Risiko und Resilienz im Rahmen der Nachhaltigkeits-Kommunikation: Semantische Modelle im Umgang mit Krisen

• Autorzy: Annely Rothkegel

Warianty tytułu

Ryzyko i rezyliencja w ramach komunikacji wokół zrównoważonego rozwoju: modele semantyczne w obcowaniu z kryzysami

Risk and Resilience within Communication around Sustainable Development: Semantic Models in Dealing with Crises

• Języki publikacji: DE

Abstrakty

Przedłożony przyczynek próbuje na podstawie wybranych teoretycznych modeli ryzyka i rezyliencji pociągnąć kilka fundamentalnych linii przez terytorium semantyczne dyskursów wokół zrównoważonego rozwoju. Punkt wyjścia rozważań stanowią tematyczne analizy autentycznych tekstów (drukowanych i online) pod kątem sposobów użycia i znaczeń pojęć ryzyka i rezyliencji, które z jednej strony znamionują aspekty zagrożeń, z drugiej zaś możliwe strategie przezwyciężania kryzysów. Cechami charakterystycznymi komunikacji wokół zrównoważonego rozwoju są splot tematów pochodzących z różnych dyscyplin oraz pomieszanie języka specjalistycznego i potocznego. Eksperci i nieeksperci uczestniczą w rozwiązywaniu merytorycznych problemów (np. kryzysu finansowego, zwrotu w energetyce, ochrony bioróżnorodności, zmian klimatycznych), na które nakładają się problemy komunikacyjne. Te ostatnie są wyzwaniem dla lingwistycznej analizy dyskursu i stanowią dezyderat dla badań teoretycznych i empirycznych. Na podstawie wybranych modeli ryzyka resp. modeli rezyliencji egzemplarycznie zademonstrowano, jak identyfikacja semantycznych modeli w sensie odmiennych wzorców rozumienia i interpretacji pomaga odsłonić możliwe problemy w porozumiewaniu się. A ponieważ główną część komunikacji wokół zrównoważonego rozwoju pojmuje się jako zapobieganie kryzysom, wybór padł na specjalistyczne pojęcia ryzyka i rezyliencji, które w codziennej komunikacji z pewnością używane są stosunkowo rzadko, choć przecież słowa te nie są całkowicie nieznane. Modele komunikacji ryzyka są w gruncie rzeczy zależne od poszczególnych dyscyplin (np. ryzyko z perspektywy niebezpieczeństwa/zagrożenia, szkody/straty, bezpieczeństwa/pewności, hazardu/zysku), podczas gdy do pojęcia rezyliencji odnosi się to tylko częściowo (np. zdolności do oporu, zdolności regeneracyjne, psychiczna stabilność, równowaga, wytrzymałość (systemy techniczne)). Tutaj wykrystalizowały się uniwersalne przyporządkowania, które odpowiadają nadrzędnemu modelowi zdrowia (w najszerszym sensie). Podczas gdy modele ryzyka pokrywają głównie ogólnospołeczne ramy komunikacji wokół zrównoważonego rozwoju, modele rezyliencji bardziej odnoszą się do jednostki. (abstrakt oryginalny)

