Myśl filozoficzna Emmanuela Levinasa wobec problemu Holokaustu

• Autorzy: Piotr Domka

Warianty tytułu

Emmanuel Levinas's Philosophical Thought in Relation to the Holocaust

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

Emmanuel Levinas urodził się w 1906 r. w Kownie w rodzinie należącej do inteligencji żydowskiej, a zmarł w Paryżu w roku 1996. Na biografii i myśli filozofa w szczególny sposób odcisnęła się historia XX wieku. Doświadczenia II wojny światowej, a zwłaszcza Holokaust, stają się kluczowe dla myśliciela. Jedno z jego podstawowych pytań tego traumatycznego doświadczenia dotyczy tego, jak możliwa jest filozofia po Zagładzie? W refleksji Levinas łączy doświadczenie historyczne z doświadczeniem filozoficznym. Twórczość Levinasa układa się w trzy okresy. Pierwsze prace powstają pod wpływem Heideggera i skrótowo można je określić mianem ontologicznych. Nowy etap rozpoczyna się już po wojnie i charakterystyczne jest dla tego okresu zainteresowanie metafizyką. W trzecim okresie Levinas kładzie nacisk na relacje międzypodmiotowe jednostek odpowiedzialnych za siebie. Podstawowym pojęciem filozofii Levinasa jest pojęcie Innego. Myśliciel zajmuje się doświadczeniem spotkania ja z Innym, w którego trakcie spotykamy się z Nieskończonym. Relacja etyczna, która powstaje pomiędzy ja a Innym, buduje się na bezbronności i słabości Innego. Wymaga od ja oddania mu sprawiedliwości, a nawet ofiary z siebie. Wzbudza poczucie moralne prowadzące do wyrzeczenia się własnej wolności. Inny zjawia się pod postacią śladu. W takim ujęciu relacji z Drugim ujawnia się także odpowiedź filozofa na tragedię Holokaustu lub generalnie - na przemoc ontologiczną. Doświadczenie Innego dokonuje się w spotkaniu z jego Twarzą, która staje się mową. Naga i bezbronna Twarz otwiera na to, co nieskończone. Dzięki epifanii Twarzy Innego spotykamy się z Bogiem. W niej ujawnia się ślad Nieskończonego. Myśl filozofa nie może być zrozumiana bez kontekstu historycznego - doświadczenia Zagłady. (abstrakt oryginalny)

EN

Emmanuel Levinas was born in 1906 in Kaunas into a Jewish intellectuals family and died in 1996 in Paris. Events of the 20th century had a significant influence on both his biography and philosophical thought. The experience of World War II, especially the Holocaust, became crucial for him. One of his fundamental questions concerned an attempt to find the answer how it was possible for philosophy to exist after the Extermination. In his thought Levinas combines historical experience with the philosophical one. Levinas' works can be divided into three periods, each of them presenting a different idea of encountering the Other. His first publications were strongly influenced by Heidegger and in short could be described as ontological. The experience of the encounter with the Other is liberation from loneliness. In the next period, which is after the war, Levinas turns to metaphysics - meeting the Other is to have the idea of Infinity. Experiencing the Other comes off in encountering his Face, which becomes speech. As Levinas says, face cannot be described in the world's categories. Owing to the epiphany of the Other's face we encounter God. The face reveals an element of the Eternal, who summons to search for your true self and to follow in his footsteps. The thought of the French philosopher cannot be understood without historical context - the Holocaust. What is more, it is inseparably connected with Jewish religious thought and may be considered as part of dialogical philosophy trend. This thesis is devoted to relations between Levinas' philosophical thought and the Holocaust. (original abstract)

Słowa kluczowe

PL

Filozofia; Poglądy filozoficzne; Wojna Światowa II; Fenomenologia; Etyka; Żydzi; Holokaust

EN

Philosophy; Philosophical thought; World War II; Phenomenology; Ethics; Jews; Holocaust

• Czasopismo: Humanities and Social Sciences
• Rocznik: 2013
• Tom: 18 (XVIII)
• Numer: nr 20 (3)
• Strony: 31--46

Twórcy

autor

Piotr Domka

• Uniwersytet Rzeszowski

Bibliografia

• Emmanuel Levinas. Filozofia, teologia, polityka, red. A. Lipszyc, Instytut Adama Mickiewicza, Warszawa 2006.
• Filozofia odpowiedzialności XX wieku, red. J. Filek, Wydawnictwo UJ, Kraków 2004.
• Filozofia współczesna, red. J. Tischner, Instytut Teologiczny Księży Misjonarzy, Kraków 1989.
• Levinas E., Całość i nieskończoność. Esej o zewnętrzności, tłum. M. Kowalska, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 1998.
• Levinas E., Etyka i Nieskończony. Rozmowy z Philippem Nemo, tłum. B. Opolska Kokoszka, Wydawnictwo Naukowe PAT, Kraków 1991.
• Levinas E., Imiona własne, tłum. J. Margański, Wydawnictwo KR, Warszawa 2000.
• Levinas E., Kilka myśli o filozofii hitleryzmu, przeł. J. Migasiński, "Literatura na Świecie" 2004/1-2.
• Levinas E., O Bogu, który nawiedza myśl, tłum. M. Kowalska, Homini, Kraków 2008.
• Levinas E., Trudna wolność. Eseje o judaizmie, tłum. A. Kuryś, Atext, Gdynia 1991.
• Gadacz T., Filozofia Boga w XX wieku. Od Lavelle'a do Tischnera, Wydawnictwo WAM, Kraków 2007.
• Gadacz T., Znaczenie idei Boga w filozofii Levinasa, [w:] E. Levinas, O Bogu, który nawiedza myśl, Homini, Kraków 2008.
• Jan Paweł II, Przekroczyć próg nadziei. Jan Paweł II odpowiada na pytania Vittoria Messoriego, Redakcja Wydawnictw KUL, Lublin 1994.
• Jędraszewski M., Wobec Innego. Relacje międzyprzedmiotowe w filozofii Emmanuela Levinasa, Księgarnia Świętego Wojciecha, Poznań 1990.
• Kozak M., Problem zła w filozofii Emmanuela Levinasa, Wydawnictwo Naukowe UP JP II, Kraków 2011.
• Mielec B., Próba oceny myśli teologicznej Emmanuela Levinasa w świetle zasad teologii moralnej, Wydawnictwo Naukowe PAT, Kraków 2000.
• de Saint-Cheron M., Rozmowy z Emmanuelem Levinasem, tłum. K. Kot, Aletheia, Warszawa 2008.
• Szuchta R., Trojański P., Holocaust. Zrozumieć dlaczego, Wydawnictwo IPN, Warszawa 2003
• . Tischner J., Śladami Nieskończonego. W kręgu myśli E. Levinasa, "Analecta Cracoviensia" 1986/XVIII.
• Tarnowski K., Bóg fenomenologów, Wydawnictwo Biblos, Tarnów 2000.
• Wieczorek K., Levinas a problem metafizyki, Uniwersytet Śląski, Katowice 1992.