalne przyszłych emerytów ma być w znacznej mierze zapewnione przez rynek, od ryzyka którego przed wielu laty wprowadzono ubezpieczenia społeczne. (...) bezpieczeństwo socjalne przyszłych emerytów zależy zarówno od kształtu systemu emerytalnego, jak i od jego otoczenia, w jakim system funkcjonuje. Chcąc zatem poprawiać niepewny los przyszłych emerytów, powinniśmy skupiać się nie tylko na systemie emerytalnym, ale także - a może przede wszystkim - na jego wzajemnych relacjach systemowych.(fragment tekstu)

EN

This article is concerning the changes of polish pension system set in motion in 1999. The pension systems has been divided two pillars, established on a 'pay-as-you-go' basis on the one hand, and 'funded' financing on the second. This division was described in new program system "Security through Diversity". The main conclusion is, on the base of theory of social systems, that the pensioners security depends on broadly defined environment of pension system rather than internal configuration new pension system. (original abstract)

Słowa kluczowe

PL

Zabezpieczenie emerytalne; System emerytalny; Bezpieczeństwo socjalne; Bezpieczeństwo publiczne; Niepewność

EN

Pension arrangement; Pension schemes; Social security; Public security; Uncertainty

• Czasopismo: Polityka Społeczna
• Rocznik: 2014
• Numer: nr 5-6
• Strony: 21--27

Twórcy

autor

Dariusz Zalewski

• Instytut Pracy i Spraw Socjalnych; Uniwersytet Warszawski

Bibliografia

• Arnoldi J. (2011), Ryzyko, Wyd. Sic, Warszawa.
• Beck U. (2002), Społeczeństwo ryzyka. W drodze do innej nowoczesności, Wyd. Scholar, Warszawa.
• Bertalanffy L. (1984), Ogólna teoria systemów, PWN, Warszawa.
• Bezpieczeństwo dzięki różnorodności. Reforma systemu emerytalno-rentowego w Polsce (1997), Biuro Pełnomocnika Rządu ds. Reformy Zabezpieczenia Społecznego, Warszawa.
• Byłem głupi, ale zmądrzałem. Wywiad z Bogusławem Grabowskim, "Moja emerytura. Serwis dziennika Rzeczpospolita", 25.07.2013 r., http:// www.ekonomia.rp.pl/artykul/1033098.html7p [dostęp 20.03.2014].
• Czepulis-Rutkowska Z. (2000), Systemy emerytalne a poziom zabezpieczenia materialnego emerytów, IPiSS, Warszawa.
• Flora P., Alber J. (1995), Modernization, Democratization, and the Development of Welfare States in Western Europe, w: Flora P., Heidenheimer A. (eds.), The Development of Welfare States in Europe and America, Transaction Publishers, New Brunswick.
• Golinowska S. (2000), Polityka społeczna. Koncepcje - instytucje - koszty, Wyd. Poltex, Warszawa.
• Góra M. (2003), System emerytalny, PWE, Warszawa.
• GUS (2014), Stopa bezrobocia w latach 1990-2013, http://www.stat.gov.pl/gus/5840_677_PLK_HTMLhtm [dostęp 20.03.2014].
• Gwiazdowski R. (2012), Katastrofa emerytalna. I jak się chronić przed jej skutkami, Wyd. Zysk i S-ka, Warszawa.
• Kotowska I., Sztanderska U. (2007), Zmiany demograficzne a zmiany na rynku pracy w Polsce, w: Kotowska I., Sztanderska U., Wóycicka I. (red.), Aktywność zawodowa i edukacyjna a obowiązki rodzinne w Polsce w świetle badań empirycznych, Wydawnictwo Naukowe Scholar, Warszawa.
• Luhmann N. (1994), Teoria polityczna państwa bezpieczeństwa socjalnego, PWN, Warszawa.
• Luhmann N. (2007), Systemy społeczne, Zakład Wydawniczy "Nomos", Kraków.
• Łaski K. (2003), O nonsensach polskiej reformy emerytalnej, w: M. Deniszczuk, J. Supińska (red.), Barometr społeczno-ekonomiczny 2001-2003, Stowarzyszenie Studiów i Inicjatyw Społecznych, Warszawa.
• OFE powinny być dobrowolne. Wywiad z Bogusławem Grabowskim, "Gazeta Wyborcza", 24.01.2011 r., http://chihihi.wordpress.com/2011/01/24/ ofe-powinny-byc-dobrowolne-twierdzi-boguslaw-grabowski [dostęp 20.03.2014].
• OFE są błędem młodzieńczym naszej krótkiej demokracji. Wywiad z Bogusławem Grabowskim, "Gazeta Prawna" z 5.03.2011 r., http://praca.gazetaprawna.pl/wywiady/492947,boguslaw_grabowski_ofe_sa_bledem_mlodzienczym_naszej_krotkiej_demokracji.html [dostęp 20.03.2014].
• Orenstein M. (2008), Privatizing Pensions. The Transnational Campaign for Social Security Reform, Princeton University Press, Princeton.
• Początek końca OFE?, Wirtualna Polska, 30.04.2011, http://finanse.wp.pl/ kat,2752,title,Poczatek-konca-OFE,wid,13367392,wiadomosc.html [dostęp 20.03.2014].
• Rymsza M. (2013), Aktywizacja w polityce społecznej. W stronę rekonstrukcji europejskich Welfare States?, IFiS PAN, Warszawa.