EN

The purpose of this article was to discuss some fundamental issues around the semantic discourses on the sustainable development based upon the selected theoretical models of risk and resilience. The starting point of the considerations are the thematic analysis of authentic texts (print and online) within the use and meaning of the concepts of risk and resilience, which on the one hand show some aspects of the risks, and on the other one they feature possible strategies for overcoming the crisis. The characteristics of communication about sustainable development are weave threads from different disciplines and confusing technical language with every day one. Experts and non-expert help to resolve substantive issues (such as the financial crisis, back in power industry, protection of biodiversity, climate change), which overlap with communication problems. The latter is a challenge to the linguistic discourse analysis are desideratum for theoretical and empirical research. Based on the selected models of risk and resilience models it was shown how identification of semantic models in terms of different patterns of understanding and interpretation helps to reveal possible problems in communication. And because the main part of the communication around sustainable development is conceived as a crisis prevention, the focus was put on the specialized concepts of risk and resilience that in everyday communication will be used relatively infrequently, even though these words are not entirely unknown. Risk communication models are essentially dependent on the individual disciplines (e.g. risk of danger / risk of injury / loss, safety / confidence, gambling / gain), while as to the concept of resilience it refers only partially (e.g. the ability to stop, regeneration capacities, mental stability, balance, strength (technical systems)). At this moment the universal assignments have created that correspond to the higher-level model of health (in the broadest sense). While risk models cover primarily general social framework for communication about sustainable development, thus the resilience models are more related to the individual. (original abstract)

Słowa kluczowe

EN

Sustainable development; Social communication; Risk; Theory of communication

PL

Rozwój zrównoważony; Komunikowanie społeczne; Ryzyko; Teoria komunikowania

• Czasopismo: Humanities and Social Sciences
• Rocznik: 2013
• Tom: 18 (XVIII)
• Numer: nr 20 (2)
• Strony: 119--135

Twórcy

autor

Annely Rothkegel

• Stiftung Universität Hildesheim, Germany

Bibliografia

• Adamzik, Kirsten (2004): Textlinguistik. Eine einführende Darstellung. Niemeyer: Tübingen.
• Antonovsky, Aaron (1979): Health, Stress and Coping: New Perspectives on Mental and Physical Well-Being. Jossey-Bass Publishers: San Francisco.
• Antonovsky, Aaron; Franke, Alexa (1997): Salutogenese: Zur Entmystifizierung der Gesundheit. dgtv-Verlag: Tübingen.
• Arntz, Rainer; Picht, Heribert; Mayer, Felix (2004): Einführung in die Terminologiearbeit. Olms: Hildesheim.
• Banse, Gerhard; Bechmann, Gotthard (1998): Interdisziplinäre Risikoforschung. Eine Bibliographie. Westdeutscher Verlag: Opladen.
• Banse, Gerhard; Nelson, Gordon L; Parodi, Oliver (eds) (2011a): Sustainable Development - The Cultural Perspective. Concepts - Aspects - Examples. edition sigma: Berlin.
• Banse, Gerhard; Krebs, Irene (Hg.) (2011b): Kulturelle Diversität und Neue Medien. Entwicklungen, Interdependenzen, Resonanzen. trafo Wissenschaftsverlag, Berlin.
• Banse, Gerhard; Hauser, Robert; Machleidt, Petr; Parodi, Oliver (Hg.) (2013): Von der Informations- zur Wissensgesellschaft. e-Society, ePartizipation, e-Identität. edition sigma: Berlin.
• Beck, Ulrich (1986): Risikogesellschaft: Auf dem Weg in eine andere Moderne. Suhrkamp: Frankfurt.
• Beck, Ulrich (2007): Weltrisikogesellschaft. Suhrkamp: Frankfurt.
• BMBF (Bundesministerium für Bildung und Forschung) (2012): Zukunftsprojekt Erde (Wissenschaftsjahr 2012). (www.zukunftsprojekterde.de) (Zugriff 27.10.2013)
• Bonfadelli, Heinz (2012): Fokus Grüne Gentechnik: Analyse des medienvermittelten Diskurses. In: Weitze/Pühler (Hg.), 205-252.
• DUDEN 10 (2002): Bedeutungswörterbuch. Duden-Verlag: Mannheim.
• Fabry, Götz (2011): Vorlesung Medizinische Psychologie: Gesundheit und Krankheit; von der Patho- zur Salutogenese. (www.medpsych.unifreiburg.de/ skripts/salutogenese.pdf).
• Fischer, Andreas; Hahn, Gabriela (Hg.) (2001): Vom schwierigen Vergnügen einer Kommunikation über die Idee der Nachhaltigkeit. Frankfurt/Main.
• Franke, Alexa (2006, 20102): Modelle von Gesundheit und Krankheit. Huber: Bern.
• Giebel, Daniela (2012): Integrierte Sicherheitskommunikation. Zur Herausbildung von Unsicherheitsbewältigungskompetenzen durch und in Sicherheitskommunikation. LIT Verlag: Berlin.
• Gill, Bernhard (2012): Utilitaristische Motive der Kritik - Warum die europäischen Bauern mehrheitlich nicht so begeistert von der Gentechnik sind. In: Weitze/Pühler (Hg.), 65 - 67.
• Grober, Ulrich (2010): Die Entdeckung der Nachhaltigkeit. Kulturgeschichte eines Begriffs. Kunstmann: München.
• Hansen, Klaus P. (20043, 20114): Kultur und Kulturwissenschaft. Eine Einführung. Francke (UTB): Tübingen.
• Hauser, Robert; Banse, Gerhard (2010): Kultur und Kulturalität. Annäherungen an ein vielschichtiges Konzept. In: Parodi et al (Hg.), 21-41.
• Hermann, Corinna (2009): Resilienz und systemisches Arbeiten in der psychosozialen Praxis.
• Hribal, Lucie (1999): Public Relations-Kultur und Risikokommunikation. Universitätsverlag: Konstanz.
• Hübner, Renate (2010): Die Magie der Dinge. Materielle Güter, Identität und Metaphysische Lücke. In Parodi et al., 2010 : 119-150.
• Hübner, Renate (2011): Sustainable Culture. A Contrast to an Efficiency Society? In: Banse et al., 205-221.
• Jacob, Karlheinz (1991): Maschine, mentales Modell, Metapher. Studien zur Semantik und Geschichte der Techniksprache. Niemeyer: Tübingen.
• Johnson-Laird, Philip N (1983): Mental Models. Towards a Cognitive Science of Language. Cambridge University Press: Cambridge.
• Konerding, Klaus-Peter (1993): Frames und lexikalisches Bedeutungswissen. Niemeyer: Tübingen.
• Kopfmüller, Jürgen (2011): Von der kulturellen Dimension nachhaltiger Entwicklung zur Kultur nachhaltiger Entwicklung. In: Parodi et al., 43-57.
• Metzeltin, Michael (2007): Theoretische und angewandte Semantik. Vom Begriff zum Text. Praesens Verlag: Wien.
• Nielsen, Martin; Rittenhofer, Iris; Ditlevsen, Marianne G.; Pollach, Irene; Essmann Andersen, Sophie (Hg.) (2013 erscheint): Nachhaltigkeit in der Wirtschaftskommunikation. Verlag für Sozialwissenschaften: Wiesbaden.
• Parodi, Oliver; Banse, Gerhard; Schaffer, Axel (Hg.) (2010): Wechselspiele: Kultur und Nachhaltigkeit. Annäherungen an ein Spannungsfeld. edition sigma: Berlin.
• Regenfuß, Thomas; Viehweg, Klaus (2010): Sicherheits- und Risikoterminologie im Spannungsfeld von Technik und Recht. In: Winzer et al. (Hg.), S. 131- 144.
• Rentel, Nadine; Venohr, Elisabeth (Hg.) (2012): Text-Brücken zwischen den Kulturen. Lang: Frankfurt.
• Ropohl, Günter (20093): Allgemeine Technologie. Eine Systemtheorie der Technik. KIT-Verlag: Karlsruhe.
• Rothkegel, Annely (2008): Gebrauchstauglichkeit von Begriffen: Sicherheit, Risiko, Gefahr, Schutz. In: Forum Ware 2008, Wien.
• Rothkegel, Annely (2010a): Technikkommunikation. Produkte, Texte, Bilder. UTB 3214, UVK, Konstanz.
• Rothkegel, Annely (2010b): Sicherheitsmodelle und Kommunikationsrisiko. In: Winzer et al. (Hg.), 207-220.
• Rothkegel, Annely (2011b): Sicherheit durch Kommunikation: ein linguistischer Forschungsansatz. In: Banse/Krebs (Hg.), 269-284.
• Rothkegel, Annely (2012a): Umweltkommunikation in Europa: Schlüsselbegriffe im multilingualen Kontext (Nachhaltigkeit, Sicherheit, Resilienz). In: Zybatow/ Malgorzewicz (Hg.), 89-10.
• Rothkegel, Annely (2012b): Ränder und Übergänge in der fachorientierten Kommunikation. In: Rentel/Venohr (Hg.), 87-105.
• Rothkegel, Annely (2013a): Wissen im Web: Themen und Gemeinschaften. In: Banse et al. (Hg.), 63-81. trafo: Berlin.
• Rothkegel, Annely (2013b, erscheint): Zur Nachhaltigkeit von Text und Textarbeit. In: Nielsen et al.
• Schnotz, Wolfgang (1994): Aufbau von Wissensstrukturen. Beltz: Weinheim.
• Schiffer, Eckhard (2001): Wie Gesundheit entsteht - Salutogenese: Schatzsuche statt Fehlerfahndung. Beltz: Göttingen.
• Schubert, Klaus (2007): Wissen, Sprache, Medium, Arbeit. Ein integratives Modelle der ein- und mehrsprachigen Fachkommunikation. Narr: Tübingen.
• Siegrist, Ulrich (2009): Coaching in Krisen. Resilienzkonzepte in der Praxis. In: Zeitschrift für Gesprächspsychotherapie und Personenzentrierte Beratung 4/2009, 199-205.
• Stieniczka, Norbert (2006): Das 'narrensichere' Auto. Die Entwicklung passiver Sicherheitstechnik in der Bundesrepublik Deutschland. Wissenschaftliche Buchgesellschaft: Darmstadt.
• Thoma, Klaus; Drees, Birgit; Leismann, Tobias (2010): Zukunfstechnologien in der Sicherheitsforschung. In: Winzer et al. (Hg.),13-37.
• Trabant, Jürgen (2012): Weltansichten. Wilhelm von Humboldts Sprachprojekt. Beck: München.
• Trachsler, Daniel (2009): Resilienz - Konzept zur Krisen- und Katastrophenbewältigung. In: CSS Analysen zur Sicherheitspolitik, Nr. 60, 1-3. (www.css.ethz.ch)
• Weber, Jutta (Hg.) (2010): Interdisziplinierung? Zum Wissenstransfer zwischen den Geistes-, Sozial- und Technowissenschaften. transcript: Bielefeld.
• Weitze, Marc-Denis; Pühler, Alfred; Heckl, Wolfgang M.; Müller-Röber, Bernd; Renn, Ortwin; Weingart, Peter; Wess, Günther (Hg.) (2012): Biotechnologie-Kommunikation. Kontroversen, Analysen, Aktivitäten. acatech Diskussion. Springer Viehweg: Berlin, Heidelberg.
• Winzer, Petra; Schnieder, Eckehard; Bach, Friedrich-Wilhelm (Hg.) (2010): Sicherheitsforschung - Chancen und Perspektiven. acatech diskutiert. Springer: Berlin.
• Ziem, Alexander (2008): Sprachliches Wissen und Frames. Kognitive Aspekte der semantischen Kompetenz. de Gruyter: Berlin.
• Zwack, Julia (2013): Resilienz im Arztberuf. Studie an der Universitätsklinik Heidelberg (www.oberbergkliniken.de) Zugriff 27.10.2013.
• Zybatow, Lew N.; Malgorzewicz, Anna (Hg.) (2012): Sprachenvielfalt in der EU und Translation, Studia Translatorica 3, Neisse Verlag: Dresden.